Azezomp eun tammig da ziskuiza. — Warc’hoaz ema ar zul, hag ez in d’an ofern-bred, eur vedalen ouz va skoaz ! Va c’henderv Yan Avalou ne vezo ket muioc’h enoret egedoun. Ar person, hiviziken, a ranko sellet ouzin. Ah ! setu aze unan c’hoaz hag en deus great brao va stal, ar person ! Da vare an « invantor », e oamp en em glevet hon-daou, pôtr ar Gouarnamant ha me, evit mont eun abardaevez da furcha an iliz ha da verka petra zo enni. Mes, malloz ruz ! ar person a oa en iliz ; neuze e lavaris da Bôtr an « Invantor » ober van da vont da govez : mont a reas dioc’htu betek an toull-du, hag ar person kerkent e-barz evit selaou konchennou an aotrou. Mes me oa tost war-lerc’h, ha ker buhan m’edo er gador govez, e prennis an nor warnan : Ah ! Ah ! person, e-barz emout, chomm e-barz keit ha mar kari. Pôtr an « Invantor » a c’hellas brao ober tro an iliz, hag a brometas stard roi ar vedalen d’in. Hirio e teu ar vedalen, ema-hi en hent marteze, ar vedalen venniget !
Ar person ne glevas morse piou a brennas an nor warnan, ha warc’hoaz genta pa welo ar zeizen ganin, sur awalc’h e teuio da ginnig d’in e c’hourc’hemennou. Rak me zo e giz-se ! Me zo mat gant an holl : mat gant ar mestr-skol, mat gant ar mear, — a-benn an taol kenta e kemero ac’hanon war e listen, — mat gant an aotrou Baraz, hon « depute » ; mat ha mat e rankan beza gantan zoken, p’eo gwir e priz gantan dont da vedalenna ac’hanon d’am zi, hen hag en deus kement da ober, ar paourkez den ! Truez am eus outan ; ha pegement eo paeet evit e labour ken grevus du-ze e Pariz ? Netra a boan, kouls lavaret ! Eun taol a bemp mil skoed hepken ! Petra eo kement-se e skoaz e labouriou ? Netra, netra, nemet eur blouzen e-kichen eur bern-plouz. Paour kez « depute » ! Da vihana, red eo d’in ober d'ezan eun tammig frikou, p’eo gwir en deus ar vadelez da zont d’am zi.
Eur vouez er meaz. — Digor, mat plij.
Ma Doue, ma c’halon baour ! Hon « depute » marteze ! — Mont a ra da zigeri an nor, en eur lavaret : C’houi an hini zo aze, aotrou kez ; daoust ha deut eo ganeoc’h ?
(Job Saout o tont en ti, eur panerad kig war e skoaz.)
Ya, Fistoulik, me zo aman, ha deut eo ar c’hig ganin !
Ah ! daonet ! Ar c’higer, Job Saout.
Mes petra ’beg ennout ? Lavaret aotrou d’in-me ? Gwechall pa oas du-ze o labourat douar e Kerc’houitel ne veze ket lavaret aotrou d’in ganit-te ! Tra, tra, pa vijemp, te o werza, me o prena eul leue-bihan, pe eul loan-korn bennak, neuze ne oas ket gwintet evel breman. Gwir eo ive, abaoue e teus chenchet giz ha troët da… da lost e bourc'hiz… O c’hortoz eun aotrou bennak emout Fistoulik, p’eo gwir e kemerez kemend-all a gig ?
Ya, kompagnunez da goania ! Sell, red eo d’it dont ive, Job Saout, ha sur avad.
(Outan e-unan). — Bouldachou ! Ha n’eus deut ganin nemet kig hanter fall ! Kig eur c’hoz bioc’h ugent vloaz drailhet he gar ganti o vreskin !
(Uhel). — Ma ! Fistoulik, dont a rin evit ober plijadur d’it.
Deut eo ar c’hig ganit ?
Ya, ya, pemzek lur zo dioutan, ha tammou brao c’hoaz.
Mad ! Kemer eur banne hini krenv, neuze, ha bale da gas da banerad kig en tu-all. Plac’h-bras « Hotel ar Yod » a zo deut evit aoza koan d’eomp. Ne vo ket fall ar geusteuren, a gredan, rak hounez a zo boazet da farda traou lipous !
Neuze, kenavo en abardaez-man, Fistoulik ; kenavo.
Kenavo, Job Saout. (Heman a gerz en tu-all gant e gig.) — (E-unan.) Kerz da welet adarre, setu aze unan muioc’h da voueta ; mez hirio arabad sellet ken piz hag all ouz an dispignou.
Selaou ! Unan all bennak adarre o skei war an nor. Dél ! Ha dres ! p’edon o vont da welet penoz ema an traou o vont en-dro gant plac’h-bras « Hotel ar Yod ». N’eus forz, gwelomp da genta piou zo aze. (Digeri ra an nor.)
(O tont en ti, diskabel, eur re lunedou war beg e fri.) « Bonjour, mon très honorable et honoré Monsieur Fistoulik. »
Ha d’eoc’h, aotrou ar Skouarnek. Mes, evit d’eoc’h beza skolaer, hag, eun toullad bloaveziou a zo, war ar vicher, c’houi oar c’hoaz ar brezoneg madik a-walc’h, ha me n’oun ket re zispar war ar galleg. Kent-se deomp ganti e brezoneg, mar plich. Roit ar « vioc’h » d’in, mez deomp ganti e brezoneg.
Oh ! grevusoc’h eo an traou eget ne gav d’eoc’h. Pa gomzer brezoneg ouzin, e rankan selaou gant va skouarn gleiz ; va skouarn zeou a oar galleg, latin, gregach ha saosneg ; mes n’he deus ket gellet morse entent ar brezoneg. Komzit pa geroc’h.
Penoz ’ta ? Me zonje d’in, c’houi eo an hini ho poa c’hoant da goms ouzin, p’eo gwir e teuit d’am c’hlask.
Ah ! ya, ya, gwir eo. Na me zo divemor eur pennad zo ! N’ouzoun ket da belec’h ez a va zammig envor ken alies da bourmen.
N’ouzoun ket eo ; da vihana arabad d’eoc’h dizonjal ez oc’h pedet da zont da goania ganin ha gant hor mignoned en abardaez-man.
Aoun ebet da gaout war gement se ! Bremaïk a zo deut da sonj d’in hag, evit beza dizoursi dioc’htu, em eus kaset pôtred ar skol da c’hoari d’ar gear. Er gear emaint kerkouls.
A zo mat, Skouarnek ! Arabad derc’hel re war ar vugale geiz-ze ; morse ne vezint dalc’het re nebeut, morse !
Ar wirionez a zo deut aze ganeoc’h, Fistoulik,
hag emoun o klask lakat ar Gouarnamant da zifen
skoliata ar vugale da zul, da veurz ha da yaou.
Koulskoude aoun am eus na c’helfen ket dont a-benn
eus va zaol ; n’eus a du ganin nemet kalz eus
ar vistri-skol ha lod eus ar vugale.
Pedit hon « depute » Baraz da zikour ho koulen.
Ya, setu ar pez gwella am eus da ober, ha ma ne deu ket va zaol da vad, ne vezo den all ebet da damallout nemet « Pôtred o lostennou du », enebourien ar Gouarnamant, kement hini zo anezo !
Dont a ra ive ar wirionez ganeoc’h, Skouarnek.
Pôtred an ilizou, piou muioc’h egedoun-me en deus da glemm diwar o fouez, ya piou, me garfe gouzout ? Selaouit mad ac’hanon, Fistoulik, bloaz a zo em eus klevet sermon ha pateriou forz pegement digant an « inspektor », abalamour ne grogen gant va skol nemet da zek eur eus ar mintin, elec’h ober da eiz eur, ha da ziv eur hanter eus an abardaez elec’h da eun eur. Gwir e oa kement-se…
Eur stall gaer avad, Skouarnek, ha pa vefe gwir hag an holl. Ha da biou a ree poan-gof an dra-ze ?
Ha gant piou e oa kaset ar c’helou betek an « inspektor » ?
Forz penoz, n’eo ket ganin-me na ganeoc’h-c’houi.
Gant piou ? Kant sac’had malloziou, ya, gant
piou hepken nemet gant ar person ?
Fall a-walc’h eo evit ober.
Gwasoc’h c’hoaz ! Warlene em oa kaset eun dousen eus va fotred skol, (eun dousen vat c’hoaz, trizek oa anezo), da glask kaout o « certificat d’études » hag ar re wella c’hoaz. Ma ! Kredit mar kerit, ped anezo a zo bet digemeret ?
Feiz, Skouarnek, n’em eus ken sonj.
Me am eus, me. Hini ebet ! Hini ebet ! Ma n’eo ket mez ar chas, hini ebet diwar drizek ! Gwir eo ive ar re genta anezo a ouie lenn tostik e-giz eur marmouz, ha skriva damdost evel eur c’haz.
Ha neuze ’ta, eur pez kaer c’hoaz !
Ha piou ken nemet ar person ?…
Koulskoude, Skouarnek, me gave d’in ar veleien n’o doa netra da welet er skol na war ar « certificat d’études » ?
Gevier, Fistoulik, gaou ! gaou ! Hag an nep en
deus digoret e c’henou frank awalc’h da lavaret
an dra-ze d’eoc’h, hennez zo eur gaouiad ha n’eo
ket maro war e genta gaou, mar deo beo c’hoaz !
Me lavar me, ma talv ar boan selaou ac’hanon, me
lavar, ma ’z eo bet laket va fôtred e renk an azenned,
me lavar n’eus da damallout nemet ar… person !
Oh ! kredi a-walc’h a rafen ; Skouarnek paour. Ha koulskoude petra an diaoul en deus ar person da damallout d’eoc’h, c’houi hag a weler « bep sul, bep gouel en oferen ».
Gwir eo e chommit e-tal ar pinsin dour biniget ; evit beza primoc’h er-meaz. Gwir eo ive, e-doug ar zermon ez it gant eun toullad lakizien all da c’hlaouri dirak chopinadou an hostizien. Mes eun dra gaer c’hoaz, kement-se ; eun dra gaer ! War gement-se, tanfouich, ma n’oun ket bet gwelloc’h, ha koulskoude me zo deut mad d’ar person, mad eus ar gwella ; mes d’ar c'hure ne lavaran ket.
Mar kerit me lavaro d’eoc’h ar rak hag ar perak. Pa vez ar veleien o kestal, alies em eus klevet diganeoc’h e roït d’ar person eur c’hroueriad mat a winiz, eur pez daou skoed, hag eur banne hini-mat, elec’h ar c'hure…
Oh, ar c’hure ? Pa deu hennez aman, e kav bep gwech fas koad ha dor brennet.
Ha neuze, peoc’h war ar c’hure. Ah, setu aze eun ibilh ! Daoust ha n’en deus ket laket en e benn en em emellout eus ar « politik » ? Ha brao c’hoaz. kant sac’had malloziou !
D’ar votadeg diweza, Fistoulik, ez oun bet devet
gantan. Evel kustum, da vare kreisteiz, ne jomme
nemedoun war-dro ar voest ; ha bep taol e oan boazet
da denna er-meaz diouti teir pe beder dousennig
bilheji a-enep d’eomp.
Sell ’ta ! Kenta klevout, Skouarnek, ha penoz traou evelse ?
N’eo ket dies ober. Gant diou vrochen da ober stamm, pe gant va fluen, pe gant n’eus forz petra, e tennen bilheji er-meaz, eun toullad ; hag, en o zouez, ar re a blije d’in a vije taolet en-dro en toull, hagar re-all, kuit er-meaz da bourmen…
O ! Skouarnek, ha koustianz ive ?
Koustianz ? Koustianz ? Geriou, ha nemet geriou goullo, netra dindanno ; n’eo ket evel bara, kig, krampouez, « lagout » ; ar re-ze a zo ouspenn geriou !
Ya, al « lagout » da vihana ! — Ha neuze gant ma c’heller digouezout, n’eus forz dre be hent, n’eo ket, Skouarnek ?
Me ’gav d’in, Fistoulik… Dont a-benn, eno ’ma an dalc’h, hag eno nepken ; gra ar pez a gari, er c’hiz mar kari, gant ma teui a-benn eus da daol ; evit ar votadeg, dreist pep tra, kement-se zo gwir. Evit kaout an tu gounid, arabad krena evit savarat, bleujal, skei zoken ; arabad skrija na heugi evit paea « lagout », « odivi » pe « stodmarc'h » egiz ma kari henvel an ampoezoun melen ze, evit leunia o bariken d’ar roullerien, hag o c’harga betek ar beg, ken na deuio er-meaz dre ar fri hag an diouskouarn mar bez red. Meur a hini a c’hourvezo er foz, hanter-varo gant o c’hofad, hag a gousko eno epad o nozvez, evel eur penmoc’h, (resped d’eoc’h), nemet dont a rafe ar wreg d’o c’herc’hat d’ar gear ; an dra-ze ne ra netra, gant ma ’z omp deut abenn da dapout o mouez diganto. Mouez ar mezvier zo enni kement a bouez hag hini n’eus forz piou, ha pa vefe ar mestr-skol, pe ar person !…
Evit kaout an tu war-c’horre, ma n’eo ket awalc’h al « lagout » nag an taoliou daouarn evit dont abenn, neuze eun dra all zo red. Neuze arabad kaout aoun da laerez moueziou endra ma c’hellomp. Me ha va zud, ugent vloaz zo e vijemp bet stlapet er meaz, ar votez en bor penn-adrenv en eun tu bennak dindan ar c'hein !… Sell ! Droch, ar mear aman, me zo sur n’en deus ket morse eur c’hard eus moueziou ar barrez : me, me eo an hini a daol er voest bilheji e listen, a zornadou, hag a frap er-meaz ar moueziou a-enep !…
Koulskoude ive, Skouarnek !…
Aze n’eus netra ebet da lavaret. Red eo sikour ar « parti », hor c’hostezen, e doare pe zoare, e « mod pe vod », hag an doare ar gwella, ar furra, ar surra, ma n’eo ket an enorusa, eo laerez ar moueziou. Na gwelet na klevet, hag ar stal zo great ! Setu e lavaran d’eoc’h ar pez am eus great betek an taol diweza ; er wech-man c’hoaz, da greisteiz, e oan da vad adarre o poania da glask tenna bilheji er-meaz eus ar voest pa zigouezas…
Ar c’hure ?
Ya, ar c’hure, mignon Fistoulik, ar c’hure da spounta ac’hanon. Hag ar pez dilabour-ze zo chommet em c’hichen d’am diwall ac’han m’eo bet digoret ar voest !…
Han ! Gwelet ho peus c’hoaz ! Neuze ho peus ranket chomm fur ?
Fur ouz red ! Mez war ar glaou e oan azezet ; aoun am oa, sellit, aoun am oa ken na grenen o klask gouzout piou a c’hounezfe. Ma ! deut omp adarre koulskoude a-benn da veza hanvet gant teir mouez muioc’h. Ha penoz c’hoaz ? Abalamour epad an oferen-vintin em boa laeret eun daou-ugent mouez bennak. Hiviziken e rankin labourat d’ar mintin, abalamour d’ar c’hure.
Droch, ar mear, a gav d’ezan koulskoude e c’hounezomp… penoz lavaret ?… dre an hentchou eün.
Droch a zo diskiant a-walc’h da staga. Pa gomzan d’ezan eus va zaoliou kaer, e lavar d’in krenn ha krak : « Paour kez Skouarnek, emout adarre o fougeai ! » Oh ! Fistoulik, lez da vont, paneve ar « parti » pell zo n’am bije ket finvet ; gwelloc’h e vije bet ganin mont da c’houeza en eur zac’h-biniou ! Mes ar « parti » dao eo difenn anezan, a-enep ar c’hure zoken.
Gwelet a rit breman perak n’omp ket mignoned
ar c’hure ha me.
Ha petra ho pefe evit poania da zikour ar « parti » ?
Nebeut awalc’h a draou : Droch en deus prenet diou varikennad gwin, hag a wechou e ro d’in eun tanva. Mat a-walc'h eo ar gwin, nemet blaz ar re nebeut a zo gantan. A-wechou all, d’ar zul da noz, e vezan pedet da fest ar yar, gant Keben. gwreg ar mear.
Ha me n’oun ket bet morse pedet, kemend-all a roan-me da lounka koulz da Zroch eget da Geben !
Droch a lavar a-wechou en defe diegi o tigemeret ac’hanoc'h en e di, abalamour d’ho poutou-koad, koc’h-saoud oute alies !
Ar wirionez eo a-wechou. Droch a c’hellfe koulskoude diverrât e deod, rak pep gwirionez n’eo ket mat na da lavaret na da glevet. Mes peoc’h hirio !
Ar pez gwella ’gavan eo kaout digant ar « Prefet » a-wechou kant lur, a-wechou daou ; betek tri c’hant lur am eus bet evit votadeg hon « depute » Baraz.
Digant Baraz ?
Tra ! Tra ! Baraz e-unan a zo re biz. Nemet komzou flour ha melus n’em eus bet ken digantan ; an arc’hant a deu eus perz ar « prefet ». (Fistoulik o klask mont en tu-all). — Selaou ta, Fistoulik.
N’eo ket skuiza ganeoc’h a ran, Skouarnek, mes mall bras eo ganin mont da welet penoz ema an traou gant plac’h-bras « Hotel ar Yod », gant aoun e tizonjfe eun draïg-bennak… Ha neuze en abardaez-man e c’hellimp c’hoaz kaketal hor gwalc’h. Kenavo, Skouarnek…
Ya, ya, kenavo bremaïk ! (hag er-meaz).
N’eo ket re abred ! Great e oa va zonj ganin e vije chommet aze da ober gwriziou e-barz al leur-zi !
Hep ! Fistoulik, selaou ’ta !
Petra zo torret adarre ?
Amzer fall a zo da gaout, a-barz pell ac’han, rak en eur zont aman e oa eur vran war an hent, ha breman e welan ar person du-hont. Amzer fall a zo da gaout !…
E c’helfe beza, ha kenavo ! (Serret an nor gantan). — Nag a randonerez ! gouest da lakat ar furra den da zodi !… Gant tud a zo e ranker kaout amzer da goll ha madelez da zispign… N’eus forz, red eo d’in anzav ouzin va-unan ez eo ar « politik » eun dra « difesoun », ha n’eo mat nemet da lakat tud, mignoned a-hend-all, d’en em zebri, da vont en egar an eil ouz egile ha, paneve va medalen, n’eo ket me a vefe sod a-walc’h… Mad ! Breman p’emoun va-unan, deomp da… (Trouz gant unan-bennak o skei war an nor).
Mouez Herve Goz an Ti-all. — Pep ! pep ! den ebet ?
(En eur zellet dre doull an alc’houez). Piou adarre ?… Oh ! siouaz ! Herve-Goz an Ti-all o tout da derri va fenn d’i, gant e deod gouest da vouzara tud !
Den ebet aman ? Hag eat eo an dud da gousket ?
Gortoz, tonton Herve, mont a ran da lavaret da Fanchik-Fall dont d’en em emellout ouzit.
Mont a ra en eur redek en tu all, hag e klever anezan o lavaret d’e vevel :
Fanchik-Fall, kerz buhan da zigeri da Herve an ti-all, rak anez e teuio abenn da derri an nor. Ha kerz buhan !…
Gwelomp petra ’glask heman c’hoaz.
(O tont en ti, harpet war eur penn-baz). Doue
r’ho pennigo !
Bennoz-Doue d’eoc’h, tonton Herve ! (War bouez). Da vihana, mar karfes mont alese gant an diaoul war e gerniou !
Skuizet e oan en ti du-hont, abaoue kreisteiz, hag e teuan da lakat eur c’hornadig butun aman evit gwelet an dud. Sonjal a reen n’oa den ebet, rak bremaïk ez eus bet eur pao ur kez aze e-harz an nor, hag a zo eat kuit hep netra. Gwir eo, da vestr a zo divalo da roi an aluzen. Eur c’hure a zo bet er barrez-man hag a lake ar gristenien da ouela dourek bep tro ma pigne er gador. Ma ! kaer en deus bet prezek ha teuler er-meaz, prezek ha dibrezek a eneb an « avaristed », chommet eo bet berr da lakat Fistoulik da roi eun aval-douar kri en aluzen d’ar paotr !
Eur gaou a zo deut aze ganeoc’h, rak bremaïk en deus roët daou wenneg d’ar paour a oa aman.
Chê ! N'ouzoun ket penoz !… Marteze a-walc’h, ha koulskoude me ne fazian ket gwall-alies. Me oar petra dremen en ti-man, damdostik, kouls hag en tier all. Sell, el lec’h-ma-lec’h ema izelik an dour ; an nep-ma-nep a brenefe loaned en e graou, mes e yalc’h a zo kevnidet, an diaoul e-barz, siouaz d’ezan !
Me gave d’in e teuec’h da lakat eur c’hornadig ?
Ya, gwir eo, Fanchik-Fall. Sell ’ta, n’e ket drouk-prezek eo, mes gwreg ar c’hloc’her eo koulskoude rok an tamm anezi, eur goz « Vari Beg-arok ha Fri-furch ». Ne c’heller ket koms bemdez outi, mar plij ganeoc’h. Hag evit Marianna Kervarc’h, mar karfe terri nebeutoc’h a fritadennou viou, ne’z afe ket he stal da netra evel breman. Pa vezo mad an avel a du, Fanchik, n’e teus ket nemet sonjal a belec’h e tinij ar c’houez-vad !…
N’eo ket skuiza ran ganeoc’h, mez bremaïk e vo Fistoulik oc’h hopal warnoun, rak labour a zo hirio n’eus forz pegement.
Oh ! gwir a-walc’h e c’hellfes lavaret, da vestr a dle hopal. Sell ’ta, pôtr paour, daoust ha n’e teus ket klevet hano diwar benn « Santig », mab an Hostiz-teo, an hini a oa war ar studi da vont da veleg ?
Nan avad, petra c’hoarvez gantan ? Daoust hag-en ne vefe ket yac’h a-walc'h ?
Yac’h a-walc’h, hennez ! ne deo nemet re yac’h, siouaz ! Ar sklavakoun-ze ! Me am eus klevet en deus taolet a gostez leoriou ha sae-zu, ha lavaret kenavo d’ar velegiach, evit mont da fusta bro, eun tu bennak du-ze war-dro Pariz. N’eo ket mat lavaret traou eus an dud, gouzout a ran ; mes va c’hreden eo bet evit ar wech e trofe hennez da fall ! Asa ! pa’n em gave ganin, a-boan ma respounte ouzin ; ne oan ket evit klevout netra digantan.
Marteze eo eat da welet kerent pe vignoned ?
Marteze a-walc’h, egiz ma lavarez. Dale ’ran ive ac’hanout Fanchik-Fall ; mont a ran…
(Izelik) — Mar karfes mont sur, pôtr koz ! — (Uhel). — Hag ho kornad-butun ?
Bez dizoursi, en em gaout a reio d’e boent.
Ah ! boulzeiz ! e oan o vont da ankounac’hat eun dra bennak evidout !
N’am bije ket kollet kalz a dra, me gav d’in.
Gouzout a ran avad n’ez afes ket da embann ar c’helou-ze. Gwreg Droch, hor mear, a oar en em vezvi aliezik gwech pa c’hell kaout he zu…
Ya, gouzout a ran. Klevet em eus e kargas re he c’harr disul diweza, ma torras an aël ganti ha ma rankas kousket er foz. Setu aze petra eo eva daou pe dri banne « lagout » a re !… Mes, eur wech c’hoaz, n’eo ket skuiza ’ran ganeoc'h, tonton Herve, koulskoude kalz labour zo hag ar mestr…
Ya, gwir eo. Koulskoude am boa c’hoant da ober eun dro vuan. Eun hanter-ger c’hoaz ! Evit doare, hervez ar pez verk ar « C’hourrier, » eo trenket ar zouben er Marok, hag ez eus lazadeg eno adarre.
N’oc’h ket bet morse betek duze, tonton Herve ?
Morse ! An dra-ze, ar gear-ze zo e-kichen Toulon, ha, piou oar ? pelloc’h c’hoaz marteze. Eun niz d’in a zo bet eno pa oa gant e amzer war vor. Tomm eo du-ze, emezan, hag an dud eo tenval o liou, hervez am eus klevet ha lod anezo a zo lostek egiz diaoulien. Ne souezan ket ha pa vefent, rak kredi a-walc’h a rafen ema an ifern tost dre eno… Neuze ’ta, Fanchik, n’ouzout ket petra c’hoarvez hirio gant Fistoulik da vestr ?
(Goustadik.) — Oh ! na pebeuz fri arôk !
(Krenv). — Netra emichans ?
Eo, eo, va fôtr paour, eun dra bennak a c’hoari gantan. Kleo ’ta, n’eo ket kig eo bet ar c’higer o tigas aman ?
N’oun ket evit lavaret d’eoc’h.
C’hoant lavaret n’a teus ket. Oc’h ober petra eo bet ar Skouarnek keit-all aman ?
Oc’h ober skol d’am mestr, ne ket gwir ?
N’ouzoun ket, mes karet a rafen gouzout.
Hag ho kornad-butun, tonton Herve ?
Ya, arabad d’in dizonjal warnan. Gouzout a rankan…
C’hoariomp « mouchik-dall » gant an pôtr-koz !
(Mont a ra da c’hourvez penn-da-benn war lufern an daol).
Gouzout a rankan koulskoude arôk an noz. Sell ’ta, Fanchik-Fall, n’e teus ket klevet hano pell-zo ? — Hep ! pep ! va zan o klask mervel ; sachomp warnan — ya, eus ar bôtred-vat, — mervel a reio, pe ne reio ket ? — ya, eus ar re zo bet o tistaga eur c’hrog-houarn, eur c’hrogad, en em ganna e-tailh da nosvez ar pardon ? — Ne varvo ket, tân a zo ! — Unan anezo oa bet hanter-droc’het d’ezan daou viz gant dent unan all ; tri pe bevar oa roget o dilhad warno, kement se…
(Distroi a ra evit diskouez pegement)
Sell ’ta, da belec’h eo eat an amprevan-ze, hag hep lavaret ger ebet c’hoaz, mar plij ?
Boulzeiz ! N’ouzoun ket peseurt yaouankiz a zo breman. Gwechall ne oa na plac’h na mevel ha n’en dije dilezet forz peseurt labour evit klevout keleier ha marvailhou. Ha breman ? E skuizont o selaou. Arôk pell amzer ne gavin den ebet mui da gonta d’ezan an traou nevez. Deomp d’ar gear neuze ; mes daoust ha chomm a rin berr da c’houzout petra c’hoari gant Fistoulik ? Kenavo, tud an ti-man. (Mont a ra kuit).
(War bouez). — Ya, kenavo, lustrugen, me zo
skuiz aman.
(O sevel a zindan an daol). Oei ! Oei ! Va c’hein ! Ah ! poan galon a-walc’h en deus o klask mont kuit. Setu aze eur « gatellig » hag unan diwar ar ouen vat c’hoaz ! Fidamdoustik ! tonton Herve, n’eo ket brao kaout eun teod evel hoc’h hini d’hon dispenna !
(An nor o tigeri war he gourzer).
N’eus nemedout, Fanchik ?.
Deus en ti, kenderv Mazo. Mall am boa da welet ac’hanout.
Hag a nevez aman ? Var pe du ez a an traou ?
War o zu mat, betek-hen ! — (En eur c'houesat). Ema ar frikou o c’hortoz hon «depute » Baraz hag e vedalennou. Evel just, den ebet ne deuio eus Kemper, na Baraz na medalen : hag ar frikou, pa vo fardet ; a rankor koulskoude dibri anezan. Fistoulik a gallo e benn diwar an taol. Oh ! Oh ! Oh ! Ah ! Ah ! Ah !
Na c’hoarz ket ! Te lavar ne deuio den eus Kemper ? Eo, eo, dont a raio, arabad d’eomp chomm e hanter-hent. Kleo, ne c’hellomp ket, hini ebet ac’hanomp, lavaret ez omp an « depute » Baraz, nan ! p’eo gwir Baraz a zo anavezet mad dre aman. Mes en eur lavaret ez omp e skrivagnerien, e sekretourien, e c’hellomp c’hoaz kaout hon loden eus ar frikou.
Gwir eo ; mes arabad d’eomp beza anavezet.
Ne vezimp ket. N’eo ket dies digiza.
N’eo ket dies digiza. N’eus forz, red eo kaout dilhajou all da vihana.
Aoun ebet da gaout. Kavet em eus dilhajou hag all : bep a chupen goz, bet da Yan Avalon va mestr, eur pennad ruban glas e korn pep chupen ; bep a dok kern-huel prenet dec’h e Kemper etouez ar « c’hoz dilhad », ha kaer pell zo ! Lakat a rimp ive eun tamm reun bennak da hirrat hor baro, hag eun tammig duad pillig ouz hon dioujod ; ha grosât bor moueziou eun disterra, ha den n’hon anavezo, te welo !
Ne oa ket deut ar zonj-ze em spered. Mes gant aoun da veza klevet, gwelloc’h eo d’eomp mont ac’halen da ziski hor c’hentel evit gwellât Fistoulik…
Diouz klenved ar medalennou !…
(Ar gouel a ziskenn).