E korn an oaled/Yeunik hag e gazez
Eur veach oa eun den hag en doa tri mab. Kweza ’reaz klanv hag e varvas.
— Petra ’reomp-ni, brema, eme an tri breur ?
— Rannomp ar pez a zo eme an daou gosa : ni ’fell d’eomp mont da redet bro.
— Evel ma karfoc’h, a lavaras Yeunik, ar
yaouanka. Me ne d’in ket ganeoc’h. Me ’jomo,
ama, gant ar gazez vihan a c’houlennan da
m’ lod.
An daou gosa a yeaz en o roud.
Yeunik a dapas e gazez hag a yeaz ganti
da eun toull mengleuz a oa, eno, e kichen.
E mare kreisteis, ar gazez a lavaras d’e mestr : Me zo vond da bourmen eun tammik. Mez ne vo ket pell e teuin en dro. »
Dont a reaz en dro, e guirionez, hag e tigase ganti eur volennad souben, eur pladad kig, eun tam bara hag eur banne gwin.
Ar paot yaouank a zrebas.
Ar gazez vihan a lavaras neuze : « Mont a
raan, c’hoas, da bourmen, mez eb dale pell
me vo, adarre, ama.
Palez ar Roue a voa tost d’ar vengleuz. Ar gazez vihan a ya da grial dirag ar prenestrou : « Miaou ! Miaou ! »
— Petra ’zo ’ta ? loanik paour !
— Va mestr a zo kwezet en eur poull hag en deuz kailharet e zilhad. C’houi ’rofe d’in, mar plij dilhad da gas d’ezan da lakaat.
— A galoun vad, a lavaras ar mitizien ’oa eno.
Hag e roont dilhad d’ezi.
Araog an noz e tigasas anezo en dro hag e lavaras d’ezo mil trugarez.
— Piou da vestr ? a c’houlennas diganti unan euz ar mitizien.
— Eun aotrou bras ha pinvidik, emezi.
Eun devez all e zeas d’ar palez, c’hoas.
— Miaou ! Miaou !
— Petra ’zo ’ta ?
— Roït d’in, mar plij, ar barr. Va mestr en deuz c’hoant da c’houzout pegement en deuz a aour.
Ar mitizien a gountas d’ar Roue.
— Ah ! gwir ! Me ve, avad, eürus, d’ober anaoudegez gant eun Aotrou ken pinvidik !
En devez varlerc’h, ar gazez vihan a zigasas ar barr d’ar gear. Mez deuz ar fons oa stag eul louis aour.
— Bennos ha trugarez ! emezi. Hag hi kwit.
— Mez ar mitizien pa velfomp a c’hopas varni :
— Mignounez vihan ! Mignounez vihan !
Ama ’zo eur pez aour stag deuz fons ar barr.
Deuz ’ta d’e gerc’hat.
— Oh ! emezi, ne dan ket da. Dalc’hit anezan ganeoc’h. Du-ma, ne vank ket euz ar seurt-se.
— Kleo kazez vihan, ar roue en deuz c’hoant da velet da vestr.
— Mad ! Me ’zigaso anezan, ama.
Digwezet er vengleuz en devez-se, e lavaras d’e mestr : — « Varc’hoas, e ranki mont da di ar roue.
— Da di ar roue ! Mez paour keaz bisik, ne velez ket n’euz nemet truillou en dro d’in.
— Ma chomez heb senti diouzin, me ’grabinso. Mez kleo. Er palez e zo mezer kaer hed leuren ar gambr. Sao da dreid pa valei varno. Pa na vefe da ze, e kwesfez. Bale drant ha soun da benn. Anez e tremeni evit eur paour.
Goude beza lavaret kement-se, e skoas
eun taol pao, var an douar. Ha setu, ne
ouzoun penaos, oa gwisket, dioc’h-tu, e
mestr gant eun dilhad deuz ar re binvidika.
Mont a rajond d’ar palez.
Ar brud, ’int erru, a ya en o raog. Hag ar Roue e unan a deu d’o diambroug. Ho c’has a ra d’e gambr. Hag e kozeont, na petra ’ta ? deuz ar glao, deuz an amzer vrao ha deuz kalz traou all.
— Mez, Aotrou, a lavaras, pelloc’h, ar Roue, dimezet oc’h, emechans ? Beza ’peuz gwreg ha bugale ?
— Nan, Aotrou Roue, lavaras ar gazez.
— Beza e maoc’h, er vro, evit pell amzer
— Evit eur mis benag, ebken, eme ar gazez.
— Ah ! mad ! Ober a rafoc’h ar blijadur d’in da danva va souben, hirio, en aon na c’helfoc’h ket dont, divezatoc’h.
— Ia, eme ar gazez, chom a rey da leina a galon vad ha gant plijadur pa hen pedit ker brao.
Ar gazez a responte, bep tro, e leac’h he mestr.
Ar Roue a jomas, c’hoas, eur pennadik ganto. Goudeze, war eun digarez be nag, ez eaz kuit hag e lezas anezo o unan.
Neuze, ar gazez a lavaras da Yeunik : — Pa zi da zibri, bremaik, arabat d’id en em gemeret ganti evel er vengleuz, du-ze. Eno, e tebrez evel eur marlounk. Beza ’vo digaset kalz traou, var an daol. Dibri eun nebeut deuz pep seurt. Mez arabat lounka re vuhan. Entent a rez ?
— Mez ma ’meuz naon, penaos, dibri nebeut.
— Peoc’h, mar plij, pe me ribinso.
Oc’h an daol Yeunik a reas e giz m’oa lavaret d’ezan gant e gazez. Mez easoc’h e kave dibri en e vengleuz. Ha goustadik e c’hrosmole : o va zruilhou ! O va mengleuz ! e peleac’h emaint ? »
— Ro peoc’h pe me’ ribinso.
— Petra lavar da vestr ? eme ar roue.
— Lavaret a ra : « O ar boued mad ha
c’houek ! » En e vro n’eo ket ar boued evel
ama.
P’oa savet diouz an daol ar roue a bedas
anezo da jom da gousket. Plijadur a rafec’h
d’in, emezan, o tremen, ama, diou pe deir
nozvez. Yeunik a zellas ouz e gazez. Houn-ma,
’respountas : « Eo, Aotrou Roue, chom
a reio, pa ra kement-se plijadur deoc’h. »
Ar roue ne gouie kalz petra da gredi. Yeunik n’en doa ket an ear da veza eur seurt aotrou-ze.
Hag hen ha mont da lavaret d’e vitizien : « Pedet em euz an hini ’zo bet o leina ganen da jom da gousket. C’houi ’lakaio d’ezan var e wele, linseliou kanab. Mar d’eo eun aotrou bras, ne deio ket en o zouez. Mez ma n’eo nemet eur paour, evel ma sonjan eun tammig, ez ei enno n’euz forz pegen rust e vefent.
A mitizien a reaz evel m’oa lavaret d’ezo.
Mez ar gazez vihan a yeas er gambr gant he mestr. Trounsa ’reas al linseliou.
— Ne di ket er gwele, en noz-ma, ’lavaras.
— O ! lez ac’hanoun da vond ebars mar plij ! keit all ’zo n’em euz ket gwele ebet.
— Nan, a lavaran d’it pa lavaran. Hag e ribinsas d’ezan e vorzed gand eun taol pao.
Yeunik a dremenas an noz en eur gador
vouret hag a gouskas c’houek ar memez tra.
Diouz ar mintin ar gazez a ya dre ar maner
eur grial : « Miaou ! Miaou ! »
— Petra ’zo ’ta, kazez vihan ?
— C’houi peus kemeret va mestr evit eul louidik, eun den ha n’en deus netra. En e wele ho peuz lakeat d’ezan dilhad groz hag en deus ranket tremen an noz war eur gador.
A mitizien a yeaz da gounta d’ar Roue.
— Foutre ! eme ar roue, hen-nez a zo eun
Aotrou bras ha pinvidik. Me roio va merc’h
d’ezan da bried.
Evelkent, pa deuas an noz e lavaras, c’hoas, d’e zervicherien : « Lakit, en noz-ma, war ar gwele, al linseliou fina euz ar palez, al linseliou a ve gallet da zastum en eun dornad. Mez, avad, taolit evez mad, warc’hoaz vintin. Mar d’eo eun Aotrou bras, an dilhad a vo, pa deui an deiz flour ha diroufen evel ma na vije ket bet den en o zouez.
Diouz an noz ar gazez a zellas, adarre. Gwelet a ra an dilhad moan ha fin,
— Kea d’az kwele en noz-ma, ’lavaras da Yeunik. Mez diwall petra rafez. Mar dez da loc’h, keit ha ma vezi ebarz, me ’ribinso ken a gavo d’it mervel.
An paotr a yeaz d’e wele. Ar gazez a jomas e kichen hag, e gwirionez, pa en em loc’he he mestr, dre e gousk, e roe d’ezan taoliou pao.
Ne gouskas ket eur berad, kouls lavaret.
Diouz ar mintin, plac’h ar gambr a deuas da c’houlen digantan petra en dije d’e zijuni. Gwelet a ra ar gwele eün brao an traou varnan hag e za d’el lavaret d’ar roue.
— N’em oa ket lavaret, eme ar roue, oa
hennez eun Aotrou bras. Hirio, e kozein
d’ezan divar benn va merc’h.
Edont o tibri ho meren. Etre daou dam kig rost, ar roue ’lavaras : « C’houi ’zo den yaouank. Mez, me laka, ne jomoc’h ket er stad-ze. N’ho peus ket sonjet, a-wechou, kemeret eur vaouez ?
— O ! eo, eme ar gazez, ma kavfe eur plac’h yaouank euz e zoare e timesfe a galon vad.
— Mad. Me ’m eus eur verc’h, eme ar roue, eur verc’h euz ar re goanta ha euz ar re wella.
N’eo ket abalamour m’ eo merc’h d’in e
lavaran an dra-ze deoc’h, mez abalamour ma
zeo ar wirionez. Kerkoulz, c’houi ’velo anezi
ha ma plij deoc’h, me vo eürus da veza ho
tad kaer.
— O ! respountas ar gazez, p’e gwir e reketit
an dimezi-ze, an dra-ze zo eun dra c’hreat.
Ar verc’h oa en he c’hambr. Galvet oa da zont, dioc’h-tu. Pa zigouezaz, e zad a lavaras d’ezi en eur ziskwez Yeunik : « Setu aze ho kwas. »
— O ! evelkent, tad, c’houi ’gas an traou en dro, eun tammik buan, emezi.
Mez ne voe ket muioc’h a goziou. Hag an
eured a voe great en deveziou kenta, goude.
Eur mis bennag warlerc’h, ar gazez a lavaras d’ar roue : « Mall eo d’eomp mont d’hor bro. Rag c’houi ’oar, ho mab kaer a zo, ive, roue. Hag er vro, du-ze, e zujidi a zo pell ’zo o c’hedal anezan. Moarvad, zoken, int en em lakeat dija, da c’hrosmolat. Rag pa ne ve ket ar roue er gear an traou ne deont ket ker mad war o zu hag an dud ne vezont ket ker laouen.
— Ah ! nan zur, eme ar roue. Ama e
tigouez kement-se, ive. Kent-se, c’houi yelo
d’ho pro, er zizun-ma. Me ’yelo ganeoc’h
kevret. Rag c’hoant em eus da welet e
peleac’h e za ma merc’h.
Ar roue a zavas d’e gambr.
Yeunik chomet e unan gand he gazez a lavaras d’ezi : « Da beleac’h ez peus c’hoant da gas va fried ? d’ar vengleuz du-ze ?
— Peoc’h en toull-ze, pe me ribinso. N’ez
peus ket ezomm da veza nec’het a respountas.
Edont war an hent da zistrei d’ar gear. Hag ar gazez rei eun taol pao, d’an douar. Ha kerkent, dre holl, en dremwel e voe gwelet tiez ha maneriou eus ar re gaera.
— O ! na dudiusa bro ! Da biou an tiez hag ar maneriou-ze, a c’houlenne ar roue.
— D’ar roue Yeunik a lavare d’ezan an dud oa war an hent.
Ar gazez a gerze, atao. Mont a rea, war varc’h, araog karros e Mestr.
Pelloc’h e tigouezas er palez. N’oa dre holl
nemet aour, arc’hant ha perlez. Eur bern
mitizien oa e kichen an nor. Ha pa zigouezas
Yeunik hag e c’hwreg ec’h en em lakejont
da grial a bouez penn : « Buhez hir d’an
daou bried ! »
Ar roue koz n’en doa gwelet, biskoaz, eur seurt tra. Lênva ’rea gant louenedigez : — « Ah ! a lavare, pebeuz dimezi kaer en deus great va merc’h ! Brema, e c’hellin mervel laouen, pa oun sur e vezo eürus ! »
Pelloc’h e rankas kimiada. Hag en eur vouchat d’e verc’h ha d’e vab kaer, e lavaras : « Kenavo ! eb kenavo ! ni ’skrivo en eil d’egile. »
Ha kuit.
An daou bried yaouank a jomas en o falez.
Ar vuhez dre ma zea en dro, oa evitho gwella
oc’h gwella, bemdez.
Eun devez, a benn eur pennad, goude, ar gazez a lavaras da Yeunik : « Me ’garfe kozeal ganez. »
— Petra ’zo ’ta ?
— Me ’garfe gouzout eun dra ; mez lavar d’in ar wirionez, avad.
— O ! ia sur : ar wirionez penn-da-benn. Petra e peus da c’houlen ?
— Te ’wel : dond a raan da veza koz.
— Ac’hanta ? Ha neuze ? Petra ’zo ?
Dont a ran da veza koz hag ar gozni ’zigas ar maro. Great em eus vad d’it. Da unan e c’houzout pegement. Pa vezin maro petra ’ri diouzin.
Oh ! siouas ! oh ! oh ! hi ! hi !
Ha Yeunik en eur lênva a lavaras d’ezi chom hep kozeal eus kement-se. « Arabat m’ar plij, emezan ober melkoni d’in gand ar sonjou-ze. »
— N’eo ket evid ober melkoni d’it eo. Mez me am eus c’hoant da c’houzout petra ’ri diouzin pa vezin maro.
— Petra ’fell d’it, eme Yeunik. N’oun ket evit sonjal en eun dra ken glac’harus. Hag e lenve atao. — Petra fell d’it a rafen ? Me lakeio ober eur c’hlaoier evit derchel da relegou.
— Ah ! gwir ?
— Ia, gwir. Mez ne gozeomp mui deuz
kement-se.
Eur miziou bennak, goude, ar gazez a gailharas, respet deoc’h ! ar pallennou kaer hag ar c’hadoriou bouret en eur gampr, ar gambr kaera deuz ar palez. Ha goude-ze ec’h en em led en eur c’horn tro hag e ra an neuz da veza maro.
Diouz ar mintin, pa deu ar mitizien da zigeri, e santont eur flear spountus. Gwelet a reont an traou kailharet holl. Hag ez eont,
da lavaret petra ’zo digwezet.
Ar roue Yeunik a deuaz da welet. Bounta
rankas e fri. Dirazan e welas ar gazez, maro,
a zonj d’ezan. — « O ! al loen vil ! a lavaras
d’e vitizien. Dastumit an tamm teil-ze ha
taolit anezan er ster, ma ’z aio buan gand an
dour ! »
Siouaz ! n’oa ket e c’her a-veac’h lavaret oa, a nevez, kemm etre an traou. Edo er vengleuz, e wreg en e gichen, hep tamm da zibri na banne da eva. Rankout oa d’ezan skriva d’ar roue e dad-kaer, evit lavaret ar pez oa digwezet. « Deuit, emezan da gerc’hat e merc’h. Rag ne c’hellan ket, zoken, maga anezhi. »
Beza anaoudek a zo kaer.
Beza dianaoudek ’zo divar an aer.