Marvaillou
Eur marc’hadour cos-traou en doa laket scrifa, e lizerennou braz, a zioc’h dor he di, ar c’homzou-ma :
Eun tremeniat o veza guelet kementse, a ieaz en ti hag e touez cals a gostraou a ioa eno da verza, e velaz eur fuzil chasse, a zaou denn, hag a ioa c’hoas mad evithi da veza bet e servich.
— Marc’hadour, emezhan, pegement ar fuzil-ma ?
— Antercant lur, eme ar marc’hadour.
An tremeniat, ep chipotal, a ia d’he c’hodel, hag a laca pemp lur varnugent var an daol.
— Antercant lur eo am eus lavaret deoc’h, eme ar marc’hadour, ne ket pemp lur varnugent.
— Ia, me voar vad, mes ha n’oc’h eus-hu ket merket azioc’h ho tor e roac’h pep tra evit anter briz ?
Ar marc’hadour a scrabaz he benn, hag abaoue e leverer en deus chenchet comzou azioc’h he stal.
Eur c’habiten a lestr en doa eun tam labour da ober var ar Pont ha n’en doa ket a dud avoalc’h. An eil, da lavaret eo, he letanant a voa en eur penn euz al lestr o lacat martolodet da gempen ar goueliou. Ar c’habiten a griaz outhan :
— He ! Letanant ; pet martolod zo ganeoc’h aze ?
— Nao zo, cabiten.
— Mad, digassit din an anter anezho.
Penauz a rai al letanant ?
— Serjant, petra rafac’h din ma lavarfen deoc’h ne doc’h nemet eur… banezen ?
— Petra rafen ? Da lacat en toull da zeski parlant.
— Ha ma na rafen nemet he zonjal ?
— Oh ! sonjal ! me n’em eus netra da velet var ar sonjou.
— Mad, serjant, sonjal a ran ez oc’h eur banezen eus ar re deoa.
Eur merour a lavare da berc’hen he zouar : Aotrou, na c’hui a zo teo !
— Teo, eme an Aotrou, petra fell dit da lavaret ?
Ar merour a vel eo faziet, hag a hast buan dressa he fazi.
— Pa lavaran teo, Aotrou, me fell din lavaret teo a gorf ; rag evit a speret oc’h tano avoalc’h.
Eun demezel a voa crog ar sifellat enhi hag e doa c’hoant da c’houzout petra da ober evit parea. Goulen a reas digant eun amezec :
— Petra a rit-hu pa vezit sifellet ?
— Petra ran ? Strefial ha passaat.
Bez’ez eus tud var an douar hag o deus eun ijin burzuduz evit espern ho arc’hant. Setu ama unan hag a alle servichout da skuer var gementse. Er c’heriou hag er bourcou e veler var ar mogeriou azioc’h doriou an tiez, renkennadou lizerennou scrifet evit diskuez petra a verzer pe a gaver en tiez-ze, hag avechou zoken e caver eno peziou caer scrifet e lizerennou bras.
Eun dervez, o tremen dre C.., eur beacher a gavaz eno eun anaoudegez d’ezhan, an aotrou Z…, crog e dorn he vap, eur potric c’huec’h pe seiz vloaz, hag o tiskuez dezhan al lizerennou a voa azioc’h dor eun ti.
— Petra rit-hu aze-ta, eme ar beacher ?
— Lavaret he gentel d’ar potric-ma-ta !
— Lavaret he gentel ?
— Ia, ar potr-ma ne voar ket c’hoaz he lizerennou, ha pa zeo guir ema al lizerennou scrifet ama var an tiez, me ne ouzoun ket perag ez afen da zispign pemp pe c’huec’h guenneg evit prena eun A. B. C. d’am map.
— Pe seurt lenn a oufe ho map da zeski evit eun nebeudig geriou a gaf aze var ar mogeriou ?
— Oh ! er vered aze ez eus renkennadou mad da lenn var meur a hini eus ar beziou, ha zoken var lod anezho e cavo eur ger latin bennag.
Ha setu penauz map an aotrou Z… a raio he studi oll, a zesco marteze zoken al latin ep m’en devezo bet izom he dad da brena levr ebet dezhan !
Jakez ar Ber a ioa ganet eur map dezhan er sizun all. Pa voue meneg da vadezi ar bugel, e voue goulennet digant an tad pe hano a felle dezhan rei d’he vap.
— C’hoant am eus, eme Jakez, e ve roet d’ezhan hano he dad-coz.
— Ha pe hano en doa he dad-coz ?
— He dad-coz a ioa hanvet Speret.
Roet e voue hano an tad-coz d’ar bugel, ha setu penaus map Jakez a zo he hano hag he lezhano Speret Ber.
Eur goal c’hoard-meziou. — N’eus ket pell, eun tieg a iea gant an hent braz he gar gantha. Eur goard-meziou (gard-champetr) a zigouez gantha hag a lavar dezhan :
— N’eus ket a c’houlou en ho letern ?
— Nan, ha n’em eus ket izom evit brema.
— Me ia da ober proses-verbal en oc’h enep.
— Mad, grit dioc’htu ; setu ama va hano. Hag an tieg a ro he hano hag he leshano, ha pa voa great ar proses-verbal, e sinas varnezhan.
Setu hen en derveziou varlerc’h galvet dirag ar barner a beoc’h.
Ar barner a lavaras dezhan :
— Mouget oa ar goulou en ho letern ?
— N’oa ket ; rak n’em oa ket elumet c’hoas, ha n’oa ket deut ar mare d’hen ober. Neuze an tieg o trei oc’h ar goard-meziou a c’houlennaz outhan :
— Ha ne ket guir oc’h eus scrifet eno dioc’htu ar proses-verbal dirazhon, hag em eus zoken he zinet va unan ?
— Eo, an dra-ze zo guir.
— Mad, aotrou barner, eme ar charretour d’ar barner a beoc’h, mar doa sclear avoalc’h an deis da hema da ellout scrifa eno he brosez-verbal ep goulou, oa sclear avoalc’h din-me ive credabl da gas va c’har.
Ar barner a beoc’h a zirollas da c’hoarzin, ha kement a ioa o silaou a reaz eun abaden scrignal. Ne voa balc’h nemet ar goard-meziou. Ar paour kez den en doa kemeret an deiz evit an noz. Ne dlefet ket gouscoude beza re souezet gant kementse, rag aleiz a dud a gaver hag a gemer an noz evit an deis.
Unan euz an dud-ze a zestum danvez divar goust re all o vania arc’hant, en doa laket peinta he imach, Ar peinter a vouie mad he vicher, hag ar skeuden a ioa henvel madoc’h an hini a voa peintet. Laket oa var an daolen-ze, evel m’oa boas da veza, he zaouarn gantha en he c’hodellou.
— Setu aze eur skeuden hag a zo henvel avad oc’h he ferc’hen ! a lavaraz unan en eur dremen.
— Henveloc’h e vije bet c’hoas da viana, a lavaraz eun all, ma vije bet peintet he zaouarn gantha e godellou re all ?
Eun aotrou pinvidic a zigemere, n’eus ket pell, eun den divar ar mez, eur merour credabl, deut da zigas deza e prezant, daou gounicl pe daou lapin. An aotrou a lakeaz digas d’ar c’houeriat bier da eva, neuze bara, amann, ha fourmach, da zibri. Ar c’houeriat a voa cre var ar fourmach, ha petra bennag ma voa eun dors cazi en he fez, ne voue ket pell ne jome nemeur anizi. Var gemense e tigouez an itron, hag o velet e voa eat dija he fourmach, e lavaras e cuz d’he fried :
N’eus tam fourmach en ti nemet enhont, hag eber n’hor bezo tam da rei da goan.
— Gortozit, eme’n aotrou, me ia da lacat ar c’hanfart-hont da eana.
— E meus aoun e cavit mad fourmach ? emezhan d’ar c’houeriat ?
— Evel a velit, aotrou, ne ran ket a fae varnezan.
— Mad, joa eo ganen, mes red eo din lavaret eun dra deoc’h.
— Petra, aotrou ?
— Ar fourmach-se, pa zebrer cals anezan, a droc’h ar goms, a vir oc’h an den da barlant.
— Guir ?
— O ia, guir avoalc’h.
— O trugarecat, mil bennos Doue deoc’h ! me voa pell a voa o clasc eun dra evelse. Mont a ran dioc’htu da lacat ar restad-ma em godel da gas d’am fried. Ne ouzon ket a begement e vezin dleour deoo’h mar gell lacat hounnez da devel !
Eur c’hemener a ieaz eun devez da gaout an duc Willington.
— Petra c’heus-te da ginnigen din-me, eme’n duc ?
— Eur zae eus eur c’hiz nevez ha ne ell ket ar bouliji he zreuzi.
— Mad, guisk anizi-ta, ma velin penaus eo great.
Ar c’hemener a zentas. Neuze an Duc a lavar d’he vevel : Lavar da unan eus va zoudardet dont ama gant he fuzil eur voulet enhi, evit ma reimp an essa dioc’h tu.
Guelet a rit-hu pebez min a dlie ar c’hemener da ober ? Kerkent ha ma c’hellas caout he lanc e tennas e gillou gantha hag en em lakeas da redet evel pa vije crog an tân en he zeuillou. Abaoue n’em eus ket clevet e ve bet o kinnig sae nevez ebet d’an Duc Wellington.