| ◄ Qenta guirione - Existanç Doue | Eilvet guirione - Immortalite an ene | Teirvet guirione - Necessite ar revelation ► |
Me hoc’h ador, va Doue, hac ho trugareca.
Ha possubl eo ho pe-hu grêt qellies a dra,
Na qement a zispignou evit antretien,
Eun dra a zo da velet qen dister hac an den !
Mes, petra lavaràn-me ? an den eo er bed-màn
Ho parfeta crouadur. Roet oc’h eus deàn
Eun ene intellijant, capabl d’hoc’h anaout,
Hac eur galon d’ho carout, ar pez zo güella tout.
An ene-ze, eveldoc’h, a grou mil sònjeson,
A gompren ar virionez, a ajis dre rêson,
E memor, e bolontez hac e ententamant
Eo ho poltret veritabl hac hoc’h imach patant.
Gout a voar examina, doueti, deliberi,
Choas, en em determina ; gout a ra preferi
Eun action vertuzus da eun all a zo fall :
Ne veler netra evel er grouadurien all.
Pet micher avantajus, na pet secret util,
Pet calcul, pet instrumant, pet benfeg, pet oustil
E deus forjet an ene, evit ar blijadur
Da imita, da drec’hi memes var an natur !
Poezet e deus an avel ha mezuret an eê,
Arpantet an Ocean, domptet al loenet goe,
Desqet teuzi ar metal ha chench natur ar plant,
Ha troet en e frofit ar pêvar elemant.
Pa deu dei c’hoant musical, hep implija ar vouez,
Var ar c’hoevr hac an orjal e fredon en e èz ;
Dre scrit, hep offiç an teod, e convers en peb bro ;
Ha bremàn ar re varo a gomz gant ar re veo.
Disqet e deus d’al lagad güelet dre ar c’hristal
Astrou en tu-all d’an eol ha meur a vurzud-all
Invisibl bete vremàn. Anfin, gant ar c’hompas
Eus cavet eur bed neve na hanaviet qet c’hoas.
Nac a bed invantion o deus crouet an dud,
E qeit ha na remerqer en anevaled mud
Na gout, na capacite da ober voell na voas :
Ar pez a reont bremàn, er rejont a viscoas.
Gaou oc’h eus eta credi en deus darn al loenet
Rêson hac ententamant, balamour m’o güelet
O soigni o re vunud, o clasq magadurez,
Pe oc’h ober o neizou gant qement a adres.
Ar rêson a zisqüelont n’en deo qet o hini ;
Mes rêson ar Mestr habil a deu d’o c’hundui
Evel eur montr a zisqüel sqiant an artisan
En deus-àn grêt, ha nonpas e sqiant e-unan.
Coulz e ve dêc’h pretanti en deus sqiant ar goue
A lèz o greun da goueza goustadic dindanne,
O golo gant o deillou, da jermi er gouân,
Hac a fleuris adarre d’o abria en hân.
Differant bras eo ober, ha gout perac e rer,
Rac an oll elemanchou, an natur en antier
A ra, mes hep gout perac, parfetamant peb tra :
An den hepqen e-unan a voar perac er gra.
Lezomp-ta al loened mud evel ma zint crouet,
Pe int o deus eun instinc, pe int-hi n’o deus qet :
N’oun doare. Mes cunduet dre dorn ar Brovidanç,
Ec’h ellont ober traou fur, hep caout intellijanç.
An den memes avichou a ra mil action
Hep consulti e ene hac hep reflexion :
Crafat e benn, remui, hac en em dic’hourda,
Cranchat, frotta e zaouarn, hep gout petra a ra.
Evelse’ teu al loened da imita an den ;
Mes, dre guement a reont, e remerqer hepqen
Int corfou grét dre ressort, instrumanchou fragil,
A ro demp anaoudeguez da betra int util.
Corf an den zo e-unan evel hini al loen,
Eun instrumant d’an ene, evit, dre e voyen,
Remui ha dirija ar grouadurien all
Var bere eo deputet cabiten general.
O caera privilachou a zo roet d’an den !
Ar rêson evit partach, an droat hac an domen
Var guement a zo crouet, hac en tu-all da ze,
Ar faveur preciussa : an immortalite !
An articl-mâ a brouver dre ar metaphisiq,
Gant rêsonniou na eller ober dê nep repliq ;
Difficil int da entent d’an nep zo hep studi ;
Mes me o laqai amân ar sclerra ma ellin.
Ar membr an admirapla, an utilla ezel
Deus an den, eo e lagad. Ennes e’r santinel
A vel deus e c’heriden, hep en em diezàn,
Qement tra, qement objet a zo endro deàn.
An traou na ell qet an dorn da douch na da drapout,
Mab al lagad o digass en eur moment d’e gaout,
Hac evel en e guichen dezàn da gontempli
Petra a ell da denna a vad eus peb-hini.
Al lagad, evit bea qer parfet e labour,
D’en em velet e-unan a renc eur mezellour ;
Er memes tra, an ene ne vel nemet dre boan
Anes mezellour ar feiz e guenet e-unan.
Gouscoude, evit prouvi e immortalite,
Ne meus sonj da implija nemet autorite
Ar sclêrijen naturel, ma vo güelet patant
Eo ar feiz hac ar rêson accord parfetamant.
Me voar ervad, va Doue, just eo en avoui,
Eus eun distanç infinit etre’n ene ha c’houi ;
C’houi ra peb tra gant eur guer en heur a leveret :
Dra vo grêt ar sclêrijen, ar sclêrijen zo grêt.
Mes an ene eveldòn a ell en eun instant
Ha concev ha produi en e ententamant
Mil dra extraordinal. Mar chommont da ober,
Eo n’o deus qet a bouvoar avoalc’h var ar matier.
Allas ! ha treid ha daouarn, hostillou ha danve,
Assambles pe bep eil güech a zo deus e dale ;
Ha nemet dre hir-amzer na ell executi
Mil projet a imagin ha mil zonj a deu dei.
Pes labour eun artisan a ve grêt en e benn,
Ha forjet en e speret arauc en antrepren.
Ma ve an dorn a yae qer pront hac an ene,
Na ell den imagina nac a draou a rae.
Sònjal ha bepret sònjal eo natur an ene ;
Sònjal a ra en difun, ha sònjal dre unvre ;
Or, ar zonj a renc beza eun dra spirituel,
Rac ne goez dindan ini’r sqientchou naturel.
Imaginit eur boultren, eun dra an distera,
Caout a reot gouscoude diou dimansion dezâ :
Eun dindan, eur varc’houre, eur c’hreiz etre’n daou benn ;
Mes biqen ze ne guevot en sònjeson an den.
Ar sonj, na sqüer, na compas na ell e mezuri ;
N’en deo na bras, na bian ; n’e deus na deo, na clei,
Na costez, na paramant, na liou, na vent abed,
Na neb henvelidiguez gant qement zo er bed.
An den n’en deo gouscoude qen assur eus netra
Evel eus e sònjeson, rac e remerq a ra
Evel eur verelaouen a vrill en e ene,
Hep james disparessi nac en nôs, nac en de.
Attribui d’ar cervel, d’ar goat, na d’an enpen
Ar faculte da sònjal, ar vertu da gompren,
A zo injust ; rac anfin, perac e privet-hu
An troad, an dorn, an elin eus ar memes vertu ?
Mar leverit eo commun ar vertus-se d’ar c’horf,
Ar c’hoad, ar meïn, an houarn, eur pôd, eur vaz, ur forc’h,
A vo capabl da sònjal, rac corfou int ive,
Ha pa zònjont, a rêson coulz ha c’houi, marteze.
Mes, nan : ne ell qet divoan eus ar gorruption
Eur guenel qer precius evel ar sònjeson.
Ar matier nemet matier ne all da brodui,
Hac ar zònj na goncever matier ebet enni.
Gouir eo, an den a veler egaret e rêson,
Pa erru, siouas deàn, nep alteration
Er fibrou eus e cervel ; rac an ene a cess
E operationou neuze en diaves.
Ar c’horf a zo viciet, ha nonpas an ene.
An horolach a labour hep ma verq an noade.
An ene a guntinu da gaout sònjou bepret ;
Mes, allas ! renta rêson aneze ne ell qet.
An habilla organist, mar dirench e ogrou,
E vo faus ha disacord an ton a c’hoario ;
Pa vez distign ar c’herden, ar violonç zo mud :
En eur guer, hep benfiou ne labour qet an dud.
Mes pa zoc’h qen obstinet da réi deomp da gredi
Eo ar c’horf, hep an ene, capabl da rêsoni,
Grit eta demp eur machin a vo eus ho fêçon,
Ha communiqit deàn talant ar sònjeson.
Choasit evit e ober an ingredianchou ;
Diouc’h ar matier subtila, grit deàn ressortchou ;
Organisit aneàn er fêçon ma qerret :
Petra’ zisqot-hu deàn, p’o pezo’n achuet ?
Gout a rayo, marteze, ober reverançou,
Mont ha dont, cana, dansal ha prononç guiriennou,
Evel ar pompinellou eus ar marionet ;
Mes ober deàn sònjal, men tou, na reot qet.
Pa vo capapl da entent ar mathematicou,
An dessin, pe al logiq gant e oll reglennou,
Grit din güelet eur machin qen extraordinal,
Me accordo d’ar matier ar vertus da sònjal.
Ar son hac ar sclêrijen eo an traou ar scavàn,
An nebeuta corporel ; mes pa o c’homparàn
Gant ar sònj hac an ene, int grossier en effet,
An ear livet gant an eol, pe an ear ajitet.
Art an electricite, vertus ar men emant,
Liou ar ros, c’hoes ar parfum, eclat an diamant,
Charmou an eol o sevel, pourpr ar ganeveden
A zo cras ha vileni etal eur zònj hepqen.
An traou caera er bed-mâ n’o deus talvoudeguez,
Na pris, na realite calz anezo memes,
Nemet a broportion ma zint consideret
Gant fantasi an ene ha sònjou ar speret.
Pa zeo qer pur, qer parfet, qer simpl ar sònjeson,
An ene e orijin, gant muioc’h a rêson,
A zo caeroc’h e guened, ha ze abalamour
An artisan zo noploc’h c’hoas eguet e labour.
An ene a zo ive simpl, immateriel ;
Ne deus na poez, na lec’het, na figur, nac ezel :
Immortel dre gonsecant ; rac, nemet ar c’horfou
Ne ellont bea sujet da lezen ar maro.
Ar maro, var a ouzoc’h, eo an destruction
Eus ar substanç corporel, ar separation
Eus ar memprou etrezo ; ac’hano concluet
Ne ell an ene mervel, pa ne deus mempr abet.
D’ar c’horf ec’h eller trec’hi hac eun ezel ha daou,
Hep ma ve grêt d’an ene na prejudiç, na gaou.
Ar c’horf a ziminuer, ha nonpas an ene :
Oumàn a chom ordinal en e integrite.
Mar boa an den-ze savant, habil ha disqet mad
Qent ma voe troc’het deàn eur vrec’h pe eur vorzad,
E chom gantàn, o goude, e injin, e sqient,
Hac an oll habilete en devoa diaguent.
Güelet a rêr tud infirm ha tud estropiet
O caout muioc’h a vemor, delicatoc’h speret,
Eur jujamant so1itoc’h, eur rêson muioc’h just
Eguet darn zo divac’haign, corpulant ha robust.
Pa ve ar c’horf o repos eo scànva an ene ;
Var diouesqel e zònjou a pign neuze en êe,
Pe e tisqen en ifern ; hac hep en em fixa,
Promptoc’h eguet an avel e ra tro ar bed-mâ.
Anfin, pa deu, dre gosni, an den da gaducât,
E màn amzer o furnez hac e avisou mad ;
E vemprou a zo gourdet, n’en deus pelloc’h a nerz ;
Mes e rêson zo assur, hac e ene zo serz.
Goude rêsonniou qer sclêr, an neb a lavarfe
Eo deus eur memes substanç ar c’horf hac an ene,
A zo eun den vicius hac etourdi e benn,
Evit gallout diremors, beva evel al loen.
Ar bayanet o-unan a immortalisas
En o guis an eneou, hac a imaginas
E ranqent deus an eil corf tremen en eguile,
Da vea purifiet qent mont d’an Elisee.
Instruet gant ar rêson, an oll dud ancien
O deus credet e c’haje, goude maro an den,
En eur vrô all e ene, evit receo eno
Chatimant pe recompanç, hervez e meritou.
Er fond, an dud vertuzus a veler alies
O souffr a hed o amzer miser ha dienes ;
Hac ar re detestapla o caout prosperite,
Chanç, boneur hac enoriou etro pad o bue.
Ne aller concilia daou dizurs qer contrel
Gant madelez eun Doue hac e justiç santel,
Nemet ni a supposse e zeus eur vuez all
Evurus d’an dud honest, maleurus d’an dud fall.
Dre eun desir naturel pep-hini a reqet
Ma vo grêt e veuleudi c’hoas goude e zeced ;
Rac rêi a ra da gredi dezàn e santimant
Evit beza decedet, n’en deo nemet absant.
Na Doue, nac an natur ne ra netra en vên ;
Pa o deus eta gravet an dezir-se en den,
Eo evit rêi da entent an ene na dle qet
Perissa gant ar c’horfou, mes subsista bepret.
O excellanç an ene ! n’en dout qet esclaves,
Na sujet da vizeriou ar c’horf a animes ;
Pa deu emâ da vervel, e chenches a vue,
Pa ve an ty discaret, ar mestr a ya pare.
Cetu eta, va broïs, dre ar rêsonnamant,
Rancontret diou virionez ha daou dra important :
Da guenta, eus un Doue, Crouer universel ;
D’an eil, natur an ene eo bea immortel.
Signatum est super nos lumen vultûs tui, Domine ; dedisti lætitiam in corde meo. Psalm 4.