Nomenoe oe/Pempvet arvest
- En ostaleriou. Ar gouerien, gwazed ha maouezed oc’h eva hag o c’hoari ’ c’hartou hag o kana.
N’eo ket c’houi, Yann, eo bet darbet d’ho preur mont ivez da archer ?
Mont da archer pe da vengleuzier, da zibab en doa, rak re vihan e oa an tiegez evidomp hon daou abaoe m’hon eus, en hevelep deiz, kemeret an diou c’hoar da bried. Dre ma oan ar breur hena, an tiegez a oa d’in da dalvezout.
Hag e tibabas ho preur mont da denna an tao eus ar mengleuziou ?
Dre geuz ha dre ret… An nozvez kenta p’edont en o gwele, hag o vont da seveni gant furnez sakramant ar briadelez, e wreg a reas d’ezañ toui na vije ket aet biken da archer. — « Goulennet em eus va flas, emezañ, gwall nec’het. — « Te a nac’ho da blas, emezi, araok ma vin, penn-kil-ha-troad, gwreg d’it, dirak Doue. Ma ne blij ket d’it, me a yelo warc’hoaz vintin, da gavout an Aotrou Konwoion da c’houlenn gantañ an divorza. »
Va breur, tommet e wad, ha mall gantañ beza dimezet, penn-da-benn,
a asantas hag a douas mont da labourat er mengleuziou.
Va c’hoar-gaer, laouen bras, a ziskouezas d’ezañ, neuze, eur valetenn
a-istribilh ouz ar voger ha, war c’horre an armel, eur podig
houarn, ruz-livet. « Er valetenn-se, emezi, e lakai bara amanennet
hag, er podig, soubenn vat. » Hag, en eur ziroll da c’hoarzin, va
c’hoar-gaer a lazas ar goulou… Ha goude, en denvalijenn, e voe bet
eun abadenn c’hoari ha pokat.
Antronoz vintin, kerkent dibikouzet gantañ e zaoulagad, va breur a savas diouz e wele, imoret fall kenañ. Krediñ a rae d’ezañ e oa bet c’hoariet, neizeur, gant e wreg, hag en eur soñjal en amzer da zont, en doa keuz ha kerse d’e vuhez paotr yaouank… ha d’e dog archer moarvat. Va c’hoar-gaer a lavaras d’ezañ n’he doa dastumet, e-keit ma oa bet matez, e ti ar juloded, nemet eun nebeut gwenneien, peadra da brena ar pep reta ; ha setu e tigase d’ezañ, evit e lodig, eur podig ruz hag eur valetennig wenn. En eur zimezi d’eun archer, e vije deut davetañ gant he daouarn goullo ha ne gave ket se eun dra a zoare.
O klevout kement-se, va breur a grafinas e benn, evel ma ne vije ket bet dilaouet e vleo abaoe e bemp bloaz. — « Ma ne vezan ket archer dindan ar gouarnamant, e vezin archer em zi, » emezañ, e kounnar bras. Hag edo o vont da vanna a-dreuz ar prenestr maletenn ha pod ruz, pa grogas e wreg en e vrec’h. — « En ano Doue, emezi, na vrev ket ar werenn pe, henoz, en hor gwele, ni a vezo skournet… Pe, ma he brevez, me a ya war-eeün da glask an archerien.» — « Eun archer, eun archer, em zi, emezañ, fuloret… Sur, ne deuio ket dre doull an nor ; ha, ma fell d’ezañ astenn e benn er prenestr, me hen dic’hougo raktal. » Hag e kemeras ar gontell gamm a zindan an dorz vara. — « Va gwazig, va gwazig karet, a lavaras neuze ar vaouez, gant he floura mouez, te a zo eun den a galon vat. Hogen, gwall brim war eun dro. Sell ouz da zremm er melezour. Dourn prim ha kalon vat, a vez lavaret. ma vefe lakaet eur sabrenn etre da zaouarn, te a rafe gwalleuriou. » — « Gwir eo, a lavaras hen, rak ma pakfen eul lank bennak o laerez pe oc’h ober droug d’an nesa, me hen toullgoffe hep damant ebet. » Sellout a reas dre ar prenestr evit gouzout pet eur ’ oa pelloc’h ; gant e gontell gamm e trouc’has eun tamm bara penn-da-benn d’an dorz hag e ledas warnañ eur bisadenn amann, rak ne oa ket bras ar pladad, hag e taolas las e valetenn dreist e choug. E wreg he doa aozet d’ezañ eur soubenn rous er podig ruz hag, evit ar wech kenta, va breur a yeas da labourat d’ar vengleuz. Hag abaoe, an tao a zegas bara en ti. Setu, Madalen, istor va breur. Ouspenn kant kwech, moarvat, em eus displeget anezi, betek-hen.
Kaer eo da selaou. Koulskoude ne oan ket o soñjal e vije bet displeget d’in hizio… Pa lavaren d’eoc’h : N’eo ket c’houi, Yann, eo bet darbet d’ho preur mont ivez da archer, ken d’eoc’h beza lavaret d’in : ya, ha netra ken. Respontet em bije : gwell a se evitañ hag
evit e familh p’eo gwir en deus nac’het e blas.Gwell a se evitañ, marteze ; evit e familh, avat…
Evit e familh e vije bet eun dizenor ruz… Eun archer n’eo ket eun den : kredit ac’hanoun. En eur veva atao e kompagnunez an dud fall, penaos e c’hellfe e spered chom mat ? Me a lavar d’eoc’h, e galleg fraez : eun archer a zo eun den foutu. Evit d’ezañ da genta da veza eur spered uhel, e teu, bep eun tamm, da veza eur mell genaouek. Hag es eo kompren : kenta tra a vez graet d’ezo eo spaza o spered.
Spaza d’ezo o spered !…
Ya ! spaza o spered. Ma n’ouzon ket penaos, gouzout a ran avat, e vez graet.
Dre sorserez marteze ?
An archer genaoueka, an hini a zo war ar blasenn… Ar maout a yafe gantañ, ma vefe kenstrivadeg.
Na hopit ket ken herr ; me a zo bet skoet gant eun taol gwad.
Ha me am eus kroget en ho penn.
Ha me en ho treid.
Hag hon daou hon eus douget ac’hanoc’h… betek ti ar medisin !… (Diroll a reont da c’hoarzin.)
Dour fresk war choug va c’hil ha chufere e toull va gouzoug… (Eva a ra eur skudellad. Da vestrez an ti) : Goullo eo va skubell.
Panevedoun, e oa kollet e dog boulouzenn, bloukenn hag all. (C’hoarzin a ra).
Va fri o wada ; va genou oc’h eva…
Ha me o rei skoazell da zougen ha da eva…
Ha me a zo dougerez !
Ha me a zo pec’herez !
Eiz miz hanter o tougen… va brilli em c’horkenn. (Tenna a ra ar brilli a zindan he c’horkenn.)
Ha me am eus graet eur pec’hed bras, er beure-mañ, e foz an hent bras !…
E foz an hent bras, pec’hed ar vamm Eva. Evomp da yec’hed ar paour kaez Eva.
Evomp e ti ar medisin.
Evomp e ti ar medisin.
Hag an archer-se en deus kredet ac’hanomp !…
Evomp da yec’hed breur Yann, p’eo gwir e nac’has mont da archer. (Eva a reont ; mestrez an ti a ziskarg d’ezo chufere en o skudilli.)
Gwell eo o ! gwin gwenn barr
Na mouar !
Gwell eo, o ! gwin gwenn barr.
Tan, tan, dir o ! dir… (Hag all).
(Goude, ar baotred a azez ouz taol).
Ae ! paotred, kendalc’homp gant ar c’hoari ’ c’hartou. D’in eo an dourn.
Ha d’in da drouc’ha.
Ha d’in da c’hoari… (C’hoari a ra) An dek pikez.
Ha petra ’ c’hoariin-me ? N’em eus ket zoken eur gartenn vat.
Kartenn vat ebet, hag e welan tri roue en e c’hoari !
Tri roue ? Tri Nomenoe moarvat. Kartennou fall ruz. Ne c’hoariin ker gant Nomenoiou. (Banna ’ ra e gartennou war an daol.)
Gwell eo o ! gwin gwenn barr
Na mouar !
Gwell eo, o ! gwin gwenn barr.
Tan, tan, dir o ! dir… (Hag all).
Eun taol gwad dizañjer ha marc’had mat.
Ha me da zoug dre da choug.
Ha me kement all dre ar penn all.
Ar medisin…
…Va fri o wada…
…Ar medisin ha va brilli…
…Va fec’hed marvel hag an tad kovesour…
…O deus kemeret lojeiz e boulienn an archer.
(C’hoarzadeg. Eva a reont. Yec’hedou. Kan ha koroll.)
Gwell eo o ! gwin gwenn barr
Na mouar !
Gwell eo, o ! gwin gwenn barr.
Tan, tan, dir o ! dir… (Hag all).
(An Aotrou ’n Eskob a dremen, er-maez, e-biou d’ar prenestr.)
Pssst ! An Aotrou Konwoion ! (Konwoion en ti).
Safar ha cholori e gleven bremaik, en ostaleri an Trilonk. Den ne respont bremañ ? Gwall sioul ha gwall davedek oc’h deût da veza war eun dro, evit beza dibec’hed… Atao en ostaleriou, hag atao an hevelep re : Yann, Youen, Fañch, Job ha maouezed zoken. Mezus eo : Madalen, Seza ha Maivon…
An heol a zeve war ar blasenn, Aotrou ’n Eskob, ha sec’hed a oa deût d’imp.
Hag eo diaes chom hep eva ?
Ken diaes ha derc’hel eur bramm war beg eun ibilh, respet d’eoc’h, aotrou ’n Eskob.
Ibilha ’ rin ho prammou, me. (Rei a ra d’ezañ eun taol troad en e benn adreñv.)
Bennoz d’eoc’h, aotrou ’n Eskob. (Fañch a chom azezet.)
Ha c’houi a zo bet skoet gant eun taol gwad ?
Feiz, bet darbet d’in, aotrou ’n Eskob.
Ha gant an heol o tevi, fri Seza a wade ?…
Darbet d’ezañ, e gwirionez, aotrou ’n Eskob.
Darbet d’ezañ… Darbet d’in… Ha c’houi Maivon, ha kavet hoc’h eus ar pez hoc’h eus kollet ?
N’eo ket c’houi a oa dougerez, bremaik ? Ha Madalen bet darbet d’ezi, hervez ma lavare ?… Ha ! bremañ e stouit ho penn hag e chomit dilavar ?… Eur vez eo d’eoc’h… Selaouit eta… Me a zo apotiker, medisin ha kovesour, ha setu amañ al louzou… (O boutaoui a ra.) Savit ha distalit ! Koll a ran amzer o sermoni, bep sul, diwar-benn ar vezventi… N’oc’h ket evit disterna zoken. Yann, pet bailhad hoc’h eus evet, pelloc’h ?
O ! n’em eus ket evet, hizio, ouspenn dek skudellad.
Chufere bervet mat ?
Jistr plat, aotrou ‘n Eskob.
Hag ar jistr plat a vir ouzoc’h sevel ?
Emaoun savet em sav, aotrou ’n Eskob…
Ne welit kel zoken ho stad.
Gwelout a ran kenkoulz ha ma klevan, ha me a lavar d’eoc’h emañ ho paz eskob war ho penn hag ho poned kornek en ho tourn. (Konwoion a ro d’ezañ eun taol baz war e benn.)
Setu aze war ho penn, ar vaz a welit war va hini. Plijout a ra d’eoc’h ?
Ar gwella louzou evit ar baotred-mañ a zo ar votez hag ar fust. (Rei a ra eun taol baz-eskob da Fañch.)
Sevel a ran, aotrou ’n Eskob. (Ober a ra an azvan da sevel.)
Ha c’houi, Fañch, n’oc’h ket savet c’hoaz ?
Eo, eo, aotrou ’n Eskob ; emaoun aet kuit. (Fañch a sav hag a azez war eun dro.)
Ha Youen
Eur bannac’hig am eus c’hoaz da eva.
Na bannac’h na tra.
Komandet eo.
Mar deo komandet, me a baeo. Kuit !
Emañ an itron o tont gant he ficher.
Setu amañ, Youen, chufere nerzus. (An Aotrou ’n Eskob a grog er picher hag a lonk ar chufere.)
Doue ho paeo, itron.
Bremañ avat, ez an war-eeun d’ar blasenn. (Da Fañch) N’ouzoc’h
ket an enor bras en deus graet d’in an aotrou ’n Eskob ?Nann, ’vat.
An Aotrou ’n Eskob en deus evet va banne.
Ha c’houi e chom staget ho reor ouz ar skaoñ ?
Banneou am eus evet, hag unan all am boa c’hoaz da eva… (Kinnig a ra e vanne d’an Aotrou ’ n Eskob.) Evit anezañ, Aotrou ’n Eskob, evit ober plijadur hag enor d’in. (An Aotrou ’n Eskob a grog er skudell hag he bann ouz darou al leur-di. Fañch o vesteodi.) Bennoz Doue… Aotrou ’n Eskob… re em boa… evet…
O ! va skudell !
Peoc’h d’in gant ho skudell, pe n’ho pezo ket ho pask, er bloaz a zeu. (Kemer a ra krog en everien ha gwinta a ra anezo er-maez a daoliou baz hag a daoliou treid.) Er-maez ! er-maez ! pe, amañ, e vo emgann Ballon, bremaik. (Cheñch a ra penn d’an taoliou ha d’ar skiñvier.)
O ! Va skudilli !
N’en em chalit ket : ho kwaz, evit e gargou, a raio, evit an digoll, eun devez labour nebeutoc’h war an hent bras.
Daou zevez hoc’h eus lavaret, Aotrou ’n Eskob ?
C’houi a gomz, maouez, dre c’haou ha dre laer… Kent, ho kwaz a rae pemp devez ar bloaz war an hentou bras ; hiviziken avat, e raio dek devez leun… Klevet hoc’h eus ?… Kousta a ra kaer ober bisk gant an Aotrou ’n Eskob… (D’an everien.) Hag an hini ne vo ket en em dennet, a-benn eur vunutenn amañ, eus ostaleri an « Trilonk », a raio dek gwech dek. (Ar gouerien en em denn, prez warno.) Servichit d’in, ostizez, eur banne flip ; eur mell banne. Dont a ra tomm d’in o klask furaat an dud sot. (An ostizez a ziskarg d’ezañ eur skudellad flip. An Aotrou ’n Eskob a ev.) Rabati an ran d’ho kwaz eun devez labour leun. D’an navet devez eta, kerkent aet an heol da guzat, e sammo war e skoaz e drañch hag e bal hag e vo graet gantañ e zeveziou kargou betek ar bloaz a zeu.
Nao devez labour leun, elec’h pemp evel kent… Emberr, en ti-mañ me ’ bako bazadou…
(Lien.)