J. HASLÉ, IMPRIMEUR-LIBRAIRE-ÉDITEUR.
|
PARIS |
NANTES |
Holl Vreizaded a c’hrouienn vad,
Klewet eur gir, tud Breiz-Izell :
— Da chòmo peb unan Breizad,
Dre-holl, bepred, beteg merwell ! —
Bròïz, bezet ’vel ho tado,
Eeün ha gwirion en peb tachenn ;
Laket enor ’raog ar mado,
It en peb lec’h huël ho penn. —
Dalc’het-mad d’ho kizio gwech-all,
D’ho kwerzio kòz ha d’ho sòniou,
Hogen na desket ket re C’hall :
Pedet, danset er pardòniou. —
Ha c’hui holl, père doùg pluenn,
Tud a skiant, ha tud gwiziek,
N’ankouaït ket ez oc’h mibienn
D’ar re ’gomze ar brezònek. —
Ha ne glewet-c’hui ket làret
Hon iez, ar c’hòsa, marteze,
A zo er bed, hon iez kàret,
A dle merwell ? — N’glewet ket se ? —
Nebaon ta, holl baotred-vad Breiz.
Goureït-c’hui breman ho penn,
Ha komzet ha skrivet gant feiz
Ar iez-kòz na varwo biken.
Eùz ar vrò-bell ma sav ann heol
Eo deùd gan-imb ’bars ar vrò-man,
Ha mibienn Breiz dle hi c’homz holl,
Keit ma skeùdo ann heol aman ! —
— Làr d’in, anaout a rez ar vrò
Lec’h, war ar garrek, sao derò ;
Lec’h ’kàn ar barz war dreuz he zòr,
Ha war ann aod e trouz ar mòr ? —
— Ia, ar vrò-ze eo Breiz-Izell ; —
War ar bed pa daolann eur zell,
En neb lec’h na welan hini,
A c’houlenn ken braz meuleudi. —
— Làr d’in, anaout a rez ar vrò
Lec’h ma kaver c’hoaz war eun drò
Komz Doue hag ar feiz ò rén,
Ha reiz hag eeün kalon an dén ? —
— Ia, ar vrò-ze eo Breiz-Izell,
Me a garfe ’vel eur sparfel,
Kaout diou-askel, evit monet
Trezeg ar vamm ’deuz ma ganet. —
— Làr d’in, anaout a rez ar vrò
Lec’h na grèn dèn rag ar màrò ;
Ma vewer e doùjanz Doue,
Ha doùjanz lezen ar roue ? —
— Ia, ar vrò-ze eo Breiz-Izel ; —
Evid-oùn beza diout-hi pell,
D’al lec’h m’eo choùmet ma c’halon
Ma spered nij ’vel eur gudon. —
— Làr d’in, anaout a rez ar vrò
Lec’h, evel bleùn barz ar parkò,
Ma weler ar merc’hed iaoùank
Er pardòniou, zeder ha koant ? —
— Ia, ar vrò-ze eo Breiz-Izell,
Kùdon a nij a denn-askel
War zu ma brò, lavar, koulmik,
Deiz-mad da Vòna, ma dousik. —
— Làr d’in, anaout a rez ar vrò,
A gar he giziou kòz atò,
Ma peder c’hoaz enn ilizou,
Hag er véred, war ar beziou ? —
— Ia, ar vrò-ze eo Breiz-Izell.
Kouabren, kasset gant ann awel,
Eùn tamm d’ann douar diskennet,
Ha bete ma brò ma douget. —
— Lâr d’in anaout a rez ar vrò,
Ma kàner gwerziou ha zònio,
E tàl ar fornigal, bep-nòz,
E koùn oberiou ar re gòz ? —
— Ia, ar vrò-ze eo Breiz-Izell,
Lec’h ma fell d’in mont da verwel,
Ha bezan eùn deiz doùaret,
Gant ma broïz en ho béred. —
— Ann hinin a zavaz ar zòn,
’Zo eur zoudard, trist he galon,
Hag a varwo gant keùn d’he vrò,
Med prest da Vreiz e ve distro. —
Kanvou, kanvou d’id, Breïz-Izell !
Hirvoudet ha skuillet daerò,
En lez ar mor dòun, c’hui, rec’hell,
En kreiz ar c’hoajou, c’hui, derò ! —
Ann ankou kriz, evel eur bleiz,
Pa deù, er goanv, è-maez ar c’hoad,
A falc’h hep truez e brò Breiz ;
He falc’h zo rù gant ar goad. —
Med gant ar goad-se ’zò c’houez vad,
C’houez ar ròz ha c’houez ar spern-gwenn ;
Goad eur barz eo, eur gwir vreizad,
’Gàne he vrò en pep tachenn ! —
Marw eo Brizeuk, barz ann Armor,
Evit bewan en eur bed gwell ! —
Kànit kanvou, koajou ha mòr,
Eostik-nòz, klemm a vouez huël. —
Mari ar Vouster, war he vez
Pedet Doue hag ar Werc’hez ;
Ha laket eur ròzen nevez
Uz da galon ar c’hàner kèz. —
Hogen pelec’h vò doùaret
Korf ar barz a gàne ken mad
Ar vrò gan-eomp-ni holl kàret,
Mòr trò-war-drò, hag e kreiz, koad ? —
Lakaët-han e Beg ar Raz,
Hag eur peulvan a uz d’hi benn,
Dirag Sizun, ma welo c’hoaz
Al leanezed o tremen. —
Pe c’hoaz barz ann draonien Karnak,
Dindan ar men-hìr ar brassa,
Ha drem-dostik, eun tu bennak
Eùn derwen ’vò rèt da blanta.
War ar men-hir rust, digempenn,
Kizellet levrik alaouret,
Hag euz ann derwen eùn delenn
Gant eur chàdenn aour ’vò stàget. —
Hag ann awel mòr, o tremenn,
A gàno gwerziou ha zònio ;
Hag ann eostik war ann derwenn
Epàd ann nòz a hirvoùdo. —
Nann ! — emez-han, laket ma c’horf
En disheol koajou Kermèlo,
En eùn draonien e tàl ar Skorf,
Èno dousoc’h me a gousko. —
En ho Kademi, Gallaoued,
N’hoc’h eùz ket goulennet Barz Breiz,
En deùz bepred ken brao kànet
He vrò Breiz-Vihan hag ar feiz. —
Mad oc’h eùz gret, rak er bed all
Ema gant Gwenc’hlan, Aneurin,
(Eur C’hademi ha n’eo ket fall)
Gant Taliesin ha Marzin. —
Hogen en Breïz ’zo barzed c’hoaz ; —
Kànet holl he veuleudiou
Pere bàdo er vrò mil bloaz ;
Kànit holl ha zavet gwerziou. —
Me ’garfe c’hoaz, dreist ar mòr glaz,
D’hon breudeur a choùm e pell-brò,
Douget war diou-askell plùn braz,
Gallout làret : — « Skuillet daero ! —
» Allaz ! marw eo Barz Breiz-Izell !
» Koajou ha mòr-doùn hirvoudet !
— » Marw eo ’med ewit bewa gwell, » —
E deùz eur voùez dioùc’h krec’h làret. —
War lez ar ster, hi zreid en dour
Azezet war ar c’hlazenn flour,
Eùn abardeiz, Mòna Daoulaz
’Oa er prad, dindan ar guern glaz.
Truezuz, ha stouët hi fenn,
’Oa ar plac’hik, gant ec’h anken ;
An daerou eùz hi daoulagad
’Steredenne war ieod ar prat.
War ar skour eùn envnik bihan
’Lavaraz neùze, dre hi gàn : —
« — N’ stravillet ket an dour, plac’hik,
» Er giz-ze, gant hò taou-droadik ;
» Rag n’hellin mui gwelet ma skeùd,
» Na stered an oabl ken nebeud :
» Selaouet pedenn ann envnik,
» N’ stravillet ket an dour, merc’hik ! »
Mònik a lavaraz neùze
D’ann envn a gomze er stumm-zé :
— « N’as be doan, ann dour stravillet,
» Heb dàle pell, ’ve sklezr ha net ;
» Med, siouaz ! en deiz ma teùiz
» El lec’h-ma gant Iannik Kariz,
» Ann hinin am eùz re gàret,
» Ah ! neùze ez oa did lâret : —
» Oh ! na stravillet ket, Iannik,
» Kàlon hag ene ar plac’hik,
» Na voint ken gloan, na skeùdoint ket
» Ar stered, an heol beniget ! » —
Da Varz Kernew, Prosper Proux.
Gaodik Keralsi oa eur plac’h
Zeder ha koant, n’heller hen nàc’h,
Ha neb-lec’h na vije gwelet
Merc’h iaouank braoc’h kempennet. —
Ia, hounès ’oa eur farodez,
Ha wit-hi da vez-han màtez,
Er barroz-holl na weljeac’h ket
Eùn-all ’vije kaerroc’h gwisket. —
An holl baotred iaoùank ar vrò
Hi c’harrie, a glaske an drò
Ewit ober d’ez-hi al lez,
Er pardoniou, leùriou-newez.
Med hi na ree med hò goapàd,
Distreï gant faé hi daoulagad : —
« — Adrèn ! — m’è-z-hi, — paotrik ar zaoùt !
» N’è ket da seurt a fell d’in kaoùt !
» N’ c’hoùlennan ket eùn debrer iod,
» Eur mic’hiek, eur bris-diod,
» Nag iwe eùn turnier-doùar,
» N’oùn ket ’wit ar rùmm-ze, c’hui òar ? » —
Gaodik koant, me anvez hò tad,
Iwe ho mamm, kristènien vad,
A vew en poan, en paourentez ;
Hò klewet a zò eùn druez. —
Setu dimèzet Gaodik koant,
D’eùn dèn ’c’hòne kalz a arc’hant,
Ha bét d’ez-hi eur Cheminod,
’Sò hi c’hànò Limousinod.
Limousinod ’zò a vrò-bell,
N’eò ket gànet en Breiz-Izell ;
’Vel eùn aotrou ez è gwisket,
’Vel eur person ez è disket. —
Na gomz nemed ar Gallek-c’houek,
Ha faé rà eùz ar Brezònek,
Hag eùz holl baotred an Armor ;
Henès ’vad a zò eur pabor ! —
Kàrout ’ra kaer ar chistr, ar gwin,
Hag ar voùtail hag ar chòpin
Ez eo ar benwiou, me grèd,
Peurvuia gant-han ’ve gwelet.
Eiz dé penn-da-benn eo pàdet
Dansou ha festou ann eùred,
Ma lavaré an holl dùd fùr : —
— « Kement-ma ’dremen ar muzur ! » —
Allaz ! brema ’zò eùn dans-all ; —
Al Limousinod, an dèn-fall,
Na rà nemed fouetan arc’hant,
Ha pilad ’wechou Gaodik koant !
Gwassoc’h ’zò c’hoaz, an dén diroll,
P’hen eùz debret ha lonket holl,
Eur mintinn a zò diskampet,
Ha ne òar dèn pe-lec’h eò eet. —
Ha setu n’eùz choumet netra,
Arc’hant, na dillad, na bara,
Gant Gaodik paour, med eur bùgel,
Eur bùgelig, prest da c’henel !
N’en eùz choùmet, ’wit holl vàdou,
Med eùn tòk-plouz, eur c’hòz vragou,
Boutaillou ha daou gorn bùtun,……
Groeg paour, setu oc’h holl fortun ! —
Merc’hed iaoùank a Vreiz-Izell,
Ann dùd deùt eùz ar bròïou-pell,
A ve ’vel Aotrounez gwisket,
Cheminoëd ha Gallaoued,
Diwallet mad out-hè merc’hed,
Ha n’hò c’hredet ket re-abrèd : —
Med kemerret d’in eur Breizad,
Eul labourer, eur c’hristen-mad ! —
Kousk aze, ma mabik bihan. —
Èlik gwenn, gant hi vleo melon,
Kousk aze en kornik ann tàn,
Eet è da dad da Lannuon. —
Kousk aze, ma mabik bihan. —
Kousk aze bùan, ma c’halon. —
Ewit préna did eùn oanik,
Da dad ’zo èet da Lannuon,
Eùn oanik gwenn hag eùn estik. —
Kousk aze bùan, ma c’halon. —
Kousk aze ’n es liennou gwenn. —
Hag a weli, dre da hùnvré,
Oanigou ann ef uz da benn
O peûri bars ar glìz-beuré. —
Kousk aze ’n es liennou gwenn. —
Kousk aze, ma laouenanik. —
Ann oanigou ez ar stered,
En prajou ann ef ken koantik,
O redek, o c’hoari bepred. —
Kousk aze, ma laouenanik. —
Kousk aze, élik bleo melenn. —
Al loar ez è ar messaër
Euz ar bleizi ’wit ho difenn :
Sell, mabik, pebeuz da bràd kaer ! —
Kousk aze, élik bleo melenn ! —
Kousk aze, roue he vammik ! _
Me brénò did eùn oan bihan,
’N hi c’houzouk eur brizillonik,
Eur brizillon arc’hant gant-han. —
Kousk aze, roue he vammik ! —
Kousk aze prim, ma zurzunel. —
Med mar begia an oanik ’vad,
’Teuio d’hen kerc’hout d’hi gawel
Eur bleiz dù ha drouk eùz ar c’hoad. —
Kousk aze prim, ma zurzunel. —
Kousk aze, kousk, ma rozennik. —
Kerz kuit, bleiz dù, retorn d’ar c’hoad,
Rag n’as bò ket ma c’halonik,
Ma mab bihan, glaz hi lagad. —
Kousk aze, kousk, ma rozennik. —
Kousk aze, ma mabik bihan,
Koantoc’h kalz ’wit mab eur roue,
Kousk, ma oanik gwenn, kousk buhan ;
Evel en baradoz Doue,
Kousk aze, ma mabik bihan ! —
Da Varz Breiz-Izell,
an Aotro Th. Kermarker.
Ken rù hag ar glaou-tàn er forn, ha lugernuz,
E sav heol ma Doue, ar mestr holl-gallouduz : —
Hirio ’vezo aré ha kaer ha tòm an deiz,
Ma vò eur blijadur medin en parkou Breiz. —
Hogenn, a-raog an heol, p’hen deùz ar c’hôg kànet,
Holl dud an tiègez kerkent a zo zavet,
Ha goude bout skarzet peb-hinin he skudell,
E-maint brema war hent ar park, heb dàle pell.
Gant-’è ’zò peb a falz : — da gentan ar baotred,
Ha neuze, war hò lerc’h, ’teù iwe ar merc’hed ;
Ha heb làret eur gìr, c’heuillont ar wenojenn,
Dindan ar boujennou hag en touez ar radenn.
Ar gliz-beuré a luc’h war ar ieod, ’vel stered,
Ar glujiri ’n em c’halv, a beb-tù, ’n touez an ed,
Hag ar voualc’h, hag an drask, hag al laoùenanik
A gàn holl ho zòniou, war ar skour, ken koantik ! —
Peb-hini ’zav hi vouez hag iwe hi bedenn
War dù ’n Aotro Doue, hag a gàn ken laouenn
Meulodi ann hini ’grouaz peb-tra er bed,
’Raog diskenn d’ann douar, da glask hi damik boed !
Hag ann dèn he-unan a chòmfe heb sevel
Hi vouez hag hi galon, eùz hi draonienn izell,
En-trezeg hi Doue ! Ann anevaled mud,
Heb gaou, a dàlfe mui neuze ewit ann dud ! —
Oh nann ! — ze ve gwelet, marteze, el lec’h-all,
’Vel en brò ar Saozon, ha siouaz ! en brò-C’hall,
Hogenn nann en hon touez, nann barz ann douar Breiz,
Brò ann dud eeün ha mad, ho c’halon leùn a feiz.
Sellet ! — A-raog peb-tra, kent deraoui ’n dewez,
Kent ’wit lemman ar falz, boulc’hin eùn erw newez,
Setu int daoùlinet barz ar gliz-beuré, holl,
Ho fennou diskabel, troët ’n tuz ar zav-heol.
Ha brema selaouet : — ar c’hòsan ar vandenn
A lavar a vouez sklezr hag huël ar bedenn,
Hag ar re-all neuze a gemer war hi-lerc’h,
Daòulined a beb-tu, mesk ar ieot hag ar c’herc’h. —
En hàno ann tàd,
En hàno ar mab,
En hàno ar speret,
En hàno an Drindet. —
Amen ! —
Hon tad pehini ’zo ’n Envò,
Da vezò meulet oc’h hànò ;
Da deuïo ho roùantelez,
Evel barz an ef, en hon touez. —
Roët d’imb holl bugale Breiz
Ar peoc’h hag hon bara beb-deiz,
Ha pardonet d’imb hon faziou,
’Vel ni d’ar re a rà d’imb gaou.
Eùz a beb-seurt drouk hon miret,
Ha dreist-holl eùz ann drouk-speret : —
Aotro, selaouet hon pedenn,
Ha da vò gret ho ioül. — Amenn ! —
Salud, Mari, mamm ha Gwerc’hez,
Leùn a c’halloud, a vadèlez,
En-oc’h hon Zalwer zò krouët,
Ha dreist ann holl oc’h beniget :
Oh ! ia, dreist holl groagez ar bed,
Hag iwe ar frouez a doùget,
Ken gloan ha ken karantezuz,
Zalwer ar bed, ho mab Jezuz ! —
Santez Mari, mamm d’hon Zalwer ;
Pedet ’wit-omb en peb amzer,
Breman, ha d’ann deiz ken gàrò,
Pa deüo d’hon skei ar Marò ! —
Eur Bâter hag eùn Ave c’hoaz,
’Wit trùgarekàd hon Zalwer,
Marwet ewit-omb war ar groaz,
Da voùt roët d’imb eùn eost kaer ;
Ha goùlenn ma plijou gant-han
Kenderc’hel d’imb he vadélez
Hag iwe ann amzer-vad-man,
’Wit dastum hon ed hag hon frouez.
Pater noster, etc.
Brema laromb Litaniou
Ar Werc’hez Vari, mamm Jezus,
’Wit ma selaouou hon c’hlemmou,
Evel eur vamm garantezus ; —
Ha ’wit goulenn eur màrò mad,
Pa vò réd mònt di-war ar bed,
Ha beza barnet gant ann Tad, —
Eùn deiz kaer, pe spoutuz meurbed ! —
Kyrie eleïson, etc.
Làromb c’hoaz eùn De profundis
’Wit hon holl gerent tremenet,
’Wit hon mignoned, hon broïz,
A zò bet gant Doue galwet : —
Eùn-all ’wit ann boll eneou
Dalc’het en tàn ar purgatoar,
’Wit ma teurvezo hon Aotrou
Hò dìgemer eùn deiz ’n he c’hloar.
De Profundis clamavi, etc.
Eùz a greiz pûns dòn ar poaniou
E krìan hò trezeg Aotrou,
Aotrou selaouet ma c’hlemmou ! —
Troët hò tiou-skouarn, ma Jezuz,
En-trezeg ma mouez truezus,
Ha bezet d’in karantezuz ! —
Hervez hon droùk mar hon barnet,
Aotrou, piou a vezò kâvet
Gloan a-walc’h ’wit beza zalwet ? —
Med c’hui ’varno gant karantez,
Hag a roï d’imb ar gwir vuhez,
Hò lèzenn n’eò ket didruez.
Me am eùz fizianz ’n ho komzou,
C’hui ’zò leùn a vadélèzou,
Ha n’am c’holfet ket, ma Aotrou.
Dioùz ar mintin beteg ann nòz,
Me c’houlenn dalc’h-mad hò pennoz,
Ha gant fizianz kalz hi gortoz. —
Rag c’hui ’zò leùn a vadèlez,
A c’halloud hag a garantez,
Ewit prènan ar péc’her kaèz. —
Ia, c’hui ’glewò klemm ar pec’her,
Rag holl int hò pugale ger,
Ha d’ez-he holl ’vefet Zalwer ! —
En hanò ann tad,
En hanò ar mab,
En hanò ar speret,
En hanò ann Drindet. —
Amen ! —
Hag ann envned bihan ’rè iwe hò fedenn,
Hag a gànè er gwez, ken zeder, uz d’hò fenn.
’Vel ma kàn ann ogrou ann : — ô Salularis,
En pàd ann oferrenn, dindan bolz ann iliz. —
Ha brema, paotred-vad, poanerrienn kàlònek,
It, ha boulc’het ann erw : hag ar gwìniz boedek
Dindan ar falzou lemm, ar zegall hag ar c’herc’h,
Evel ar foenn er prad, a gouezò war ho lerc’h.
Al labour ’ve skanvoc’h goude beza pedet ;
Gret sìn ar groaz, hag ìt. — Brema sellet, sellet !
Oh ! gwella mederrienn ! — Kerc’h ’zò er park, he leiz,
Med holl vezò troc’het a-raog divez ann deiz. —
Kaer hen defô zoudenn c’houistel ann hent c’houarn,
O tònt eùz a vrò C’hall, iudall tost d’hò diou-skouarn,
Hi na zistrofont tamm, ewit zellet, hò fenn,
Pa vont war hò labour, pa vont gant hò fedenn ! —
Ha keit ha ma chomò gant-ez iez hò zàdò,
Keit ha ma lakafont ar feiz ’raog ar màdò,
Ha ma pedfont ’vel-ze, beb-mintin ha beb-nòz,
’Wit ma skuillò Doue war hò foan he vennoz ;
Bezet heb doan a-bed : — Ann aër rù dioùganet
Gant Marzinn, ar Barz kòz, ’hell dònt ’n em c’huibanet,
A-dreùz hon parkou ed hag hon lanneïerou,
Bruzunan hon rec’hel ha flastran hon bleùniou ;
Bìkenn n’hello boulc’han, neb-gìz, hon c’halonou,
Na moùgan hon ìez kòz, hon gwerziou, hon zòniou,
Nag hon feiz en Doue, hon Aotrò, hon gwir dad ;
Peb dèn en Breiz ’làro : — « Me zò bepred Breizad ! » —
D’am mignon
Yan’ Dargent. —
En mìz maè, pa vez ann heol sklezr,
Pa gàn ar voualc’h, ann alc’houeder,
E savaz Soezik mintin-mad,
Ha buhan ’wiskaz he dillad.
Koef lienn war he bleo melenn,
Bròzik marellet, lourou gwenn : —
Ha da redek dre ar parkou,
Da gutuil a beb-tù bleuniou.
Skanv ha laouenn, gloebiet he bròz,
En mesk ar ieod, gant ar glìz-nòz,
Oh ! m’ho pije gwelet Soezik !
Doue, koanta m’oa ar plac’hik !
Ar c’heillenn-aour, ar melvennou,
Kenkoulz hag ann evnidigou,
A darnije a uz d’he fenn,
Peb hini gant he ganaouenn.
Ma lavarent d’ez-hi : — « Deiz-mad !
» Deiz-mad, plac’hik ken skanv a droad !
» ’Wit-out eò ken kaer ar bleuniou,
- ’Wit-out e kànomb hon zòniou ! » —
Hag ann heol-zàv, eùz he gwelet
Ken koant, ken koant, oa souezet,
Ha mezuz, me gred, eùn tammik,
O voùt trec’het gant eur plac’hik ! —
Skanv ha laouenn, gloebiet he bròz,
En mesk ar ieod, gant ar gliz-nòz,
Oh ! m’hò bije gwelet Soezik !
Doue, koanta m’oa ar plac’hik ! —
Anaout a ret Tìna Kerc’hoant,
Merc’h ar meliner, ar plac’h koant,
Ken braò kempennet d’ar zùliou,
A dans ken skanv er pardòniou ?
Setu ar plac’hik dimèzet.
Piou a sonj dec’h a deùz-hi bet ?
Neb he c’harrie ’vel he lagad,
Laouik eùz a vilinn Rozmad ? —
Nann ! bet a deùz eur genaouek,
Pinvidik, a gomz ar gallek, —
Ha setu rannet gant glac’har
Kalon ar meliner he c’hàr !
Laouik a zò karantezuz,
Eur poanier mad, eùn dèn nerzuz ;
Med égilé hen deùz arc’hant :
Setu ’n em werzet Tìna goant ! —
Laouik gomzé a garantez :
Egile gomzé a danvez :
Gant dillad kaër, arc’hant hag aour
E c’hònezaz ar plac’hik paour ! —
Ma malloz rù war ar màdou,
A drò pennou ar merc’hejou !
Gwell eò karantez leiz ann dorn,
Wit aour hag arc’hant leiz ar forn ![2]
Da Varz an Awiel,
I. G. an Herry. —
Ar mintinn-ma, ’vel ma saviz,
Eùn heol ken laouenn a weliz ! —
Ha me tiskenn d’am liorzik,
Skanv ha zeder ma c’halonik.
Oh ! Doue, koanta da vleuniou
’N touez ar ieot-glaz hag an dèliou,
Ré a beb-liou, ha ruz ha gwenn,
Ré c’hlaz, hag iwe ré velenn !
Ma zeblante d’am daoulagad
Ewit lavaret d’in : — « Deiz-mad ! »
E savent ken koantik hò fenn
Hag è c’hoarzent pa drémenenn.
Ha war beb skour oa eùn evnik,
O kànan enò he zònik ;
Hag ann awell ez oa kloùar,
Ann oabl ken glaz uz d’ann doùar ! —
Klewet duhont al laouenan,
Hag aman eùn drask ò kànan :
Goude eur goanv ken didruez,
E kavont gwelloc’h ar vùez. —
Duhont enn heol, war ar c’hlazenn,
’Vel ma lamm ann oanigou gwenn !
Ha pelloc’h eùn eubeul bihan
A red, red, beteg koll àlan ! —
Mès ma c’halon, ken trist dec’h c’hoaz,
A gavé ken poùner he groaz,
Perag iwe m’eò ken laouenn,
Prest da gànan eur ganaouenn ! —
’Vel ar prajou, ’vel ar parkou,
Ann oanik, ann evnidigou,
’Vel ann env ha ’vel ana doùar,
Ec’h ankouaz kanvou ha glac’har ;
Ewit kànan : — Alleluia !
Ha meulodi ha Gloria
D’hon Zalwer a zò as-sàvet,
Ha deùt da frealzin ar bed !
Hag è teù leùn a vadèlez,
Gant-han pardoun ha karantez,
War he lerc’h ann newez-amzer,
A laka peb kalon zeder ! —
- Kerarborn, an ùgent a viz Meurz 1864.
Da Varz ann Itrôn Varia Remengol,
Iann-Perz-Mari ar Skour.
- War dôn - Ar Roue Gralon :
- « Petra ’zo newez enn kear Is ? etc… »
Iannik Kerlann oa eur paotr mad,
Huël he benn, glaz he lagad,
Ruz he ziou-jod, he vleò melenn,
A gàne gè eur ganaouenn. —
Er pardòniou, leuriou-newez,
Merc’hed Plouaret, Plounevez,
Holl hen kavent ha krenv ha koant,
Hag holl hò defoa d’ez-han c’hoant. —
Allas ! neb a welfe breman
lannik paour, war he welé klàn,
Treùt ha dinerz ha drouk-liwet,
Allas ! n’hen anavefe ket ! —
Ar vàmik paour a lavaré
D’he mab, ’n deiz pardon Zant Karé : —
— « Iannik, Iannik, ma mabik kaès,
» Sav eùn tamm ha deomb é-maès :
» Sell, ma mab, sell kaeran amzer !
» ’Vel m’eò ann heol beniget sklezr !
» N’ glewes ket ann evnidigou ?
» Dre-holl ’zò bleuniou er parkou ! » —
— « Ma foan a zò kèn braz, ma mamm,
» Kèn na glewan, na welan tamm,
» Sklezrigenn ann heol beniget,
» Na kèn nebeud kàn ann evned !
» Ma zonj ’zò gant Marc’haridik : —
» Marw è allas ! — Ma c’halonik
» A zò rannet gant ann ankenn,
» Ha na vezò kèn iac’h bikenn ! » —
— « Sav, ma mabik, Doue ’zò braz,
» ’Digassò did ar iec’het c’hoaz ;
» Hiriò ’mà pardon Zant Karé,
» Ar Werc’hez az rentò pàré.
» Deomb ta da bedin ar Werc’hez,
» Leùn a c’halloud, a vadèlez,
» Hounès iac’haò da galon,
» ’Wit ann drouk da voùd braz ha dòn ! » —
Ebars ann tour ’vrall ar c’hleïer : —
Nag a groaz aour, nag a vànier
A luc’h en heol, ’nij en awell,
Nag a bobl, diredet a-bell ! —
Peb-seurt bleùniou, ha ruz, ha gwenn,
Daoler dirag ar vèleïenn ; —
Ha kànou, ha bugaligou
Gwisket en gwen, ’n hò dorn goulou. —
Jezuz, kaera procession,
En-drò da Iliz hon Itron ! —
War lerc’h ar vamm baour hag he mab,
Gant ann daerou ’n hò daoulagad.
Hag e pedont hag e kànònt,
Hag a greiz-kalon e larònt : —
— « Mari, karget a vadèlez,
» Bezet truez ouz-imb, Gwerc’hez ! » —
Ar Werc’hez sàkr a Zant Karé
Hiriò ’vad, deùz d’ober aré !
Gwisket ’zô d’ez-hi ’zaè zei-gwenn,
Eur garlantez ’zò war he fenn.
Hag a beb-korn a Vreiz-Izell,
Ha d’eùz a dost ha d’eùz a-bell,
Ar ré glanv, ar ré mac’hagnet,
’N deiz he fardon, ’deù d’he gwelet.
Holl westlont d’ez-hi kalonou
Rannet gant glac’har, pe dornou,
Pe dreid koar gwenn, holl gouliet,
Peb-hini hervez he glénved.
’Neb a westl troad pe galon goar,
A wel prestik goude, heb mar,
lac’h he galon ha iac’h he droat,
D’ann holl e ro iec’het timat.
Kals deùas enò gant flaïou,
’Weler breman er gourennou,
Pe ò tansall bars ar pardon,
Kerkent ’teù ar vombard da zòn. —
Ar vamm ’gemer eur goulou-koar,
Gwenn ’vel ann erc’h war ann doùar,
Hag hen gwask en stumm d’eur galon,
Dirag imaj sàkr ann Itròn.
Rei a rà ’n ez-han d’he mabik,
Hag e lavar : — « Dàlet, Iannik,
» It, da Vamm Doue hen gwestlet,
» Prest goude iac’h en em gavfet. » —
Iannik ’gemer ar galon goar,
Hen gwestl d’ar Werc’hez, hag he làr : —
— « Gwerc’hez Vari, c’hui zò ken glan,
» Me fell din làret dec’h ma foan : —
» ’Deiz pardon Zant Pezr e weliz,
» Dirag ar Zant, en he Iliz,
» Marc’haridik… ’Vel ma oa kaer !
» Ha me n’oàn med eur messaër ! —
» Gwerc’hez Vari, Mamm druezuz,
» Mamm da Doue holl-gallouduz,
» Nòz ha dé, keit ’vezinn er bed,
» Me vò klewet ò lavaret : —
— » Gloar ha meùlodi d’ar Werc’hèz,
» Leùn a druez, a vadèlez ;
» Kànomb holl d’ar Werc’hèz Vari : —
» Gloar, karantez ha meùlodi ! » —
Ar mab hag ar vamm ’zò kousket
’N eùn ti bihan ha paour meurbet :
Setu ma teù tre ’bars ann ti
Mamm Doue, ar Werc’hèz Vari.
Heb ober neb trouz ha zioulik,
’Lak he dorn war galon Iannik,
Mousc’hoarzinn ’rà iwe out-han :
Mònt ’rà kuit, goude kement-man.
Diouz ar mintinn pa dishunvaz
Ar vamm, ’oa marw he mab, allas !
Ann heol-zav a garge ann ti,
Ma zeblante c’hoarzin out-hi. —
En em strinka ’ra d’ann douar
War he daoulin, hag he lavar : —
— « Meulodi d’ar Werc’hez Vari,
» A iac’ha peb poan ha gouli !
» Gloar da Vari en peb amzer,
» Pa deùz iac’haët ma mab kèr !
» Ma mab Iannik a zo breman
» Gant èlez Doue ò kanan ! » —
Eùn deiz merwell a vezò red,
Tremenn, kimiadin eùz ar bed ;
la, holl e varwfomb, a dra zur,
Paour, pinvidik, ha foll ha fur.
Perag krèna, perag gwela,
O sonjal en deiz diweza,
O kuitàd eur bed ’wit eùn all,
’Wit unan mad unan ’zò fall ? —
Ama ’ra rè dòm pé rè ièn,
Peb seurt drouk ’ra brezel d’ann dèn,
Ar c’horf ’zò brewet gant klénved,
Atao ’c’huanad ar speret.
Hag ann dud a zò peurvian
En em debrin en em waskan,
Gwassoc’h ’wit ar bleizdi er choad :
Nann ! ar bed-ma n’hen dé ket mad !
Nann, nann n’en eùz med ar ré-fall
A dlé krenan ò vont ’n eùn all,
Ha ’wit-hé heb kén ar Màrò
A vezò spontuz ha garò.
Na ouelet ket, na spontet ket,
’Wit ar Falc’her kòz da dònet,
Tud vad, gortoët-han heb doan,
Hennès a iac’haò peb poan ! —
D’am mignon ann Doktor
André Bijon. -
Setu ann abardaez ! ann heol ’zò vònt da guz,
Diskenn ’ra dreg ar roz, hag hen ken ruz, ken ruz !
Tòm vò aré vvarc’hoaz, krazan a raï ar foenn,
Ha darewi ann ed ; n’eùz ket eur goummoulenn.
Ar ier ’bign war hò c’hlud, ha setu ar vatès
O walc’hin ar gaòter : n’ vò ket a batatès
Da goan, med iot-ed-dù : ar mewell louenn vraz
’Deù duhont, war he gein gant-han eur beac’h ieot-glaz. —
— « Laouik, it-c’hui d’ar park, da vouit ar zaout raktal ! » —
Hag ar paotr zaout da vònt kerkent en em strakal
He skourjez dre ann hent, diskabel, diarc’henn,
Hag ò tremenn ar c’hoad, e kàn eur ganaouenn.
Setu eur bagad zaoùt ò tònt d’ann traon d’ar reed,
Ha Laouik war hò lerc’h : — selaouet, me hò peed,
’Vel ma strak he skourjez, ’vel ma c’halv peb-unan
He zaoùt dre he c’hanò : — ann dù, ar vriz, ar voan.
— « Pe-lec’h it-c’hui dùzè ? A-raog, a-raog, penn-gwenn !
» M’hò tigassò duman ! hastet ta, ar velenn !
» Ha te, tarò ar foeltr ! me as tiskò, loen-fall,
» Da dont da enebi evel-sè ar rè-all !
» It holl d’ann dour d’al lenn ! » — hag ar zaout ò vlejall,
Laouik, gant he skourjez hag he vouez ò skrijall,
Hag ar mòc’h ò c’houlenn hò c’hoan eùz ar vàtes,
Setu ’r muzik ’glewer en dro d’eùn tiègez ! —
Setu ò tònt d’ar gèr breman ar mewelienn :
Darn a zò falc’herrienn ha darn-all mederrienn,
Hag holl int skuiz meurbed : a-baoue ’r beuré-mad
E-maint dindan ann heol ò vèdin, ò falc’had. —
Neubeud kaer e laront a gomzou en pàd koan,
Neubeud komz ann hini ’vè brewet gant ar boan :
Ha koulzgoude nikun na ìeïo da gousket
A-raog ar pedennou dirag ann holl làret.
Al loened ’zô ’n hô c’hraou, ann dud ’n hò gweleou,
Ha bremà na glewer neb trouz, med a wechou
D’eûn tréméner bennag ò c’herzall mouez ar c’hi,
Pe zòn ann estik-nòz, en dervenn, uz d’ann ti. —
Da Varz Koat ann-Noz,
Y.-M. ar Iann. —
Pa oan ò studian er gèr a Landreger,
Ez oa digasset d’in lizer da vònt d’ar gèr,
Da vònt d’ar gèr buhan, ma karrienn gwelet c’hoas
Ma dous, ma c’harantez, Genovefa Kerloas.
Ma karrienn gwelet c’hoas, eur wech a-raog merwel,
Genovefaïk paour d’ann Env prest da nìjel.
Doue, pebeuz kezlò ! pa glewiz kement-man,
Ma c’halonik ’zemplas, setu me da ouelan.
Me ò paka neuze ma levriou tri-a-tri,
Rè latinn ha gallek, ma c’haïerou studi,
Ha kerkent ’vònt en hent, en trezeg Plouaret,
Lec’h ma oa ma dous koant gant ar c’hlenved dalc’het.
Trist ’oan ’vel ar Màrò ; — pebeuz da galounad !
War ann hent e ruille daerò ma daoulagad.
— « Ha penaoz goude-zè bewa war ar bed-man,
» Mar d’è marw ma Genò, ann hinin a gàran ! » —
War-drò ann abardaez, pa oan war ann hent braz,
’N tàl chapel Sant Ervoan, me klewet sòn ar glaz !
Ma c’horf-holl a grénas neuzè, ’vel eùn delienn,
Pa c’houez ann awel-nord er faou pe en derwenn.
Ma Doue, ma Zalwer, na petra a glewan ?
Ar zòn-ze a laka ma c’halon da rannan.
Mar d’eo Genovefa, ma dous koant ’zò marwet,
Me na vìn ket iwè pel-goudè war ar bed.
« — Na lavaret-c’hui din, plac’h iaoùank, me hò peed,
» Da biou e sòner glaz, ha piou ’zò tremenet ? »
« — Genovefa Kerloas, allas ! koanta plac’hik
» ’Oa er vrò, ’zò marwet gant keùn d’he c’hloaregik ! » —
Ha ma sempliz kerkent ar gomz-zè d’ann doùar,
Beuzet bars ma daerò hag iwè ma glac’har :
Ar plac’hik ma zavas, hag a lavaras dìn : —
— « Kloarek, ioùl Doue eò, ar gwella ’vè pedin ! —
» ’Vel ar steredenn gaer a luc’h en anter-nòz,
» Ema-hi en liorz Doue, er baradoz ;
» Kloarek, na ouelet ket, pa varwfet en douar,
» Goulennet mònt gant-hi, dreist ann heol hag al loar ! » —
Ma klewenn ann evned bars ar gwez, uz d’am fenn,
Drè ma ’s een gant ann hent, ò lavaret ’vel-henn : —
— « Kaera rozenn ez oa trò-war-drò er vrò-mà
« A zò bet kutulliet ; gant Doue ’ma bremà ! » —
Pa arruiz en toul ar porz, en Keralsi,
A weliz ar c’horf paour doùget e-maès ann ti :
War eur penn ann archet ez oa eur garlantez
A vleuniou ar parkou, spern-gwenn, bruk ha bleûn-laès.
War ann hent ’gass d’ar bourk ’kànè ar véleïenn,
Ha me c’heuillè iwé dré ’r parkou penn-da-benn :
Ann daerò a strinkè stank eùz ma daoulagad,
An drez a diròge ma zreid ha ma dillad.
En pàd ann òferenn, pa oa ’r c’horf en iliz,
En penn ann aoter-vraz, ’wit pedi, ’taouliniz ;
En penn ann aoter-vraz ez oùn bet daoulinet,
Ha war ma dousik koant gwalc’h kalon ’meuz gouelet.
Ha pa oa en douar he c’horf paour diskennet,
Beteg ann anter-nòz war ar bez oùn chòmet,
’Oùn chòmet war he bez, da bèdi, da ouelan,
Ma c’hoantaën he c’heuill ha mont eùz ar bed-man.
Hag am eùz goulennet neuzè digant Doue
M’he gwelljenn c’hoas eur wech, ’vel pa oa en bue,
M’he gwelljenn c’hoas eur wech ha ma komzje ouzin,
Neb-zè, ò ma Jezuz, gant glac’har e varwin ! —
Na pa oan ò retorn d’ar gèr eùz ar verred,
Ar marò ’n em c’halon, eur skeùd am eùz gwelet ;
A weliz eur skeùd kaer, ’vel ma saven ar ròz,
Ha drem-doztik dar ster, war drò ann anter-nòz.
Hag é sklérijenné ’vel ann heol beniget,
’Bars ann newez-amzer, ò para war ar bed :
Evel Genovefa ’oa gwisket holl en gwenn,
Hag e c’hoarzè ouzin, hag e laraz ’vel-henn :
— « Tawet, ma dous Kloarek, tawet, na ouelet ket,
» Me ’zo bet gant Doue lamet di-war ar bed
» Ewit hon mad hon daou, ma vefet bèleget,
» Ha bars ar baradoz ma hellfomb ’n em welet. » —
Neuzé pignas d’ann Env, ken kaer hag ar stered,
Ha ma c’halonik paour kerkent oe frealzet.
Ioul Doue da vò gret, dre-holl ’man he lagad,
Ar pez ’deù da ober, ’wit-omb ’dlè beza mad ! —
Me zò bremà Person en paròz Plouaret ;
War vez Genovefa lec’h ma ’zè douaret,
Am eùz hàdet roz ruz hag iwe lili gwenn,
Hag enò am gweler aliez en pedenn.
C’houez-vad ’zò gant ar roz, kaer èz al lili gwenn,
Uz d’he bez ann estik a gàn en ivinenn ;
Hag he gàn zò ken kaer ma seblant d’in, beb-nòz,
Klewet mouez ann èlez a gàn er baradòz ! —
Eùz holl vroìou ar bed, Breiz-Izell da genta !
Na deùz arc’hant nag aour, med zè na rà netra :
Enò ’ma ’r baotred vad, ar merc’hed a enor,
Ar feiz er c’halonou, ha trò-a-drò ar mòr.
Eùz holl iézou ar bed, n’en eùz ket a gàran
’Vel hini Breiz-Izell, henès eò ar c’haeran ;
N’en eùz hinin er bed a ve iwé ken kòz,
A-dalek ar zav-heol, beteg ann anter-nòz.
Eùz holl blac’hed ar bed, da genta hini Breiz !
Hounès ’zò eùn tenzor a furnez hag a feiz ;
Bepred drant ha laouenn, éma en tiègez
’Vel ann heol beniget, ’skuil dré-holl levenez.
Eùz holl gìziou ar bed, ez è ré Breiz-Izell
A gàran dreist ann holl, ’r ré-zé ’vel ann awell
Na droont ket bemdez : ann nerz hag ar iec’het
A roont d’ar c’horfou, hag ar peoc’h d’ar speret.
Eùz holl gwerziou ar bed, ré Breiz ’zò da gentan
Ha ’vel-zé pa venn trist, ’n em lakàn da gànan
Eur werz kòz eùz ar vrò, eur werz pe eur zonik,
Ha kerkent da dridal laouenn ma c’halonik ! —
Eùz holl vroìou ar bed, Breiz-Izell da genta !
Na deùz arc’hant nag aour, med zè na rà netra ;
Enò ’ma ’r baotred vad, ar merc’hed a enor,
Ar feiz er c’halonou, ha trò-a-drò ar mòr ! —
Da varz ar gér a Is,
Olier Souvestr. —
Em c’hoanzé war ar ieot, dindan eur gistinenn,
Tost d’eur c’hleuz gòloët a vleùn balan mèlenn,
E sellenn a beb-eil ann oabl hag ann douar…
Rag ann heol ez oa sklezr, hag ann awell klouar.
Ma lavarenn ’vel-heun : — « Brava ma ’z è bewan
» War ar maès, en mìz Maë ! — Dré-holl ’weler breman,
» Er c’hoajou, er prajou, dèliou glaz ha bleùniou,
» Ha dré-holl ’zo chouez-vad, er parkou, en hentchou.
» Ar goukou, ar gùdon hag ar voualc’h beg-mélenn
» A gàn a beb-tu d’in ; — beteg a uz d’am fenn
» ’Zò eur pinsinn bihan, ken koantik, ken zéder !…
» Vel ma sav bet’ ann oabl mouez skiltr ann alc’houeder !
» Dù-hont, pell, e klewan, bars ar prad, o vlejall
» Eùn tàrò, ha pelloc’h, eur marc’h ò c’hoùrinall…
» Med a bé-lec’h è teù kement-man a c’houez-vad ?
» N’eò ket ar boùd burlu ’zo azé eùz ma zroad.
» Nann, pa dröan ma fenn, e welan dù-hont, pell,
» Er park, eur boùd spern-gwenn : a-c’hané ann awell
» Dìgass ar c’houez ama. — Setu en Plouaret
» Eur vadèziant ò soon ! — Klèzier ma brô, zônet ;
» Sonet, ha gret d’anaout da beb-hinin er vrò
» Ez zò eùn èlik gwenn war hon douar distrò ! —
» Ar c’hlézier ’zoon laouenn, — med ar bùgel a ouèl.
» Lavar, petra eò did gouela ’vel-zè, bugel ?
» Da dad ’zò ken laouenn, hag ann deiz ’zò ken kaer !
» Penn-da-benn war da hent estik hag alc’houeder
» A gàné ken koantik ! — Er c’harz hag er parkou,
» Ez oa kàn, ha c’houez-vad dré-holl gant ar bleùniou.
» Ha keùn as bé, mabik, da voùd deùt war ar bed ? —
» Ar bugel na làr gèr, nemed gouela bepred :
» Hag ar c’hlézier a zoon, hag ar bèlek a gàn :
» Te Deum laudamus !… d’en abed na rà vàn !
» Petra ta ’zò kiriek ma oueler ò c’henell ?
» Ma oueler er vuhez, ma oueler o verwell ?
» Bugelik, lavar d’in, te hen goar, martezé :
» Oh ! lavar, bugelik, petra eò kement-zé.
» Martezé… » Med pelec’h ia ’r marc’h penn-follet man,
He voué-holl en awell, hag he lost reud gant-han ? —
Redek ’rà, gourinall, savet gant-han hé benn,
He zaoulagad ’lugern, ken ruz ha diou c’hlaouenn !
Setu-han dreist ar c’hleuz làmet ’bars ar park-braz !
Enò ’zò eur gazek iaoùank war ar ieot glaz… —
En traon ar prad, dù-hont, en touez ar guern, klewet
’Vel ’kàn ann durzunel, drem-dostik d’ann dour-reed. —
Med ann heol a diskenn duhont adrég ar ròz,
Klézier ar C’hoz-Varc’had ’glewan ’soon ar glaz-nòz,
Piarrik ar paotr-saout a dastum hé loëned,
’N em strakall he skourjez ; d’ar gèr eò koulz mònet. —
Setu ’vel ’trémenan ma deweziou aman ; —
Eul levr ganìn ’n em dorn, — med heb sellet en-han ;
Ez ian eùz park en park, eùz faouenn da derwenn,
Pé ’n kreiz ar ieot huël, ar bleùniou uz d’am fenn ! —
- Kerarborn, Ewenn 1863.
D’am mignon kèr,
Amédée Jourdain. —
En Kerizell ’zò eur plac’hik,
He c’hanò Mòna, pe Mònik :
Er vrò na gavfet ket he far ;
A greiz ma c’halon me he c’hàr.
N’en eûz ket er bed a gomziou,
Bars en neb iez, nag a zòniou,
Ewit làret, herve ma c’hoant,
Pègement ez é fur ha koant.
Kaeroc’h é ’wit ann heol, pa bàr,
Euz ar mintinn war ann doùar,
Ha freskoc’h iwé ’wit ar ròz,
Pa ve gloebiet gant ar gliz-nòz.
He c’horf zò ken mistr ha ken moan !
Ha ’vel al lili ez é glan ;
Ken bihan, ken skanv eo he zroad,
Ken lemm ha ken glaz he lagad !
Henvel ez é eùz eùn oanik,
A lamm en kichenn he vamik,
Da viz maë, en touez ar bleùniou
Hag ar radenn, ’bars ar prajou.
He bleò a zo hìr ha melenn,
Hag he c’halonik ken laouenn !
He zàl a zò eùn hanter loar ;
D’ann Èlez, me gred, ez é c’hoar.
He zell ’zò tòm ha birvidik,
He mouez ’vel hinin ann estik,
Pa gàn, en nòz, kichenn he neiz,
Er gwez huël, en koajou Breiz.
He diou-jòd a zò ruz ha gwenn,
He muzellou, diou gérézenn,
Ken fresk, ken koantik ha ken flour,
Ma teù en hon génò ann dour !
He dennt a zó ’vel eur bagad
Oanigou gwenn ébars ar prad,
Ha gant ec’h halan ’zò c’houez-vad,
’Vel ar gwezvoud, pe ’r spern, er choad.
Oh ! brawa ma ’z é da welet,
D’ar zùliou, pa ve kempennet,
Eur choef dantelez war he fenn,
Eur groazik arc’hant ’n he c’herc’henn !
Bròz mezer, botou rubanet,
Hag eùn davanjer marellet,
Ha hi ken zard, ken skanv a droad,
Ken sklezr ha ken lemm he lagad !
Nann, en holl barrojou en drò,
N’hen eùz ket eùn all bars ar vrò,
Ken koant ha ken fur ha Mònik,
Mònik Kerizell, ma dousik.
Setu me ugent vloaz hoalet ;
Da vloaz e tennin d’ar billet ;
Oh ! ra blijò gant ma Doue
Na vin ket zoudart d’ar Roue !
Ar Person kòz hon badezas,
Neuzé ’vad hon eureujo c’hoas,
Dirag Doué hag ar Werc’hez,
Ha Zennt hon brò hag ann Èlez. ! —
Da Varz Brò-C’hall,
Charlès a Vrò-C’hall. —
Setu falc’het ar prad ! — Deac’h, pa ’z oùn tremenet,
Oa plijadur ’gwelet, ’n touez ar ieot, ar bleuniou,
Ken zard hò daoulagad, ken pinvidik liwet ;
Ha zelaou ar skrilled ’kana d’é hò zòniou !
A beb ment, oa ’enò, hag iwé a beb-liou,
Ré c’hlaz ha ré vélenn, ha ré ruz ha ré wenn,
Hag holl ez oant laouenn, goudé ar gwal-deiziou,
Ha ken koantik ’savent, pa dremenenn, hò fenn !
Melwennou kaer Doue, ha c’houiled alaouret,
Ha kelienn ruz ka glaz a rée d’ez-hé al lez ;
Ann heol c’hoarzè out-hè, ann heol kaer beniget,
Hag ann evned ’gàné trò-drò ebars ar gwez.
Allas ! er mintinn-man eur farc’her diremed
A deùaz gant he falc’h, ha heb keùn na truez,
Ann dén fall digalon holl hen deùz hò falc’het !
Ah ! ma c’halon ’zò leùn euz a dristidigez !
Me oar eur falc’her-all, hè c’hanò ar Marò,
Hag a falc’h ’n touez ann dud, a hàd dré-holl glac’har ;
Koz ha iaouank, eùn deiz, holl, holl hon diskarò !
N’am eùz neb aoùn out-han, gallout ’rà dont, ma kàr !
Da Varz Roc’h-Allaz,
Rannou. —
D’ar c’houlz m’oa hon Zalwer c’hoas nebeud anvezet,
Ma c’hée dré ann hentchou war droad, en peb amzer,
En eur ober ar vàd, gant hé Abostoled,
Eùn deiz en em gavé tost da eur gèr dister.
Bézan oa trò kreiz-dé : ann heol ’oa lugernuz,
Ha neb-lec’h eùn disheol, neb-lec’h eul lòmik dour !
Ma welaz ann Aotrò, ar Mestr holl-gallouduz,
Eùn ouarn marc’h er poultr, koz, ha tòret, ha flour.
Ma lavaraz da Bezr : — « Sav dìn ann ouarn-zè ! » —
Pezr na rez vàn a-bed, mui ewit eur bouzar :
He speret ’oa troët gant traou-all d’ar c’houls-zé,
Ha na deurvéjé ket ’n em blega d’ann douar.
Petra hunvréé Pezr ? — Rouantelez ar bed !
Ia, ann Abostol braz a glaske hen hé benn
Ar gwella rénadur : — hùnvreou kaer meurbed !
Komz eùz eùn ouarn marc’h, disterra kavadenn !
Eur gùrunenn a-vad !… Neuzè c’hoaz martézé…
Med ’wit eùn ouarn-marc’h, n’ dalvéé ket ar boan. —
Ma trémenaz èta, pa glewas ar gomz-zé,
Heb sellet eùz eùn dra ken dister ha ken moan.
Ann Aotro, war he lerc’h, a deùrveaz plegan,
’Wit dastum ann ouarn, heb lavaret netra…
Neuzé, pa dìgwezjònt da vont er gèr vihan,
E voerzaz a-nezhan, bars ar c’hòël genta.
Tri dìner hen goerzaz. — O trémenn ar marc’had,
E welaz kérez kaer ; ma oant ken flour enò,
Ken rù, ma lakaënt zéder ann daoulagad ;
Eùz hò gwelet, heb kèn, ’teué ’n dour er génò !
An Aotrò a brénaz kérez wit tri diner,
Ha, heb laret netra, hen hi vanch hò lakaz. —
Bars eùn nebeud goudé, setu int maès ar gèr,
Hag en hent adaré, pell d’ez-hé d’ober c’hoaz.
Ann heol ’oa tòm bepred, neb-lec’h eur voudenn-flour,
Ken nebeud eur boud-glaz, — med poultr, ha poultr bepred !
Kèr hen dìje roët Pezr ’wit eul lòmik dour :
Ma oant holl poaniet braz gant tòmder ha zec’het.
Ann Aotrò iée a-raog. — Heb ober vàn, loskaz
Eur gérézenn d’an traon. Pezr lammaz war ar frouez
Kerkent, ébars ar poultr, ha buhan he lonkaz,
Ha ma lavaré c’hoaz : — « Gwella tra è kérez ! » —
Bars eur pennad goudé, ’kouez eur gérezenn-all :
Setu Pezr da blega ’wit hi dìzout aré. —
Eùn-all ! eùn-all ! eùn-all ! ha ré-vad, ha ré-fall…
P’hen doé pléget kant gwech, ann Aotrò lavaré : —
« N’out ket skuiz c’hoaz, Pezr baour ? Ma karjez bout pleget
» Eur wech, bars ar c’houlz-vàd, ’wit ann dra boùd dister,
» ’Wit kalz disterroc’h c’hoaz n’as bìje ket renket
» ’Vel-sé plega kant gwech, ha ken braz poan kemer ! » —
Setu eur gentel-vàd azè ’wit peb-hini. —
War ar maès ’vel en kêr, tudò a beb-seurt stàd,
Ré binvidik, ré baour, iaoùankiz ha kozni,
M’hò péd, he zelaouet, ’wit ann holl ez è mad ! —
D’am mignon
Arzur de la Borderie. —
Eùn amzer a zò bèt, ha na vijé klewet
Hon touez nemed iez Breiz : war ar maès vel en kèr,
Holl ’komzemb ar iez kòz gant hon zàdò komzet,
En Gwened, en Kernew, Leon ha Landréger.
Eùn amzer a zò bèt, oamb gwisket ’n eur chìz-all ;
Peb-hini ’n dòa tòk-braz, bragou-braz ha chùpenn,
Ha na oamb ket henvel barz en Breiz eùz ré-C’hall,
Ha na oa ket touzet hon bleò-hir war hon fenn.
Eùn amzer a zò bèt, ’vel hon boa hon dillad
Dishenvel eùz ré C’hall, oa iwé hon giziou,
Hag en mesk kant neuzé é kavjac’h eur Breizad,
Heb poan a-bed, raktàl, ébars ann holl broìou.
Eùn amzer a zò bèt, ’weljac’h hon ilizou,
En kèr ’vel war-ar-maès, leùn a dut daoùlinet,
Beb-zul ha beb-gouel berz : — Neuzè er pardoniou
Na vìjé ket danset a-raog beza pédet.
Eùn amzer a zo bèt, ’vìjé klewet en Breiz,
En hentchou, el lannek, ha war lein ar ménez,
A beb-tù, da guz-heol, war drò ann abardeiz,
Kànan ar gwerziou kòz hag ar zòniou newez.
Eùn amzer a zò bèt, zoudarded Breiz-Izell
’Oa doùjet en peb-lec’h, hag ar Saoz milliget
A dêc’hè dira-z-hè, pé é renkè merwell,
(Rag ré Vreiz ha ré Zaoz biskoaz n’int ’n em gàret).
Eùn amzer a zò bèt, na garriemb ket, a grenn,
Gwelet tud dìvròët, — ré Zaoz, pé rè bro-C’hall,
(Rag ni, a-beb amzer, zò bèt kaled hon fenn),
O tont da werza d’imb eur iez hag eur feiz all.
Eùn amzer a zò bèt, hag ez oa eùn énor
Beza gànet en Breiz, beza c’hanvet Breizad,
Hag è vijè làret : — paotred-vad ann Armor !
Ha kément-zé oa gwir. — Henès oa ’n amzer vad !
Pé-lec’h ’ma n amzer-zè ? Pélec’h éma, siouaz !
Ha ni dlé beza holl Saozon pè Gallaoued ?
N’eùz ket a Vreizaded bars en Breiz-Izell c’hoaz,
Ni ar mibienn héna, martézé, eùz ar bed ? —
Marw èz éta Armor ? — Nann, ar paotr kòz, m’hen goar,
Karget hé izili a liammou c’houarn,
’Zò astennet hé gorf brema war ann douar,
Eùz hen diwall Iann Zaoz, ha Gallik al Louarn.
Trò-drò, kornandoned louz ha fall, a vàgad,
A lamm, a dans, a làr : — « Marw ez ar paour Armor !
« Setu-han diskaret ! oh ia, marw eo, marw mad !
» Marw eò ! marw eò! marw eò ! — Taolomb he gorf er mòr ! »
Piou a gomz er gìz-zè ? — Paotred Saoz ha ré-C’hall ?
Nann, nann, n’hen d’è ket marw, med kousket eùn tamik ;
Kànet, kànet izell ; m’hen gwelfac’h ò finwall
He vìz bihan heb kén, gant spont e varwfac’h mik.
Dìwallet ! dìwallet ! mar kànet ré-huël
E c’helfé dishunvi : n’och eùz-c’hui ket gwelet
Klézé braz ar Gwesklen, ar paotr mad er brézel,
He zorn-deò warn-ez-han ? — M’hen làr c’hoaz : diwallet !
Mar dishunv ar paotr-mad (òber rei martézé)
Neuzé hò pezò keuz, neuzè vò eùn dans-all !
Saozon, c’hui hen goar mad, eò poùner he glézé,
Ha c’hui na c’hoarzfet kén er gìz-zé, paotred Gall !
Neuzé vezò klewet : — « Iou ! iou ! dir en awell !
» El lannek, er menez, war-zav, war-zav dré-holl !
» Arzur ’gerzò ganeomb, paotred-vad Breiz-Izell !
» Arzur, Doue ouspenn, kerzomb, n’hellomb ket koll ! »
- Plouilliau, miz Eost 1863.
D’am mignon
Émile Grimaud. —
Deac’h d’abardeiz, goudè ’n tòmder,
Pa oan ò vàlé dré ’r parkou,
’Klewiz eur vouez huël ha sklezr,
O kàna war-duz ar prajou.
— « Mé ez ia eur wech c’hoaz béteg ti ma mestrez,
» Ha pa gollfenn ma foan, gret am eùz alièz :
» Ann dud a lavar d’in am eùz amzer gollet,
» Ha mé, ’wit hò c’hlewet, bepred n’ho c’hredan ket. » —
Ha mé ’chôm ’n em zao da zelaou :
Ha ma klewiz neuzè zoudenn
Eur vouezik-all, en touez ar faou,
Pehini a gàné, ’vel-henn : —
— « Korfet braò è ma mestrez, bàlé é rà er-fad,
» Ruz eò ével eur rozenn, ha glaz hi daoulagad ! » —
Eùz hò moueziou ’oa anad mad
Na oant c’hoas nemed bùgalé,
O vessà ar zaoud bars ar prad,
Unan oa plac’h, paotr egilé.
— « Jànik, ’skrijé ar paotr Fanchik,
» Pé-lec’h oud-ta, pa n’as gwelan ?
» Sav da vàz d’ann neac’h eùn tamik. —
» — Sell ! sell ! ma gwelet ’rèz breman ? —
— » Na ràn ket da ! deùz ’n kreiz ar prad,
» Duhont en tàl ar vuc’h penn-gwenn. —
» — Sell ! — ah ! bréman as gwelan mad,
» Gant da vròz-c’hlaz, ha diarc’henn. —
— » Diez è da zaoud da diwall ? —
» — Ia ! ma c’hòlé ha ma buc’h-dù
» War ar melchon, bars ar park-all,
» ’Vel ma pellaan, ’vé diouc’h-tu.
— « Pé-goulz ’kassi da zaoud d’ar gèr ? —
» — Pa zònò ’n Angelus ; ha té ? —
» — Ha mé iwé. — Té ’s bé amzer
» D’òber ’vel ma kàrez goudé ? —
— » Zè n’eò ket gwir ; rèd ’vé d’in c’hoaz
» Gwalc’hi patatez, hag ober
» Tàn dindan-hè, beteg boùd poaz,
» Ha ’liès pura ar gaoter. —
— » Ha mé : — lakàd boed d’ar c’hézek,
» Klask ar mòc’h, hò lakàd ’n hò c’hraou,
» Klask ann denved bars al lannek,
» Eùn hanter-lew, heb làret gaou.
— » Fanchik, deùz aman eùn tamik. —
» — Mònt raë ma zaout da laerez. —
» N’aìnt ket, éwit eur pennadik ;
» Mé ’m eùz avalou, ha kérez !
— » Avalou ? té t’eùz avalou ? —
» Ia, ma faotrik, ré-rù, ré-vad ;
» Mé reï did leiz da c’hodélou,
» Med ’rabad vò làret d’am zad ! »
Ha Fanchik dreist ar c’hleuz er prad !
Setu-han en kichenn Jànik,
Skanv, birvidik he daoulagad,
Ha ’n he greiz ’lamm he galonik.
Ha c’hoarz, ha kàn, ha lévénez !
M’hò gwell bremà duhont, hò daou,
War hò fenn peb a garlantez,
En hò c’hoanzé dindan ar faou.
Gant-ez a leiz beb-seurt bleuniou,
Burlu, bleùn-bàlan ha spern-gwenn,
Ha bleuniou-all, a beb-seurt liou,
Hag hi o kànan a boez-penn ! —
Keit-zé ar zaoud ’zò ò laeres,
War ar c’haol ha war ar melchon,
War ann ed hag ar patatès :
Ma dìgwez mamm Fanchik, Fanchon !
Allas ! ha kerkent ann taoliou
Da goeza war ar paotrik kaès,
Ha taoliou dorn, ha bàc’hadou : —
A-walc’h ! a-walc’h ! mamm dìdruez ! —
Ah ! Fanchik paour, ah ! paotrik kaès,
’Neb ’hunvrè kérez, avalou,
Eùz ar merc’hed na dap ’liez
’Med kalounad hag ankeniou ! —
- Kerarborn, e mîz Gouéré 1863.
Da varz Sant Lorans,
ann Aotrò Kémar. —
— « Gwaskomb, paotred, gwaskomb ! — en penn ann erw Fantik
» Gerc’hò eur pichet chìstr ! — Stard, Ervoan ha Gabik ! —
» Gwella da Véderienn ! — Gloeb-dour int gant ar c’houez !
» War hò lerc’h ann irwi ’n em c’hòlò a damoez ! » —
’Vel-zé ’komzé eùn deiz Laou gòz d’he véwélienn,
En eur parkad gwìniz, ’n hé zav war ar wrimenn.
Neuzé pìjé gwelet ar falz ò vònt en drò,
Ha war ann erw ken stank ’koezan ann ed dàrò !
Ar skrilled a gàné a béb-tuz hò zòniou,
Hag ann evned bihan, er gwez, mesk ann deliou : —
Hag ann heol ’oa ken tòm ! ha gant ar c’houez treuzet,
Ho rochedou kanab war ho c’hein ’oa peget.
Neb gir na lavarent. Fanch-vraz ez oa er penn,
Ha distaolet gant-han ha bòtou ha chupenn ;
Fanch-vraz, gwella mewel ez oa neb-lec’h er vrò ;
Na vijé ket kavet hé bàr dek lew trò-drò. —
Goudé Fanch-vraz ’teué kerkent Ervoan ar Meur,
Ha war hé lerc’h, Iannik ann Tàlek hag he vreur,
Paotred-vad bars eur park, pè gant tranch pè gant falz,
Labourerienn kaled, ’vel ma zò ’n hon brò kalz.
Eùn tàmik war hò lerc’h Efflam Kerborio
’Boaniè stard, ’n hé gichenn Fantik Kerlohio.
Allaz ar plac’hik pàour n’helljé c’heuill birwikenn
Mar na ràjé Efflam ann hanter hi-lòdenn.
Ha ma luc’hé ann heol, ma kàné ann evned,
Hag ar falz, ’vèl eùn aer, ’ruzé en mesk ann ed,
Hag ar gwiniz tròc’het, ken poùner, ken mélenn,
’C’hòloé ann irwi, war hò lerc’h, penn-da-benn. —
E maint en penn ar park ! Sétu tònt ar vàtez,
Ha war hi fenn gant-hi laès-kaoulet ha krampoez.
Ah ! gwella ma kavfònt bremaïk hò mérenn,
’N hò c’hoanzez war ar ieod, en skeud eur c’hòz derwenn !
Eur c’hornaded bùtun vezò gret goudé-zé,
Eul lòmik gwin-ardant vò iwe, martézé.
Holl hò gwellfet laouenn, ha heb damant d’hò foan ;
Ha d’all labour kerkent, béteg ma vò koulz koan ! —
Labourerienn ma brò, Méderienn kalonek,
Pé-ré a bed Doue bemdez en brezonek,
Warc’hoas éman ar zul : goudé ann oferenn
Er pardon e tansfet, lammfet war ar c’hlazenn ;
Ha pa gùzò ann heol, e teufet holl d’ar gèr,
O c’hoarzinn, ò kàna, laouenn ha dibreder.
Efflam a breenò kraon-amandez da Fantik,
Hag Ervoan ha Iannik ’ambrougò hò dousik.
Ha d’al lùn labourfet aré, heb keuz na klemm,
Mar bé mad ar c’hrampoez, ha mar bè hò falz lemm ;
Ha ’vel-sé, arrufet ken braò gant ar Màrò,
Heb keuz a-bed, na spont, digwezò pa gàrò ! —
- En Plouaret, miz Eost 1864.
Tri aval rù, tri avalik
Am eùz, hag a ’zò ken koantik !
Hag ann neb am c’hàrò raktàl,
’Roïn d’ez-han ma zri aval. —
Ma avalou a zò ken flour !
Eùz hò gwelet heb kèn ann dour
’Deù en gènô ar baotred koant,
Hag holl e varvont gant ar c’hoant !
Gab Rosmad ha Laouik Guillou,
A garfè kaout ma avalou ;
Hogenn unan ’zò kéméner,
Hag égilé eur messaër
Ann holl a làvar ez oùn koant,
Ha koantiri a dalv arc’hant :
Me a fell d’ìn kaout eur mabik
Eùz a di mad, ha pinvidik. —
Pa oann ò kanna war all lenn,
Eùn evnik ’làraz uz d’am penn :
« — Oc’h avalou ’wenvò, merc’hik,
» Hò roët bùhan da Laouik ! »
Kenavò d’am zri avalik,
Kèn flour, kèn ruz ha kèn koantik !
Da Laouik hò c’hassan raktàl,
Henès ’debrò ma zri aval !
Tri aval rù, tri avalik
Am eùz, hag a ’zo ken koantik !
Hag ann neb am c’hàrò raktàl,
’Roïn d’ez-han ma zri aval. —
D’ann Aotrò Troude,
Reizer iez Breiz. —
En hanv, da viz ewenn, pa vé koulz ar falc’her
Da falc’had ar prajou, pa gàn ann alc’houeder,
Ar goulm, ann durzunel, pa vé leùn ar parkou
A ed-glaz, a velchon, a c’houez-vad ann henchou ;
Pa luc’h ann heol en oabl, pa rà peb evn hé neiz,
Er c’harz pé er wezenn, eul lùn, da abardeiz,
Jannédik koant làré da Yvòna Rosmad,
Pa oant ò c’hòrò ’r zaoud, hò diou, en korn ar prad : —
— « Bezet drouk, bezet mad gant ann neb a gàrò,
» Na ràn némeur a forz, mè làr hag a làrò,
» Er bloas-ma ’tìmezin ! » — Tortet gant ar gozni,
Hag ar boan, Gaodik-kòz neuzé làraz d’ez-hi : —
— « C’hui-vad a zò klasket dreist ann holl, Jannédik.
» Gant tud iaoùank ar vrò ! med diwallet, merc’hik,
» Rag c’hoas oc’h iaoùankik ; dibabet d’ìn bepred
» Eur penn-tiègez mad, gant parkou ha loëned.
» Iannik al Lagadek ’zò eur paotr stumed-mad,
» Nerzuz ha kalounek, koulz ’vel ma ’z eo he dad ;
» Na ev ha na c’hoari ; hennez ’zo dèn a-benn,
» Leùn he zaolier a ed, hag he graou a oc’henn.
» Ann holl er vrò hen goar, he dud ’zò pinvidik,
» Ha mar kàret selaou, ’larin dec’h pòlezik : —
» Heb màdò, peurvuia, ’vé bezr ar garantez !
» Diwezatoc’h welfet ha mè làr gwirionez. » —
— » Iannik al Lagadek ! eur genaouek ’vel-sé !
» Ha da bétra dàlfé d’ìn-mé boùt koant neuzé ?
» Kement ’kàr hé gezek, he zaoud, ar paotr Iannik,
» Na gavfé ket amzer d’am c’haroùt eun tammik !
» Komzet d’in eùz Jobik, a velinn ar stank-vraz,
» Gant he vleò melenn-aour, hag he daoulagad-glaz !
» ’Wit eur gir-mad eùz-han, pé ’wit eur zer-lagad,
« Mé a ròfé kant gwech Iannik hag he holl vad ! —
— » Oh ! plac’hik hi fenn skanv ! diwallet, ann amzer
» ’Zò kriz ha didruez, hag a diskar en bezr
» Karantez iaoùankiz ; ha goudè, aliès,
» Na chòmm med paourentez, ankenn ha dienès ! » —
— » Lavaret d’in, mamm gòz, pétra rinn gant arc’hant
» Keit ha ma vìnn karet, ha iaoùank flamm ha koant ?
» Préena kézek ha zaoud, dastum eur ialc’had aour ?
» Ah ! gwell eo karantez, pa dléfenn beza paour ! »
Dimèzet eo brema, Jannedik d’hi Jobik,
Ha pell-amzer a zò eò tremenet Gaodik : —
Bennoz Doue gant-èz, ha komzou ar wrac’h-kòz
Ra deùint ket d’ankenia speret Jannet en nòz !
D’am mignon ha kenderv,
P. al Luyer, — Kabitenn en Gward ann Impalaër. —
Kenavò, Mari, ma dousik,
Kenavò, mé ’ia bremaïk
Dùhont, dindan ar mògerò,
Da verwel, ò tifenn ma brò !
A-beb-tù ’tenn ar c’hanonou,
A-beb-tu ’soon ann trompillou,
Rèd è mònet a galon vad,
Hag heb aoùn, ’vel eur gwìr Vreizad !
Mé ieï gant eur galon laouenn,
Er renk kenta, huël ma fenn ;
Me varwò heb keuz, ’wit Doué,
’Wit ma brò ha ’wit ma Roué.
Kimiad, kimiad ewit ar bed,
Lec’h na dleomb ken ’n em welet,
Ni ’n em gavò en Env eùn deiz,
Gant holl zoudarded vad ar feiz.
Ar bouledou a uz d’am fenn,
En ear, a c’huistel ò trémenn,
Holl ’ma en tàn ar mògerò,
A-beb-tu ’welan rè vàrò.
Setu, setu deiz ann eured !
Ma goad-mé eò gwin ruz ar pred,
Hag ar c’hanon hag ar c’hlèzron,
En lec’h ar biniou, a zoon ! —
Deuz ta, deuz ta, ma c’halonik,
Ma trémenin war da vìzik
Ar walenn a briadèlez,
Kaeroc’h wit hini Rouanez.
Kimiad c’hoas, kimiad wit ar bed,
Bez koûn eûz da zoudard bépred,
Marwet ’wit he vrò hag he feiz,
’Vel peb bugel mad euz a Vreiz !
Da Varz Laouenanik Breiz,
Milin. —
War gwenojen ar bourk, bemdé, pa dréménan,
E welan eur plac’hik war he c’harr ò nezan,
Eur plac’hik koant ha fur, lagad dù, bleo melon,
Hag en hi zí bàlan ken zéder hi c’halon !
Atò war dreuz hi dòr e kàn ’vel eùn estik,
Eur zòn newez bennag, eur werz kòz, eur c’hantik,
Hag ò kàna zoniou ha gwerziou-kòz ar vrò,
Hi dornik skanv ken braò a gass hi c’harr en drò !
En deiz-all ’n em gùziz ’wit selaou ar plac’hik,
A-dreg eur voujenn c’hlaz, ’zò ’n kichenn hi c’hèrik,
Ha setu ar zònik a gàné hi mouez sklezr,
’Vel eul laouenanik, pé ’vel eùn alc’houeder.
« Ma c’harr, ma gwerzid, ma c’heïell,
» Ha ma neùd-lin war ma c’hànell,
» Gant-ez oùzon gònid bara,
» ’Wit-zé hò c’hàran dreist peb-tra. —
» Dreist peb-tra, goudé ma mammik,
» Ma mammik paour ha ma zàdik,
» Ha goudè hon Zalwer Jezuz
» Hag ar Werc’hez madelézuz.
» Ma c’harr, té a ró d’in dillad,
» Eneb ar goanv krìz ha dìvad,
» Hag er marc’had me werz ma neud,
» Ha, d’ober krampoez, a brén bleud.
» Mé brénò c’hoas gant ma c’harik
» Eur c’hòg ruz hag eur bolezik,
» Ha martézé eùn oanik gwenn,
» Kerkoulz ha Soezik Liboudenn.
» Néomb ta, néomb kalònek,
» Kéràd ez ann neud, daou wennek
» Al livr, er marc’had dìveza…
« Ann heol n’eò ket prest da gùza.
» Foenerienn ’zò dùhont er prad,
» Treuzet gant ar c’hoez ho dillad…
» Gwelloc’h, gwelloc’h kalz eò bea
» War dreuzou ma dòr ò néa !
» Dre-holl a zò bréma bleùniou,
» Bars ar parkou, war ar c’hleuziou ;
» Bleùn bàlan, spern-gwenn ha burlu
» ’Welan en drò d’ìn, a-beb-tu.
» Ann evned a gàn uz d’am fenn,
» Er wezenn faou hag en derwenn,
» Ha pelloc’h dùhont ar goukou,
» Hag ann durzunel, er choajou.
» Eùz hò c’hlewet, ha tost ha pell,
» Mé gàn iwé a vouez huël,
» Hag al lin di-war ma c’heïell
» Ez ia en neud war ma c’hànell.
» Med kùzet èz ann heol, me gred,
» Ha war ma c’harr ez oùn bépred : —
» Bara zégal, laès ha krampoez,
» Ha setu koan ann néerez !
» Ré-all ’zò a debr bara-gwenn,
» A debr kik-bìr, ev chistr melenn,
» Ann dud pinvidik ar ré-zé, —
» N’int ket eurusoc’h, martézé. —
» ’Liès hò gwelan ò trémenn,
» Dibaot ez hò gwelet laouenn,
» Ataò ’zò eùn dra hò nec’han,
» N’hò c’hlewan morsé ò kànan.
» Mé c’houlenn eùz Zalwer ar bed
» C’heuill he c’hourc’héméno bépred,
» N’ c’hoùlennan ket pinvidigez,
» Bewan ha merwell néerez.
» Ma c’harr, ma gwerzid, ma c’heïell,
» Ha ma neùd-lìn war ma c’hànell,
» Gant-èz ouzon gònid bara,
» ’Wit-zé hô c’hàran dreist peb-tra ! » —
Piou lavar ez è marw en Breiz
Speret ar rè-gòz hag ho feiz,
Hag é kollomb hon iez beb-deiz ? —
Piou lavar vezò ar Gallek
A dréc’hò war ar Brézònek,
War ann derw kàled ann hàlek ? —
Beò-mad è speret hon zàdô,
Ha keit hag ar bed é pàdò,
Rag mui hen kàromb ’wit màdò.
Hon gwerziou kòz, ni hò c’hàn c’hoaz,
Er menez, war aod ar mòr-glaz,
’Vel hìriò, ho c’hànò warc’hoaz.
Keït ma vò bruk en Breiz-Izell,
Hag en aod ar mòr glaz rec’hell,
Hon iez koz na hell ket merwell.
Kasset skolerienn war ar maès,
En peb bourk, en peb tiègez,
Ewit òber brézel d’hon iez ;
Kaer ho pèzò kass skolerienn,
Paotred Breiz ’zò kaled ho fenn,
Ha n’hò zelaoufònt ket a-grenn.
Mar na dròchet teod ar bùgel,
Kerkent ha ma teù da c’hénel,
’Vézò poan gollet hò brézel.
Ha mar bé hon beg alc’houezet, —
Eùz hò beziou, en peb béred,
Ar ré-gòz ò sével ’wellfet ;
’Wit deski d’hon bugaligou
Komz hò iez, kàna hò gwerziou,
Ha darempred ar pardòniou.
Leusket tud Breïz, paotred Brò-C’hall,
Leusket-hè, na reònt tra fall,
Troët hò spéret e lec’h-all.
Leusket ganeomb hon c’hòz-kiziou,
Hon ilizou hag hon c’hroaziou,
Ha iez ar rè ’gousk ’n hò beziou.
Hon c’hontadellou tàl ann tàn,
Goudé al labour hag ar boàn,
En pàd ar goanv, a-c’houdé koàn.
Leusket ganeomb hon béleïenn,
’Wit làret d’imb ann òférenn,
A glew peb-unan penn-da-benn :
Ar pardòniou pa deù ann hanv,
Lec’h ma ’z aimb holl, ha iac’h ha klanv,
Da bédi, dansall hag evfàn. —
Ar rè-iaoùank d’òber al lez,
D’ar plac’hik koant, ar benn-herez
’C’hoantaònt d’hanter tiègez.
M’hen tou’ bugalè Breiz bìkenn
Na raint dizurz en neb tàchenn,
Ha na em glemfònt ket a-grenn.
Hogen làzan hon iez kàret,
’Wit-zé, tud Gall, na réefet ket,
N’hò pézò med amzer gollet.
’Vel ar bleùn bàlan er parkou,
En doùar Breiz ’sav ilizou,
Kroazou-mén, zòniou ha gwerziou !
Keit ’vo gerrek en aod ar mòr,
’Kànò ’r barz-kòz war dreuz hé zòr,
Bépred en iez-kòz ann Armòr ! —
Pajen