E korn an oaled/An higen vurzudus
Eur wech oa, en eun enezen, eur roue. E hano oa Tolgos. Mestr oa war an douar ha war ar mor.
Beza en doa daou vab : Roderik ha Sousor.
O daou oant koantik holl, seder ha yac’h.
Sousor a garie pesketa ha klask var bord an
aod kregin ha yeot mor. Roderik, avad, a
gave gwelloc’h chaseal. Plijadur en doa o
klevet al lapous o kana er brankou gwez ha
plijout a rea d’ezan, c’hoaz, klask bleuniou e
pleg reier ar menez.
O santout ar gozni o tont hag ar maro demdost d’an treujou, Tolgoz a c’halvas e vugale :
— « Pa na vezin mui, a lavaras d’ezo, c’houi ’ranno etrezoc’h va rouantelez. Ne garfen ket e rafoc’h, morse, brezel an eil d’egile. Abalamour da ze, te, a lavaras da Roderik, a vezo roue var an douar, ar c’hoajou hag ar meneziou. Dal va gwareg arc’hant ha va birou dir ha n’o deus morse, great taol gwenn ebet. Sousor, te vo mestr war ar mor hag ar pez a zo ennan. Setu ama va higen aour hag evit tapout pesked n’he deus izom tamm boued. Ne ziskrog, morse, kenneubeut, eur wech krog.
En em garit, va bugale. Na rit trouz ebet morse, an eil d’egile. Ar brezel etre breudeur a denn koler Doue. »
Hag ar roue koz a varvas eun nebeut
goude.
An daou vreur a ouelaz kalz d’o zad. Bepred, ive, oa bet dous ha mat en o c’hever, Roderik ha Sousor a lakeas e gorf en douar. Goude an anteramant e pokjont an eil d’egile, ha pep-hini en em dennas en e du.
Roderik a yeas d’ar c’hoad, ha gant e gwareg e tape ar pez a garie a lapoused hag anevaled gouez. Sousor a ziskennas var ribl ar mor. E higen aour a zigase, ive, d’ezan pesked eleiz.
Mez ober ar memez tra bemdez, da galz a
zo divlas. Sousor a deuas buhan da veza
inouet. Kaer en doa paka pesked deus eur
seurd nevez, bemdez, pesked a bep seurd
ment hag a bep seurd liou, kaer en doa bernia
krogen var grogen ar c’hregin a gave,
n’en doa plijadur ebet mui. Dont a rea da
veza jalous ouz e vreur. Hag ankounac’heat
gantan kenteliou e dad, e klaskas an dro da
laerez diwar e goust e wareg arc’hant hag e
virou dir. C’hoant en doa da veza d’e dro
roue war ar c’hoajou ha war ar meneziou. Mez
penaos en em gemeret ? Roderik oa bras ha
galloudus. Ouspen-ze en doa e armou. N’oa
ket brao c’hoari outan. Ha Sousor, evel an
dud avius, a zonjas mont d’ezan dre izign.
Eun devez, eta, ez eas varzu e vreur. Kaout a reas anezan e kreis ar c’hoad bras o poazat d’e vern eur mell kostezen bijorc’h.
— Ah ! deiz mad d’it ! breur, a lavaras d’ezan. Doue d’az tiwallo ! Me laka e peuz great, hirio, tro vat. Kerkoulz n’eo ket dies d’it. Ar c’hoad a zo leun a anevaled gouez.
— Sell ! te eo, Sousor, eme Roderik, laouen. Ah ! mad e peuz great o tont, avad. Mall em oa d’az kwelet ! Penaos a rez ’ta ? » Hag e pedas anezan da zibri e vern.
N’oa ket bet izom d’e bedi diou wech, chelloc’h kredi.
P’oa leun e gof e lavaras : — Ac’hanta ! N’out ket c’hoaz skuiz, Roderik, o redek atao, ar memes koajou ? Ha ma rafemp eun trok ? Ne gaf ket d’id e ve laouenoc’h hor buhez ma c’helfomp en em emell, an eil goude egile, deuz an douar ha deuz ar mor ? Ro d’in-me, epad eun devez, da wareg ha da virou. Me, en em lakaio da jaseal ha te, ’yelo da besketa gant va higen.
Roderik en doa kalon vat. Beza oa, ive,
ar yaouanka. N’en doa tam difisians. Rei a
reas e wareg. Ha Sousor a lezas gantan e
higen aour stag ouz eul lasen seiz. Mes deus
al lasen-ze, avad, en deus araog, uzet an
neuden en eur frota anezi ouz eur roc’h.
Roderik ne zellas ket, zoken, outi, hag a ziskennas
var bord ar mor, eürus ha laouen da
veza great plijadur d’e vreur, ha kountant,
ive, da ober, eur vicher nevez.
Digouezet var bord ar mor, e klask eun toull doun etre diou roc’h da deuler e higen. Goudeze, e kemeras plijadur o sellet ouz ar bezin o neûn evel rubanou hag o welet ar cheored o c’haloupat an eil varlerc’h eben, etouez ar yeot mor.
Sada ma sant eun dra bennak o kregi. —
Aze, eo ! emezan. Hag e chache goustadik e
higen, o sonjal e teuio gantan eur pesk bras
bennak. Mes krak ! al lasen a dor. Pesk hag
higen zo eat ebiou. Ha glac’haret neat, e teu
warzu e vreur da gounta d’ezan e wall-dro.
D’ar mare-ze, Sousor a oa o c’haloupat e kreiz ar c’hoat. N’edo tamm en imor vat. Rak ne gouie ket ar mod da jaseal ha ne bake tra.
Roderik a gountas d’ezan ar pez a yoa digouezet.
— Mil azen ! a respountas. Brema ’peus great eun taol brao ! Me’ rank kaout va higen. Kea d’he c’hlask. Mar teuez dirazon hebdi, me da lazo gant da wareg ha da virou. — Mez ennan e-unan e veize [1]: Va breur en em veuzo, o klask an higen. Hag ar zonj-se a roe d’ezan laouenedigez en e galon.
Roderik, avad, a blegas e benn, ha tristik holl e tiskennas var ribl ar mor. Petra raje ? N’en doa mui netra evid en em zifen eneb e vreur. Ha koulskoude, ive, na c’helle ket mont da strad ar mor da glask ar pesk en doa lonket e higen. Ken glac’haret oa, ma sonjas en em veuzi. Daoust ha n’oa ket gwelloc’h mervel en eun taol eget mervel a nebeudou gant an naon, pe zoken, beza debret gant an anevaled gouez.
O ruilh ar sonjou-ze en e spered, e tigouezas war ar roc’h en doa kollet e higen dindani. An dour oa sioul ; ar mor glas en doa an ear da lavaret d’ezan disken ennan ; ar gwagigou a deue, an eil goude eben, da lipat e dreid. Disken a reas a nebeudou, hag a nebeudou, koulz lavaret heb her gouzout, oa goueledet er mor.
Ar yenien a lakeas e izili da sounna. Serri ’reas e zaoulagad. E ziskouarn a voude. Hag e ziwesker, evel ploum, a denne anezan varzu ar strad.
Pegeit en doa lakeat da zisken ? Ne oar den. Mez sada e dreid o steki ouz eun dra bennak. Divorfila ’reas. Edo ploum en e zav. Eur sklerijen c’hlas a lugerne en dro d’ezan. Ar bezin a zave, en daou du, evel ar gwez palmez en eur c’hoad. Ha dirazan e welas eur toull bras e touez ar reier.
Roderik a jomas mantret holl. Dispourbella
’reaz e zaoulagad. Mes ne wele netra. Hag hen
mond en toull.
An toull-ze oa palez Doue ar mor. E vogerou oa great gant kregin ormel hag ar pave gant kregin Sant Jakez. Er penn-huela edo mestr an ti. Azezet on var eun trôn perlez. E varo, blansounet, a zalc’he en o blansoun eur bern bigerniel alaouret. War e benn oa eur gurunen, Hag en e zorn e touge eur forc’h tri biz.
An ear en doa da veza gwall-dra. Roderik spountet holl, a gouezas d’an daoulin en eur grial : « O ! na rit ket a zroug d’in ! na rit ket a zroug d’in, mar plij. »
Doue ar mor a reas eur mousc’hoarz ha gant eur vouez dous a lavaras : « N’o pezet ket aon. Me zo ho mignon. »
Ha Roderik, kennerzet dre ar c’homzou-ze,
’gountas d’ezan e blaneden hag a c’houlennas
sikour enep e vreur.
Doue ar mor a flouras e varo. Chom a reas eur pennad da zonjal. Goude e lavaras : « Kemer an daou vean lugernus a zo etre da dreid. Ober a reont sevel ha disken ar mor hervez ma ve c’hoant. Gant ar mein-ze e vezi treac’h d’az preur hag e c’helli kaout digantan da wareg. Brema, klaskomp an higen. »
Doue ar mor a gemeras eur foultren bigorn. Lakaat a reas anezan etre e vuzellou, hag e sonas evel eun drompilh.
Kerkent ar palez a deuas da veza leun a besked a bep seurt ment hag a bep seurt liou : re vihan, re vras ; re rus, re wenn, re c’hlaz, re arc’hant, re alaouret. Dont a reont dioc’h renk. Ober a reont en dro d’an trôn hag ez eant kuit.
Digouezout a reas, evel-se, pesket epad pell
amzer. Roderik oa dija skuiz maro o sellet.
Hag hen, pelloc’h, gwelet o tont, goustadik,
lochore, eur mell pesk glas. Eun neuden seiz
oa stag ouz e veg hag a strobe anezan. Roderik
a velas e penn a neuden an higen aour
krog en e vuzell. Doue ar mor a reas sin. Ar
pesk a jomas a-zav. Roderik a ziskrogas e
higen. Ar pesk a daolas eun tammig gwad hag
a yeas kuit evel ma oa deuet.
Roderik a zaoulinas dirak Doue ar mor. Lavaret a reaz bennos d’ezan hag e c’houlennas digantan sevel war ar mor ha dont war an douar, adarre.
— « Euz ar voger aze, a respountas Doue ar mor, ez eus bokedou bleun-mor. Kemer ha lak anezo a-zindan d’az fri.
Ar bleuniou-ze a reas d’ezan kousket.
Pa zifunas edo war ar roc’h hag oa divarni bet risklet en dour. « Daoust, a sonjas, ha me zo bet oc’h huvreal ? »
Mez nan. En e gichen edo an higen aour hag an daou vean lugernus. Dastum a reas anezo ha yao varzu ar c’hoad.
Sousor hen gwelas o tont. Krial a reas d’ezan a ziabell : « Tec’h diouzin, loan divalo ! Ne meuz izom ’bet ac’hanout ! Ne zellin ket ouzit ken a zigasi d’in va higen aour.
— Mez setu anezi, ama. Dal ! Kemer ha ro d’in ya gwareg.
— Han ! va higen ? gwel ’ta. Hag e kemeras an higen en e zorn.
— Va higen eo, avad ! Mez kea pelloc’h
c’hoaz diouzin brema. Ne roin d’it da higen na
da wareg. Me eo, brema, mestr ar c’hoad
hag ar mor. Me da lazo mar dez da enebi…
Hag en eur gomz evel-se dremm Sousor oa ken fuloret ma teuas Roderik da gemeret aon. Mont a reas kuit hag e tiskennas da gaout ar mor.
Eur vag oa eno o vransellat var al lano. Roderik a bignas. Goude e taolas unan deus e vein en dour.
Kerkent ar gwagou a zavas. Kerzet a reont dreist ar c’herreg, dreist an teven. En em leda ’reont war ar prajou, ar parkeier. Kendelc’her a reont da vont a-gil bep gammad. Pelloc’h edont er c’hoad el leac’h ma oa Sousor. Hen-ma ’chaloupe. Aon en doa. Mez an dour a yea buanoc’h egetan. Abarz pell e welas oa kollet.
Koulskoude, bag Roderik a yea da heul an treac’h hag a vranselle en tu-ma, en tu-ze, ken braoik ha tra.
Sousor en doa, dija, dour beteg e hanter. Ne gouie mui e peleac’h bale, e peleac’h tec’het. Hag e krias : Breur ! o Breur ! war va sikour ! Emaoun o vond da goll ! »
— « Var da zikour ! den fallakr. O ! ne dan ket na ne dan. N’e peus ket c’hoanteat va maro, te da unan ? N’e peus ket lavaret d’in mond da glask da higen e dounder ar mor bras ? Ne p’eus ket, zoken gourdrouzet va laza gant va gwarek ? Brema emaout o vond da veza beuzet. En em denn mar gellez. »
— Me ’roio d’id da wareg, eme Sonsor, en dour beteg e ziskoaz, me roio d’id da higen.
— N’e peus ket kemeret evidout da unan an holl danvez oa bet rannet etrezomp gant hon tad ?
— War va sikour, en han’ Doue ! eme Sousor,
an dour o tarlounkat en e c’houzoug.
Keuz am eus. Truez ! Na lez ket ac’hanon da
veza beuzet !
Roderik n’oa ket den fall. Kalon vat en doa, zoken. Ne zalc’he tamm drougiez. Diskouez a rea kaout imor, mez, e gwirionez, en doa truez ouz e vreur. Teuler a reas en dour ar mean all en doa bet digant Doue ar mor.
Kerkent ar gwagou a ehanas da bignat. An treac’h a deuas. Bagig Roderik a yeas, d’e heul hag a jomas a-zav var an treaz.
Eno, Sousor a gouezas d’an daoulin dirazan.
Rei ’reas d’ezan e wareg arc’hant. Rei
’reas ouspen, an higen aour en doa bet digant e dad. Ha Roderik a deuas da veza Roue,
evel-se, var an douar ha var ar mor.
An den dle harpa ’n den ha Doue peb unan,
Anez, ne ve er bed, nemet anken ha poan.
- ↑ Meiza. — Penser