Pennad kentan — VIII
Da c’hortoz digoueout en Marseilh, e zo stad ennon o sonjal he deuz ar Brovans peadra da blijout meurbed d’an dud a zo ganet hag a zo o chom enni. An nenv ’uz d’o fenn a ve kazi dalc’hmad digoumoul ha splan ; an douar a zo fonnuz da rei bep seurt freuz, ar mor a zo ’vite eur vammen a binvidigez. O yez ive a zo c’houek meurbet, c’houekoc’h evit ar gallek.
O c’homz a zo ’vel eur c’han, hag ouz o c’hlevet e seblant d’in klevet mouez ar skrilh pa gan war hon douaro tommet gant heol kreiste. En provansek ’ta e komzont bepred etreze. En o zouez na ve ket a vez, ’vel ma ve siouaz ! en Breiz-Izel, da gomz eur *yez ha nan eo ket ar gallek. An dud ar muian disket a blij d’ê komz, ha kanan ’vel e komz hag e kan an dud a renk izel. Skrivan a reont en yez o bro, dreist-holl ’boue hanter kant vla zo.
Wardro ar blavez 1850, tri anê, Roumanilh, Frederik Mistral hag Aubanel, droug enne o welet e teue o c’henvroiz da vean fæuz e-kenver yez koz o zado, en em glevaz evit labourad e-gevred d’hen hadzevel. En em lakat a rejont da brezeg, da skrivan danve-kan, ha da ganan i o-unan, *herr da m’hallent, ha dont a rejont a-benn deuz o zaul.
Goneet gante ar bobl, e weljont abred o tont davete kement den yaouank a oa ’n o bro, goest da delc’hen eur bluen ha da riman. An holl dud a zoare zoken a yeaz a-du gante, hag a roaz dorn d’ê, da vihanan gant o yalc’h, pep-hini herve e c’halloud.
Hag an tri varz dioustu da zevel etreze eun unvaniez a rer anei ar felibrij, abalamour e ro Provansiz d’o barzed an hano a felibr, da laret eo, « kelenner ».
Hirie c’hoaz eo bev mad ha krenv o breuriez. Ha n’eo ket traoalc’h ’vite bean roet da yez ha da c’hizio ar Brovans an enor o devoa kollet : fellout a ra d’ê c’hoaz rei kalon d’an holl dud a volante vad a glask ober kement-all en peb korn euz bro Frans. Ha dre garante ’vit o Mamm-Vro e reont ze. Larout a reont, (ha me nan in ket eneb d’ê), larout a reont ec’h eo græt nerz Frans gant nerz an holl vroio bihan a zo breman enni. Mes ’pez an euz laket peb-hini ’nê da vean krenv, daoust ha n’eo ket doare bevan ar re a veve enni gwech-all ? O gizio hag o yez a zo da viret, daoust ha na vefent ket dre-holl ar memez re. Lakat an holl Fransizien da vean henvel-tre, a vefe o dinerzan.
Abalamour da ze, pa ’n em glevaz Ar Goffic, Ar Braz, Kloarek ha Vallée, er blavez 1898, ’vit sevel Kevredigez Vreiz, eun unvaniez henvel ouz ar Felibrij, e kasaz Frederik Mistral d’hon fevar fautr-arauk eul lizer kalonek, evid o meuli ha lakat ar fians da greski enne.
Setu penauz ar Brovans ha Breiz a ro dorn an eil d’eben evit ober ar memez labour : mirout ’pez an euz græt o nerz gwech-all, evit krenvaat i o unan ha ’vit nerzan Frans, o Mamm-Vro vinniget.