Ag er Garanté a Grechéneah

Eus Wikimammenn
◄  Ag en Espérance a Grechéneah Ag er Garanté a Grechéneah Peèlleit doh en droug   ►


Articl V.
Ag en Caranté a Grechéneah.


ER Garanté a Grechéneah e zou ur Vertu Theologal, dré béhani é caramb Doué drès peb-tra a gaus dehou é hunan, hac hun Nessan èl-omb hun hunan a balamor de Zoué.

Er Garanté-zou un donæzon surnaturel ; rac ne fehèmb quet hur bout hi a hanamb hun hunan ; mæs laqueit-è bet én hur halon, é-mé S. Paul, dré er Spéret-Santél, péhani-zou bet reit temb. Hi e ra demb carein Doué a gaus dehou é hunan, ha non pas a gaus d’en danné na d’er gommodité e ra demb : quemènt-ce ne vèhai quet er harein a gaus dehou é hunan ; mæs carein en avantageu e ra demb. Carein Doué a gaus dehou é hunan e zou er harein a gaus d’er madeu éternel, péré-zou possidein Doué ha jouissein a nehou.

Er Garanté e ra demb hoah carein Doué drès peb-tra, de larèt-è, mui eil-omb hun hunan, ha mui eit quemènt-tra-zou crouéét ha bout prest de goll quemènt mat hun nès, er vuhé memb, quêntoh eit displigein dehou. A-ze en hum dromp en darn muyan ag er-ré e hum vantt é carant Doué drès peb-tra, rac ma larant tehou bamdé : Men Doué, m'hou car a greis me halon drès quemènt-tra-zou ol... Pe garehènt Doué drès peb-tra, ne chomehènt quet én disposition dalhabl d’obér er péh e ouiant e zisplige dehou. Penaus é vehènt-int prest de goll ou buhé quêntoh eit en offancein, durand m’en offançant eid ur bagatéll ? Requis-è neoah boud én disposition de garein Doué mui eid-omb hun hunan ha mui éit quemènt-tra-zou crouéét ; rac é-mé hur Salvér : En hani e gar é dad, pé é vam gùel eid-on, n’en dai quet dign a hanan, ha ne véritt quet bout teign. Mar fal de unan-benac bout teign, ha ne gassa quet é dad, é vam, é voès, é vugalé, é verdér, ê hoarezèt ha memb é vuhé propr, hennéh n’eèl quet bout men Discipl. Just èl pe larehai ; obligét-oh de sèntein quêntoh doh Doué eit doh en dud ag er béd, ha de ziaboeissein d’hou tud a pe larant teoh gobér droug ; de gùittat memb hou ré tostan, mar mirant dohoh avout de Zoué, hemb hou pout malice doh-t’ai, na dezirein droug tehai : cousantet ou holl ha tout er péh e hoès, hou puhé memb, quêntoh eit displigein dehou. Glouaihue-è en dud e vihue én disposition-ze : glouaihue-è enta er-ré e gar Doué drès peb-tra.

N’en dai quet erhoalh larèt de Zoué en ér haramb : réd-è er harein én éffæd, ha discoein dré hur homportemant en er haramb. Obligét-omb enta de rein én hur halon er breferance de Zoué ar guemènt tra-zou ; ha mar dai permettét temb carein un dra-benac-aral, ne zeliamb er harein meid a gaus de Zoué hac a balamor de Zoué. Mar lausquamb ur garanté-aral de væstroniein én hur halon, quentéh é couéhamb ér stad a zannation. É carein Doué drès peb-tra, é tér de vout just : hac é carein en treu crouéét drès Doué, é tér de vout impi ha reprouvét. Ne laran quet é vér obligét é peb momant de larèt : Men Douè, m’hou car a greis me halon. Mæs rinquein e rér renehuéein ér galon er volanté hac en dezir de bligein dehou, ahoël ér hommancemand ag en déuéh hac ér hommancemand ag en ævreu principal, revè er péh e lar demb S. Paul : Pé a pe zaibrét, pé a pe ivét, ne vern petra e rét, groeit ol eit gloër en Eutru-Doué.

Obligét-omb hemb dispance er bet, d’obér Acteu a Garanté Doué : 1.° A pe gollamb é hræce ; rac n’en dai meid é carein Doué é recourér er græce collét, ha S. Yehàn e lar penaus en hani ne gar quet Doué, e chom ér marhue ag er péhet. 2.° A pe santamb é yein Caranté Doué én hur halon, hac é vèmb prest d’hé holl dré en nærh ag er goal inclination, ma n’hé zuemmamb dré Acteu stanq ha gredus. 3.° A pe santamb é vèmb tourmantet dré ün tantation-benac cri ha capabl d’obér demb péhein marvelemant. Peb-unan-zou hoah obligét, revè en Doctor S. Thomas, d’offrein de Zoué ur galon carantéus quentéh èl ma vai arrihue én oaid a ræzon : (Allas ! distér-è en nombr ag er-ré en dès soign a zésquein hac a avertissein er vugalé d’er gobèr). A pe bedér ; a pe dostér d’er Sacremanteu ; a pe vér tantét de hum glêm a Zoué, èl mei de larèt ne ra chanche er bet temb ; ne rameit poén demb ; é homb ancoeheit guet-t’ou ; n’en dai quet just m’hur bou attau poén, &c. A pe vér én dangér a varhue : rac pe yehèmb dirac Doué, ne vou quet a Varaouis aveid-omb, ma ne gav é Garanté én hur halon. Recommandét-è hoah gobér en Act-ze a pe uélamb pé ma cleuamb é ma offancét Doué dré en desordreu, en touyereah, er blasfæmereah, en disputt, &c., eit reparein a guemènt ma heèllamb en offance hac en disinour e rér de Zoué. Mad-è hoah gobér un Act a Garanté a pe yér de gommance un ævr-mat-benac, eit ma vou méritaploh ha profittaploh eit hur salvedigueah.

Quemènt péhet-ç’ou e zou contrel d’er Garanté. Er péhet marvel hé distruge, hac er péhet viniel hé goanna. É general, ol er-ré e gar er béd hac e héli é vodeu ha custumeu fal, e béh inemp d’er Garanté. (Hui e gavou er Ourhæmèn en dès Doué reit temb d’er harein, éxpliquét én eil articl ag er guettan Gourhæmèn).

Ag er Garanté e zeliamb demb-ni hun hunan.

Jesus-Chrouist a p’en dès ordrénét demb carein hun Nessan èl-omb hun hunan, e ra d’antand é teliamb hum garein ni-memb, hac é teli er garanté e zeliamb demb-ni hun hunan, boud er regl ag er garanté e zeliamb d’hun Nessan. Rac pe vehai attàu desordr er garanté dohemb hun hunan, Jesus-Chrouist n’en devai quet larét : Hui e garou hou Nessan èl-oh-hui hou ç’hunan. Mæs ehue pe vehai perpet leal er garanté-ze, hur Salvér n’en devai quet larét : En hani e gar é vuhé, hé hollou ; mæs en hani hé hâssa ér béd-men, hé honservou aveid er vuhé éternel. S. Paul e laq ehue é mésq er béherion er-ré e hum gav un dra-benac, hac é hum gar raï.

Er garanté dohemb-ni memb e zou mat, ma ne hum garamb meid a gaus de Zoué hac a balamor tehou, ha mar domb coutant perpet ag er péh e ra demb ér stad m’en dès hul laqueit. Rac hum glêm a volanté Doué, e zou ur merche en hum garamb-ni hun hunan mui eit Doué. Hum garein e zou clasq bout heurus ; ha jamæs heurus n’eèllamb bout nameit guet Doué. Rac-cè er garanté santel dohemb hun hunan e ra demb dezirein ha poéniein de ounid er madeu éternel, ha seèllèt er madeu tamporel èl moyandeu eid arrihue ér madeu ag en Nean : hi hun désq de garein ha de gonservein er vuhé-men, non pas a gaus de joyeu er béd, nac a gaus de goutantemanteu er horv, mæs a gaus de Zoué hemb quin, eid er chervige ar en doar, eit gounid ineanneu de Zoué, &c. Er garanté santel-ze hun oblige de dostad liès d’er Sacremanteu eit conservein hac antretenein én-n’amb er græce ag er Vadiènt, pé aveit hé reparein mar hun nès hi collét, hac eit bout courajussoh de resistein doh hur fal imur ha fal inclination. Dougein gobér er mat guet eun a hum ziæzein, pé hum bligein é hobér droug, e zou ur merche ag ur garanté criminel : rac, é-mé er Speret-Santel, en hani e gar er péhet, en dès caz doh é inean.

Obligét-omb de garein hun inean hac hur horv : er horv e zeli plæguein d’en isprit, hac en isprit de Zoué. Deliét-è demb gùellad de glinhuedeu er horv a guemènt ma heèllamb revè Doué, ha conservein en inean ér stad a græce. Rac-ce er hettan devær e ourhæmen demb er garanté santel dohemb-ni memb, e zou condui hun inean hac hur horv de Zoué, hac ou laquad ér stad é péhani é houlèn Doué ma veint. Obligét-omb neoah d’hur bout mui a sourci ag en inean eid ag er horv : rac en inean zou er parti noplan a vab-dén, ha Doué ne oulèn a vab-dén nameid a gaus d’é inean. Obligét-è enta peb-unan de gùittad ol er péh e eèllehai mirèt doh-t’ou a gonservein é inean é græce Doué, èl mei er fal daicheu péré e lah en inean ha memb er horv guhavè, èl er horvadeu chérvad, er reforcereah, er molliaheu, er horolleu, &c. Obligét-è de gùittad ur vechér n’eèll quet derhel hemb péhein pé hemb dangér bras ha tost a béhein avèl hilieih a davarnerion, &c. Obligét-è de gùittad un amité raï dinèr, un hantiss amourus, un ti dangérus, ha de dorrein, pé de goll memb ur gobr n’eèll quet gounid hemb boud én dangér bras ha tost a goll é inean.

Arlerh hun inean, ni e zeli carein hur horv, rac m’en dai Tampl er Speret-Santel, ha ma teli un dé bout lodêq é bonheur en inean. Obligét-omb enta de zihoal a er houci jamæs dré en infamité a baillardiah, a ivraignereah, na dré béhet er bet. Caz e hoès doh hou corv, mar rét tehou é ol hoand, plijadur ha coutantemant ér béd-men ; hac er holl rehait ér béd-aral. En hani e gar é vuhé èl-ce, hé hollou, é-mé hur Salvér. N’en dai quet quemènd el labourieu hac er pénigenneu reglét e dorr er horv, èl er fal blijadurieu, er chérvadeu hac en debaucheu. Er garanté e zeliamb d’hur horv, hun oblige enta de zihoal doh-t’ai. Mæs hi e zihuèn ehue dohemb a en usein dré bénigenneu divusul ha pennadus. Rac er yuneu diavis hac er hastimanteu raï rust n’en dint quet agréét guet Doué. Chetu en avis e ra demb S. Bernard : » Considéret erhad petra e eèl hou corv andur ; éxaminet hou nærh ; ne ret nitra hemb hum avisal ; conservet hou yéhæd eit chervige Doué hac hou Nessan ».

Er goal-speret e zoug ul lod-vat d’obér pénigenneu rust ha calét eit dihue ræzon : 1.° A pe uél ur-ré-benac doh hum durel sinceremant guet en devotion, ean e assai ou laquad de gastiein ou horv ha d’en usein é cource, eit ma cavou en tu d’ou dioustein ha d’ou dicouragein, a pe uéleint ne veint mui ér stad d’accomplissein ou obligationeu. 2.° Ean e dromp lod-aral én ur rein dehai de gredein é veint santel-bras hac é vihuehènt int d’ou fantazi, meit ma castieint ou horv ha ma reint pénigenneu calét. Èl-ce en diaul e hum vêll ehue guhavè a berdêq er bénigèn. Requis-è, me ouair, castiein er horv : mæs er sourci principal e zeli bout de gorrigein er goal imur, de ouasquein ar er prontitud, de vouguein er fal inclination, de gampènnein en isprit, de reglein er chongeu, de resistein doh en tantationeu ha fal dezirieu, de beèllad doh en dangér hac occasion a béhet. Er geinance ag er horv ne chervige quet de galz a dra, é-mé S. Paul. Mæs en devotion a galon e zou mad eit peb-tra, ha Doué e bromèt er vuhé ér béd-men hac ér béd-aral d’en-n’emb en dou hi pratiquét.

Requis-è rein é vihuance d’er horv, non pas eit er goalhein, mæs guet ræzon ha musul ; rein dehou revè Douè er remædeu a béré en en dès dobér eit conservein er vuhé ; rein dehou un discuéh hac ur repoz-benac eit reparein é nærh ha soulagein en isprit. Ne faut quet er mignonein-raï, mæs ne faut quet ehue el lahein : hac eit n’arrihuou quet gueneoh quemér marcè hilleih a boén hemb calz a véritt, ne gueméret jamæs pénigenneu extraordinær, ne ret jamæs Rô na Perhindèt erbet hemb avis hou Covezour. (Leinet er Chapistr XXI hac er Chapistr XXXI ag en drivet Parti ag er Vuhé devod).

Arlerh er péh hun nès larét, ne vou quet diæz hanàuein pegource é vai desordr er garanté dohemb hun hunan. En hani vad e ra demb hum garein a balamor de Zoué, ha clasq hun ol heurustæd é Doué : mæs en hani fal e ra démb ne chongeamb meid en-n’amb ; ne glasquamb meid-omb hun hunan ér péh e ramb hac e laramb ; ne vihuamb meid eid-omb, ha ne laquamb hur spi meit guet hun æzemant hac hur houtantemant, èl pe vehèmb crouéét eid er béd-men hemb quin. (Leinet er Chapistr LIV, Livr III a Imitation hur Salvér).

Er garanté desordr dohemb hun hunan e zou forh cummun, ha ne chongér quet én-hi : dangérus bras-è, ha ne hum avisér quet bout cablus ; hac ur uéh ma tissoh de zallein en isprit, é lausquér Doué a costé eit clasq æzemand er horv, coutantemand er vuhé ha plijadurieu er béd. Ol er-ré ne fal dehai andur nitra, e hum glêm a Zoué, hac e hum sâu inemp d’é volanté ha d’é Brovidance ; ol er-ré ne glasquant meit coutantein ou speret dré fal chongeu a hloër, a gaz, a baillardiah, a avarice, &c. ; ol er-ré e ra d’ou halon tout é hoand ha dezir, ha d’ou horv é oulèn a vouéd-mat, a chérvad, a æzemant hac a zebauche ; anfin ol er-ré e gar quemènd er vuhé-men, ma carehènt chom perpet ar en doar : er sort-tud-ce n’en dint quet tost de garein Doué drès quemènt-tra-zou ol, mui eit ou madeu hac ou buhé, na de verhuel quêntoh eit en offancein.

Ol en dud-ce-zou, hemb chongeal, enemisèt dehai ou hunan, hac é clasq ou bonheur ér mæz a Zoué, ne gavant meit ou malheur. Rac hur Salvér e lar demb én é Aviél : Ne ouniér Ranteleah en Nean meit dré forh palforcein er goal inclinationeu.

Ag er Garanté doh en Nessan.

Jesus-Chrouist e zésq demb penaus eit bout salvét, n’hun nès meid un dra d’obér, carein hun Nessan èl-omb hun hunan : ha S. Paul e lar penaus en accomplissemand ag el Lezèn e gonsist ér Garanté ; hac, en hani e gar e Nessan èl ma faut, e accompliss ol el Lezèn. S. Yehàn ne laqua quet a zifferance itré carein Doué ha carein en Nessan. Receuét hun nès guet Doué er Ourhæmèn-men, é-m’ean : En hani e gar Doué, e zeli ehue carein é Nessan. 'N’en dai quet memb possibl carein Doué drès peb-tra, hemb carein hun Nessan. Rac, é-mé S. Yehàn, Mar dès unan~benac e lar é car Doué, durand ne gar quet é Nessan, henneh-zou ur gueuyad. Jesus-Chrouist e lar é ma doh en accomplissemand ag er Ourhæmèn-ze é tifforhér er Grechénion vat doh er-ré fal. Rac dré-ze é vou hanàuét ha ni-zou ag é Zisciplèt, mar hum garamb en eil-éguilé. Obligét-vér d’accomplissein er Ourhæmèn-ze hemb dispance er bet : ha ne fautehai eit bout dannét, meit manquein a garein en Nessan. Rac-ce, é lar S. Paul : Hac é conzehèn-mé langage en-ol dud ha hani en Ælèt memb... Hac en em behai-mè Fé erhoalh eit changein a léh d’er mannèyeu... Hac, e rehèn-mé me horv de vout losquét, ol quemènt-ce nt chervigehai deign de nitra, ma n’em behai quet er Garanté.

Mæs petra-è carein hun Nessan èl omb-ni hun hunan ? Dezirein ha gobér dehou er memb vad e zeziramb hac e rehèmb demb-ni memb revè Doué. Rac-ce er garanté santel dohemb-ni memb, e zeli boud er regl ag er garanté e zeliamb d’hun Nessan ; ha n’en dès quet de fari é héli én ihue-Ourhæmèn-men ag er Scritur santel : Dihoallet, é-mé S. Paul, a obér jamæs d’un aral er pèh e vehai fache gueneoh ma vehai groeit teoh. Groeit d’er-ral er péh e gareheoh ma rehent teoh hou ç’hunan. Er garanté santel dohemb hun hunan hun doug de hanàuein, de garein ha de chervigein Doué, eit ma vehèmb heurus guet-t’ou : mæs hi hun doug ehue de zezirein ha d’obér er péh e eèllamb eit ma tei hun Nessan de hanàuein, de garein ha de chervigein Doué, eit ma vehèmb ol assambl heurus guet-t’ou én é hloër.

Er Ourhæmèn e ran deoh, é-mé hur Salvér, e zou ma hum garehét en eil-éguilé el me mès hou carét. Comprênet, mar eèllét, el ledandæd, en hirdæd, en dondæd hac en ihuelæd a Garanté Jesus-Chrouist, ha musulet doh-t’hi er garanté e zeliét d’hou Nessan. Jesus-Chrouist en dès carét ha secourét en ol bet-hac é enemisèt brassan. Er Garanté a Grechéneah e oulèn ehue ma carehait, non pas hou ç’amièt hac hou quærent hemb quin, mæs hou ç’enemisèt memb hac é vehènt int prest de blantein er goutèll én hou calon, ma pedehait Doué eit-t’ai ha ma rehait vat dehai, idan boén a zannation. Ma ne garét meid er-ré hou car, pèh recompance hou pou-hui, é-mé hur Salvér ; ha ma ne saludét meit hou ç’eré, petra e rit hui a extraordinær ? Er Bayannèt ne rant ind ehue quemènt-ce ? Permettét-è neoah dezirein doug er victoër ar enemisèt er Ranteleah, ha hum rejouissein ma vènt bet feahét.

Caranté Jesus én hur hévir n’en dès quet bet a dermén nac a fin : ha gùel oai guet-t’ou coll é vuhé dré ur marhue calét ha méhus, eit coll é garanté aveid-omb. Er garanté doh hun Nessan e zeli ehue bout ferm ha padus assès, eit ne vou nitra ér béd capabl d’hé goannad na d’hé yeinnein. Jamæs n’hur bou d’andur a berh hun Nessan quemènd èl en dès bet hur Salvér d’andur aberh en dud ; ha neoah ean dès int perpet carét, ha perpet é cri ar-n’amb carein hun Nessan èl m’en dès hur harét.

Jesus en dès hur harét bet-ha disquên ag en Nean eid andur tourmanteu blaouahus hac ur marhue méhus doh ur Groès. Er Garanté a Grechéneah e zeli ehue disquên eit gùélèt misèr ha peuranté hun Nessan, hac eit er soulagein a guemènt ma heèllamb. Rac caër hur bou larèt é caramb hun Nessan, ma ne hum laquamb é poén a rein secour er bet tehou én é zobérieu. Ne garamb quet a vêg hemb quin, é-mé S. Yehàn : mæs caramb é gurionné, ha discoamb dré hun obereu é caramb.

Jesus-Chrouist n’en dès quet hur harét a gaus d’hur mériteu hac avantageu naturel, nac a gaus d’é brofitt, mæs aveid en Nean hac eit hur goalhein ag er madeu éternel. Er Garanté a Grechéneah e ordrén demb ehue carein hun Nessan, non pas a gaus temb, nac a gaus tehou, nac a gaus d’er blijadur ha d’er vad hun nès doh tou ; (ur garanté naturel-è honnéh, ha méritt er bet n’hi dès aveid en Nean ; er Bayannèt e gar ehue èl-cé, é-mé hur Salvér) ; mæs er harein aveit Doué hac a gaus de Zoué, aveid en Nean hac a gaus d’er vad éternel e zeziramb tehou : ha mar déziramb tehou nærh, yéhæd, prosperité, commodité ér béd-men, ne zeli bout meit guet en intantion hac en dezir ma rei a nehai un implé mad eid gounid er Baraouis.

Mæs pihue-è en Nessan-ze e zeliamb carein èl-omb hun hunan a balamor de Zoué ? En ol dud fal ha mat, Payan, Juiv, Turq, Héritiq, multrér, lair, &c. Er Garanté a-Grechéneah ne zifforh hanni ; ha manquein a garein unan hemb quin, e vehai manquein a garein en ol. Ne laran quet deoh é teliét carein en droug e ra hou Nessan : é contrel, deliét-è deoh hou pout caz doh er péhet partout él léh m’er gùélét ; mæs laqueit perpet quêmb ha differance itré er péhet hac en hani er hommètt. Groeit brizél d’er péhet, ha caret en hani er hommètt ne vern pihue-è ; hun rejouisset mar gùélét hou Nessan é condui ur vuhé vat ha santel : ha mar dai dirangét, groeit hou possibl eit er gounid de Zoué ; rac, en hani ne gar quet é Nessan, é-mé S. Yehàn, e chom ér marhue ag er péhet.

Recommandét-è deoh gobér a galon un Act a Garanté doh hou Nessan : 1.° A pe santét hou calon piquét dré ur gonz luèm pé un anjuli-benac. Pedet, é-mé hur Salvér, aveid er-ré e ra poén deoh hac hou técri. 2.° A pe hum bresantt én hou speret ur chonge-benac a gaz, a valice pé a vangeance, groeit un Act a Garanté doh hou Nessan. Æssoh-è, é-mé S. Augustin, mirèt doh er malice a antréein én ur galon, eit hé laquad ér mæz ur uéh m’hi dès he gouniet. 3.° Discoeit mercheu a garanté d’er-ré e uélehait é caz dohoh, mar cavét é vou capabl quemènt-ce d’ou gounid. Ne faut guhavè meid ur guir douce hac amiabl eit gobér un ami ag un enemis. Discoeit tehai en ou haret, guet eun ne hum gollehènt mar ou lausquét é caz dohoh : rac Doué e ordrén de bep-unan en dout soin ha sourci ag e Nessan.

Penaus-benac ma homb obligét hemb dispance er bet de garein en ol ér mod m’hun nès larét, Doué en dès neoah merchét ur certæn rang de oarn ér garanté hac ér secourieu e zeliamb d’hun Nessan. Par-exampl, deusto ma hon obligét de zezirein d’en ol græce Doué hac er vuhé éternel, me zeli dezirein deign mé me hunan er madeu spirituel dré breferance ar er-ré-ral. Rac-ce ne zelian quet commettein en distérran péhet veniel, hac é vehèn-mé sur dré-ze a sauvein ol er béd : ha mar don obligét de garein en ol, me zeli neoah m’em boud ur garanté brassoh doh me zad, doh me mam, doh er-ré e ra vad teign, doh me hærent, doh m’amièt.

A fæd er secourieu e zeliamb dré garanté d’hun Nessan, a pé n’eèllamb quet secour en ol én un taul, chetui penaus e teliamb hum gomportein : 1.° Hun dobérieu propr e zou perpet er-ré preffettan : 2.° Arlerh, ré hun tad hac hur mam : 3.° Arlerh, ré hur hærent : 4.° Arlerh, ré hun amièt : 5.° Ré hur serviterion : 6.° Ré en dud ag er memb Parress guenemb : 7.° Ré hun amision : 8.° Ré en dud devot ha vertuus quêntoh eid er-ré n’en dint quet. Ne faut quet neoah hum drompein : er breferance-ze n’hi dès léh meid é quemènt ma vai ingal partout en dobérieu. Rac pe uélehèn ur fal zén én un dobér bras, hac un dén honest én un dobér ordinær, ha n’eèllehèn quet ou secour ou deu assambl, obligét vehèn de secour en dén mechant-hont quêntoh eid en dén honest ; de secour un enemis quêntoh eid un ami ; de secour en estrén quêntoh eid unan a guærent teign, &c.

Chetui en obligationeu general hun nès é quevir hun Nessan ; Passamb bermen d’en obligationeu particuliér. Hanhuein e rér en obligationeu-men Ævreu a visericord. Bout-ç’ou ré e seèll er horv, ha ré-ral en inean. Rac hur Salvér ne ordrén quet demb carein hun Nessan a vêg hemb quin, mæs er harein én éffæd hac é-gurionné. Ean e zihuèn dohemb enta a en affligein, a er goapad, a en disprisein, a rein goal exampl dehou, a en doug d’er péhet ; én ur guir, a obér næz dehou é fæçon er bet én é inean, én é inour, én é gorv, én é zanné, én é guærent, én é amièt. Ne ret quet d’un aral er péh e vehai fache gueneah ma vehai groeit teoh. Mæs commandét-è demb en inourein, gobér stad a nehou, er secour d’obér é salvedigueah, suportein é zefauteu guet patiantæt, er honsolein én é drebilleu, er soulagein én é zobérieu spirituel ha corporel. Groeit d’er-ré-ral er péh e gareheoh ma rehènt teoh.

En Ævreu spirituel a visericord e gonsist : 1.° É hansaignein er-ré ignorant, èl é tésquein ou Fedènneu, ou Hatechén d’er-ré n’ou gouyant quet : 2.° É corrigein er-ré e ra faute : 3.° É rein conseil vat d’er-ré en dès dobér : 4.° É consolein er-ré affligét : 5.° É suportein guet patiantæt defauteu er-ré-ral : 6.° É pardonnein a galon en offanceu hac en anjulieu e rér demb : 7.° É pedein eid er-ré vihue hac er-ré varhue, hac eid er-ré e ra goahan e eèllant temb. Ne expliquehèmb ag en ævreu-ze a visericord meid er-ré a béré en en dès er Fidelèt muyan dobér a voud instrugét.

Ansaignein er-ré ignorant.

Goud e ramb ne vér quet ol ér stad de berdêq, de gatechenein, na d’obér d’en Nessan instructioneu studiét : mæs ol é heèllamb hac é teliamb rein dehou exampl vat én ur gondui ur vuhé santel ; hac er sqùir vad e zou èl ur perdêg mud, péhani-zou liès paud profittaploh eid en instructioneu caër ha studiét. Rac-ce é recommand demb hur Salvér hum gomportein én ur fæçon ma chervigeou hun ævreu de zoug en dud de hlorifiein hun Tad péhani-zou én Nean. Bout-ç’ou neoah mui eit ne chongér, obligét d’instrugein. Rac pihue n’eèll désquein er vugalé d’obér Sign er Groès ? Pihue n’eèll désquein dehai ou Fedènneu, hac un articl-benac ag er Hatéchén ? Er-ré e ouair ou Livreu hac ou Religion, n’eèllant quet larèt é gurionné é carant ou Nessan èl-d’ai ou hunan, hac é tezirant tehou er memb vad e zezirant dehai ou hunan, ma ne brezant quet hum laquad de zésquein er-ré ignorant. Ag er-ré e ra instructioneu d’er-ré-ral, en darn-muyan e zistruge guet un dourn er péh e rant gùet en aral, faute a bratiquein int memb en treu caër e ansaignant. Eit hum aqùittein ag en ævr-ze a visericord, n’en dai enta erhoalh teoh instrugein : requis-è deoh hoah rein exampl vat d’er-ré hou cheleu, ha d’en ol.

Corrigein er-ré e ra faute.

N’en dai quet quêstion amen ag en obligation en dès en dud é carg, de gorrigein er-ré-zou idan ou berh : ne gonzamb meid ag er Ourhæmèn e ra demb Jesus-Chrouist d’avertissein hun Nessan ag é fauteu, eit ma tei de vout gùel. Mar en dès ; é-m’ean, hou prær(hou Nessan) péhét inemp teoh (pé derac-oh), quêret, discoeit tehou, itré ean ha hui, er faute en dès groeit... Corriget hou ç’ami, é-mé er Speret-Santel,... guet eun ne rehai hoah fal. Dré ma homb obligét de garein hun Nessan, e homb ehue obligét d’avertissein en ol ag en droug e rant, guhavè memb er-ré-zou drès-omb, guet eun ne hum gollehènt. Mæs n’endoh obligét d’er gobér meid a pe hoès léh d’espérein é profitteint a hou ç’avis-mat : rac mar santét ne rei cas en hani e avertissehait, ag er péh e laréhait tehou, hac é rei hoah er memb tra pé marcè goah, lausquet ean ; mæs pedet Doué eit-t’ou. Allas ! n’en dai quet stang er-ré e hum aqùitt èl ma faut ag en obligation-men.

Mar fal deoh ma vou profittabl en aviseu mad e rehait d’hou Nessan eit er horrigein, commancet hui memb er hettan de hum gorrigein a hou tefauteu. Tènnet, é-mé hur Salvér, en trest e zou én hou lagad, ha nezè hui e uélou tènnein er beudrèn e zou è lagad hou Nessan. Dihoallet ne zehai deoh hum istimein gùel eid en hani e fal deoh corrigein : hac eit mirèt doh un orgueil quen dangérus, avertisset ean guet humilité, hemb goal imur, hemb pènnad na fantazi, guet un dezir sincèr d’er gounid de Zoué, ha d’obér hou tevær én é guevir. Pedet Doué quênt ha goudé, eit ma vou profittabl en avertissemant eid-oh hac eid en hani e gorrigét. Hum aviset erhad é-raug ; choæget un amzér jaugeabl, hac hanauet mat imur en dud m’hou pou affær doh-t’ai. Queméret lod dré zoustér ha guet ur min amiabl ; lod-aral guet un ton ferm ha resolus. Gùéh é vou rét teoh menace, gùéh supliein, gùéh castiein. De seèllèt e hoès hoah doh oaid, stad, rang, hac imur peb-unan. Un avis reit é particuliér e zou liès-mat gùel eid unan reit é publiq. Ne rebæchet quet huerhue er-ré ancién, é-mé S. Paul ; mæs pedet int quêntoh, èl ma pedeheoh hou tad. Avertisset er-ré youanq èl hou perdèr ; er mèrhèt ancién èl ma avertisseheoh hou mam ; er-ré youanq èl hou hoærezèt, guet peb-sort honestiss : de larèt-è, ne faut ma vou nitra meit mad hac honest én hou tezir, én hou conzeu, én hou gesteu. Mar avertisset er-ré-zou drès-oh, n’ancoehet quet é teliét tehai respèt hac inour. Mar doh cablus ag er memb faute ma fal deoh corrigein hou Nessan, hum humiliet er hettan, huannadet hou teu, eit hum gorrigein ha changein hou teu. Ma n’en doh quet cablus, trugairicait Doué, ha chonget é hoh quer fragil èl hanni, ha capabl d’obér hoah goah eid er-ré e avertissét.

Bout-ç’ou certæn tud e grèd é rehènt ur péhet bras, pe vanquehènt a avertissein hou Nessan ag en ol fauteu e uélant é couéh guet-t’ou, ha guet ou honseilleu diavis e ra mui a zroug eid a vad. Eit mirèt doh en ambarras-ce, chonget erhad penaus n’en dès meid er-ré-zou carguet é spécial ag er-ré-ral, e zou obligét ehue d’éhuehad doh ou defauteu eit ou horrigein. Par-exampl, en tadeu ha mameu é quevir ou bugalé ; er vestr é quevir er-ré-zou idan-d’ai ; er-ré ancién vis-â-vis d’er-ré youanq... É general, ol er-ré-zou carguét a gondui er-ré-ral, e zou obligét int memb d’ou avertissein ha d’ou horrigein, hac é vehènt int sur ne brofittou quet er-ré cablus ag en aviseu e reint tehai, meit m’ou dou léh de gredein é chervigeou er gorrigemant-ce de zistroein er-ré-ral a gouéh er memb fauteu. Mæs ma ne hoès nitra de seèllèt ar hou Nessan, ne hum vêllet quet a éxaminein é zefaùteu, nac a er horrigein, meit-ha léh hou pehai d’espérein é profittou ag en aviseu mad e rehait tehou. Un dra vad-è corrigemand en Nessan, a pe vai groeit erhad : rac petra gùel eit laquad unan fariét én hènd ag é salvedigueah ? Gouyet, é-mé S. Jâq, penaus en hani en dou tènnét ur péhour ag er goal hènd e sauv inean ur péhour ag er marhue, hac e olo un nombr a béhedeu. Caërræd un avantage ! mæs ur gorrigemant diavis e stleige ar hé lerh ur foul a zrougueu, hac é-léh gùellad d’en droug, ne ra meid er velimein.

Ma ne uélét quet é tehét hui-memb de bèn a gorrigein hou Nessan, hui e rei mat er recommandein de unan-benac e hanàuehait capabl de rantein dehou ur chervige quer précius. Mæs éxaminet mad é-raug er circonstanceu hun nès merchét ihuelloh. Mar dai hui e glasquér corrigein, receuet guet humilité, aboeissance ha patiantæd en avertissemand e rér deoh : profittet a nehou hac é vehai gùir n’en dehai quet en aral hum guemérét mad eit hou ç’avertissein. Rac er refus e reheoh a brofittein, e vehai ur merche é hoh glorius, ahurtét én hou péhet, en er haret, hac é hès de zougein bras eit hou salvèdigueah. En hani ne gar quet bout corrigét, é-mé er Speret-Santel, hennéh e guêrh dré hènd er péhour : mæs en hani en dès dougeance Doué, e hum gonvertissou a greis é galon.

Pardonnein a galon en anjulieu hac offanceu e rér demb.

Ma n’eèllét quet, guet er moyandeu e mès merchét teoh, degass hou Nessan d’er ræzon, er garanté hou ç’oblige de suportein é zefeuteu guet patiantæt, d’assai dré zoustér el laquad de zistroein doh t’ou e hunan, ha de bedein Doué aveit-t’ou. Deliét-è deoh dré-er memb ræzon suportein guet truhé er-ré en dès defauteu a gorv pé a speret ; rac n’en dai quet é dalh guet-t’ai hum gorrigein a nehai. Ne laran quet é teliét darempredein, na gobér cansortiss guet er-ré ne vènnant quet torrein ou fal daicheu, meit-ha léh hou pehai-hui d’espérein é cavehait en tu d’ou honvertissein : ha de zougein hou pehai hoah ne zeheoh de vout haval doh-t’ai ma n’en doh sonn é vertu hac é devotion. De gonz hun nès bermen ag un devær e gavér hilleih diæssoh d’acomplissein, hac hun oblige neoah hemb dispance er bet, idan boén a zannation, de bardonnein d’er-ré en dès hun offancét.

Er pardon-ze e gonsist é forbannein a hur halon en ol santimanteu a gaz, a vangeance, a yeinnion doh hun enemisèt. Dihuènnét-è enta a ou disprisein, a ou anjuliein, a obèr droug tehai é mod er bet, a rein dehai malloh na malediction er bet. Rac-ce laqueit quer bras èl ma carehait en droug en dou groeit teoh hou Nessan, obligét-oh d’er harein a uir galon, de zaccor chervige dehou, ha d’obér vad dehou eid en droug en dès groeit deoh. Ne laran quet é teliét carein en droug e ra deoh ; mæs me lar é teliét dezirein d’en hani e ra droug teoh, ha gobér dehou, mar eèllét, en ol vad e zezirét hac e rét deoh-hui-memb revè Doué.

En dud ag er béd e lar é ma impossibl quemènt-ce. Mæs, er ræzon hé hunan e lar demb assès n’en dai quet impossibl er péh en dès Jesus-Chrouist ordrénet. Cheleuamb er Ourhæmèn en dès reit d’é vugalé. Cleuét e hoès é-m’ean, è ma bet larét : hui e garou hou Nessan, hac e gâssei hou c’enemisèt : ha mé me lar deoh, caret hou c’enemisèt, groeit vat d’er-ré en dès caz dohoh, pedet eid er-ré e ra poèn deoh hac hou técri, eit ma vehait bugalé d’hou Tad péhani-zou én Nean, ha péhani e ra d’en heaul sehuel ar er-ré fal quer clous èl ar er-ré vat, hac e ra d’er glàu couéh ar er béherion quer clous èl ar er-ré just. Doué, Crouéour en Nean hac en doar, hac er Mæstr drès en ol-è e ordrén hac e gommand èl-ce : pihue e gredou larèt, ne sèntein quet.

Eit hun accouragein d’acomplissein er Ourhæmèn-ze, Jesus-Chrouist e hum chervige én Aviél a figurieu ha paraboleu, é péré é promètt demb er pardon mar pardonnamb, hac é hassur demb n’hur pardonnou jamæs, ma ne bardonnamb. Mar pardonnét, é-m’ean, d'er-ré-ral en offance ou dès groeit deoh, hou Tad péhani-zou én Nean, e bardonnou deoh ehue hou péhedeu ; ha ma ne bardonnét quet dehai, hou Tad n’hou pardonnou quet ehue. Ean en dès vènnét memb m’hur bezai prononcét bamdé hur santance propr, ma ne bardonnamb d’hun enemisèt, a pe laramb : pardonnet temb hun offanceu, èl ma pardonnamb d’er-ré en dès hun offancét ; just èl pe larehèmb : Men Doué, groeit teign èl ma ran d’em Nessan ; hac èl ne bardonnan quet dehou en offanceu e ra deign, ne bardonnet quet ehue deign er-ré e ran déoh. N’en dai quet larét eit quemènt-ce é ma dihuennét goulen reparation ag en domage e rér demb, pé goulèn er péh e zou deliét temb guet just ha ræzon, mar dai, pé mar bai jamæs hun deléour ér stad d’hur payein. Mæs dihoallamb é sigur reparationeu a zomage hac a inour, ne glasquehèmb coutantein hun orgueil, hur haz hac hur vangeance. Permettét-è goulèn er péh-zou deliét temb, guet en dezir hemb quin a gonservein hur madeu, hur reputation, hun inour, péré-zou necessær demb, drès peb-tra mar domb én ur garg ihuel, hac eit mirèt ne hum gollehai hun Nessan pe zehai dehou merhuel guet hun tra itré é zeourn. (Leinet er Chapistr VII, Parti III ag er Vuhé devod).

Hur Salvér en dès groeit er héttan er péh e ordrén demb gobér ar é lerh. Guæd en dès ean bet de souffrein guenemb a oudé ma homb ar en doar ! Ean e bardonnai a galon d’er-ré en anjuliai, e scopai én é face, er stagai doh ur Groès. Ean e excusai memb ou zorfæt, en ul larèt : Me Zad, pardonnet tehai, rac ne ouiant quet petra e rant.

Me bardon d’em enemisèt, e lar unan-benac ; mæs m’ou lausq èl me mant ; ne zeziran na droug na vad tehai... Hum drompein e rét : ne rét nitra doh hou lezel èl mè mant hemb dezirein na droug na vad tehai : Jesus-Chrouist e ordrén deoh ou harein. Hui e garou hou c’enemisèt, é-m’ean.

Mar pardonnet a galon d’hou c’enemisèt, hui e zeli conz doh-t’ai ha bihuein guet-t’ai èl pe n’ou dehai jamæs groeit poén er bet deoh : ha mar hum bresantt én hou speret, en drespèt d’hou volanté, er chonge ag er péh-zou bet groeit teoh, peèlleit hi a zoh hou calon quentéh èl m’hé santét, hac èl-ce ne hoès nitra de zougein. Mac pedét eit hou c’enemisèt, mar groét vad tehai, mar sàuét én tu guet-t’ai é peb occasion ræzonabl, hui e dènnou ar-n’ah hac ar nehai peb-sort græce, secour ha bénidiction.

Obligét-omb de monèt de gavouét hun Nessan eit gobér er peah guet-t’ou, a p’hun nès ræzon de gredein en hun nès reit léh tehou de vout fachét dohemb. Mar dét de-dal en Autær eid offrein hou prov, é-mé hur Salvér, ha mar da chonge teoh inou en en dès hou prær (hou Nessan) un dra-benac én é galon dohoh, lausquet hou prov ital en Autær ; ha quêret de guettan d’obér hou peah guet hou prær, hac arlerh deit d’offrein hou prov. Jesus-Chrouist e ra demb d’antand ne blige tehou hun ævreu er-ré caërran, meid é quemènt ma loge én hur halon er garanté sincèr doh hun Nessan ; hac é histim gùel er garanté eid en ol sacrificeu, a p’en dai gùir é tinuèn dohemb a obér nitra én é inour é chongeal e vehai agréét guet-t’ou, meit goudé m’hun nès groeit hur peah guet er-ré en dehai ar ou halon un dra-benac inemp temb. D’en hani en dès offancét-è monèt de oulèn pardon guet é Nessan : hac en hani zou bet offancét, e zeli perpet pardonnein én donn ag é galon, ha boud én disposition de ziscoein d’en hani en dès ean offancét, quentéh èl ma tei d’er havouét, en en dès deja pardonnét tehou a uir galon. Mæs èl ma ta ordinæremant peb-unan de gredein é vai ean memb e vai bet offancét, en hani e hum santt touchét er hettan, e zeli dré garanté monèt de gavouét en aral, eit hum accordein guet-t’ou, hac er gounid de Zoué : ha ma ne gar quet cheleuèt, réd-è perpet pardonnein dehou én donn ag er galon, hac er harein : mæs n’en dai quet perpet mat rein dehou mercheu exterior a amité. Rac bout-zou certæn tud péré e santt gùel ou faute a pe ziscoér dehai ur min fachét ; ha ré-ral e hum humiliou quêntoh, mar hum gomportér guet ur min amiabl vis-a-vis tehai, a p’ou dès manquét d’ou devær. Anfin, meit ma vou er garanté hou conduiou, groeit tout ér péh e gavehait jaugeaplan eit gobér hou peah guet hou Nessan, hac er gounid de Zoué.

Ag en Ævreu a visericord revè er horv.

En Ævreu corporel a visericord e gonsist : 1.° É rein de zaibrein d’er-ré en dès nan, ha d’ivèt d’er-ré en dès séhæd : 2.° É logein er beurerion hac en éstrangerion : 3.° É husquein er-ré nuah : 4.° É visitein er-ré clan : 5.° É consolein hac é soulagein er brisonnerion : 6.° É prenein er gaptivèt : 7.° É lieinnein er-ré varhue. Ne gonzamb meid ag en alézon, péhani e gomprèn a vras en ol ævreu-aral.

Ag en Alézon.

Er garanté e zeliamb d’hun Nessan, hun oblige, hemb dispance er bet, de rein alézon revè m’hun nès receuét muyoh pé bihannoh a zanné guet Doué. Mar dès unan-benac, é-mé S. Yehàn, hac en dès ag en danné ag er béd-men, hac e uél e vrær (é Nessan), é tiovér hemb quemér truhé doh-t’ou, penaus é chomehai Caranté Doue e hennéh ? S. Yehàn e zésq demb a-zè n’eèllér quet carein Doué, ma ne garér en Nessan ; ha n’eèllér quet carein en Nessan, ma n’er soulagér a guemènt ma heèllér, én é zobérieu. Un articl a Fé-è penaus, er-ré en devou manquét d’en devær-ze, e vou traitét avèl en diaul. Ne faut eit bout dannét, meit bout bet cri doh er beurerion. Peèlleit doheign, tud méliguét, e larou hur Salvér d’er-ré dannét dé er Jugemant, quêret d’en tan éternel rac me mès bet nan, ha ne hoès quet reit deign de zaibrein ; me mès bet séhæd, ha ne hoès quet reit teign d’ivèt ; me zou bet hemb logeriss, ha ne hoès quet me logét ; me zou bet nuah, ha ne hoès quet men gusquét ; me zou bet clan hac ér prison, ha n’en doh quet deit d’em visitein... Me lar deoh é gurionné, quel liès gùéh èl ma hoès manquét a assistein unan ag er-ré distérran-ze, é-ma deign-mé memb en e hoès manquét. Er-ré n’en dai quet touchet ou halon doh er peur é cleuèt er honzeu-ze bermen, en dès de zougein bras ne vehènt prononcét inemp tehai un dé e zei. Rac, é-mé en Apostol S. Jâq, en hani n’en dou quet bet truhé, e vou jugét hemb truhé. Hac en hani e stang é ziscoharn guet eun a gleuèt cri er peur, é-mé er Speret-Santel, e griou ehue, ha ne vou quet cheleuét.

Eit discoein deoh pèh quer bras vertu-è en alézon, ne larein meid ér péh e laras en Ar-hæl Raphaël d’en dén santel Tobie : En alézon, é-m’ean, e zelivr ag er marhue, e éfface er péhedeu, e ra cavouèt misericord dirac Doué, ha meritein er vuhé éternel... Èl ma ta en deur de lahein en tan alumét, é-mé er Speret-Santel, èl ce en alézon e éfface er péhet. (Non pas neoah hemb Contrition na hemb covessad a pe eèllér er gobér). En alézon-zou hoah profittaploh d’en hani er ra, eit d’en hani er receu. Eid ur secour tamporel e rét d’hou Nessan, Jesus-Chrouist e bromètt deoh er vuhé éternel. Deit, e larou ean dé er Jugemant d’er-ré salvét, deit, tud béniguét guet me Zad ; quemérét position ag er Ranteleah preparét teoh ag er hommance ag er bèd : rac me mès bet nan, ha hui e hoès reit teign de zaibrein ; me mès bet séhæd, ha hui e hoès reit teign d’ivèt ; me zou bet hemb logeriss, ha hui e hoès me logét... M'el lar deoh é gurionné, quel liès gùèh èl ma hoès groeit quemènt-cé d’er bihannan a mem berdér, é ma deign mé en e hoès ean groeit. Ne zouget quet ehue a hum beurrad é rein en alézon. É contrel, ne ouheoh quet cavouét gùel moyand de binhuiquead ha de dènnèin ar-n’ah bénidiction Doué. Reit, é-mé hur Salvér, hac é vou reit teoh : reit vou deoh revè hou tezir ur musul mat, mahét, barr quen e scuillou. Biscoah tiegueah n’en dai bet revinnét dré en alézon ; ha hilleih e zou couéhét dré en hoarieu, er braguereah, er chérvad, en debaucheu, er procæzeu, ha marcè, mar seèllér a dost, dré ma hoènt calét ha hemb truhé doh er peur. Rac, é-mé er Speret-Santel, N'en dès nitra a vat d’esperein eid en hani e zalh attàu doh en droug ha ne ra quet alézon.

Mæs eit hum aqùittein ag en obligation hun nès de rein alézon, peguemènd e zeliamb-ni rein ? Tout er péh hun nès de ziovér goudé m’hun nès pourvæét er péh-zou necessær eit hur bihuance, eit hur gusquemant, hac eit derhel hur rang guet honestiss. Ma n’en dès hun Nessan meid un necessité cummun, n’en domb obligét de rein meid er péh hun nès de ziovér diar hun dobérieu reglét hac honest. Mæs mar dai hun Nessan én un dobér bras, de larèt-è, mar dai én dangér a verhuel guet nan, n’en dai quet erhoalh rein er péh hun nès de ziovér ; obligét omb nezè de grennein un dra-benac diar er péh-zou requis temb eid antretenein hur stad, aveid soulagein er peur : ha mar dai hun Nessan én dehuehan necessité, de larèt-è, é verhuel guet nan ma ne vai soulagét pront, obligét omb, eit er secour, de hum zizobér ag un draiq-benac ag er péh-zou necessær demb eit hur bihuance ha gusquemant. Er-ré n’ou dès quin meit ou simpl necessær, n’eèllant quet rein calz a alézoneu : mæs deliét-è dehai boud én disposition a galon de rein hilleih, pe vehènt jamæs é commoditè de rein.

N’en dès hanni quer peur ne gav ur uéh-benac peurroh eit-t’ou, ha n’eèll rein ha ne vehai meid ur bêgad bara, pé ur banniq deur, pé ur soulagemant distér-benac ér circonstanceu-ze. Er Scritur e gonz ag un intanvès péhani n’hi doai eit bihuein hé mab ha hi, meid un dournad blèd, ha péhani er partageas guet er Profæt Elizé eit torrein é nan. Ne hoès nac argand ha bara de rein, é-mé S. Augustin ; mæs hui e hoès deulagad, croguet é dourn er-ré dal eit ou hondui ; hui e hoès treid, secouret er-ré n’eèllant quet quêrhèt ; hui e hoès nærh, assistet en dud coh hac en dud clan ; groeit ar ou zro, consolet int, leinet tehai ul livr mat-benac ; laret tehai guet en dén santel Tobie : mem brær, pé me hoær, Ne gollet quet courage : peur omb er vuhé-men ; mæs en tresor hur bou ér vuhé-aral, e vou bras, mar hun nès dougeance Doué, ha mar domb sourcius de beèllad doh er péhet, ha de bratiquein er vertuyeu. Anfin, e lar hoah en dén santel Tobie : Beaih charitabl ér mod ma heèllehait.

Ur voès ne zeli quet rein alézoneu a gonsequance inemp de volanté just ha ræzonnabl hé frièd. Er serviterion nac er vugalé ne zeliant quet ehue rein hemb permission ou zud, meit hac ind ou dehai ag ou hani propr de rein. Pihue-benac en dès delé, e zou obligettoh d’ou fayein eit de rein alézon. Péhein e ra memb mar manq a bayein é zelé é sigur rein en alézon, meit hac ean e uélehai ur peur-benac én un dobér bras, hac én hani ma teli dehou, én é æz. Un dra cavét pé deliét, ne zeli quet bout reit d’er peur, mar gouyér de bihue vai. Anfin n’en dai quet permettét gobér alézon guet un dra a béhani né vér quet mæstr d’obér er péh e garér.

Eit ma vou profittabl ha méritabl hou ç’alézon, 1.° Reit d’er peur èl pe vehai de Jesus-Chrouist é reheoh. Rac ean en dès larét : Deign-mé memb é rét er péh e rét d’en disterran a me ré. Pe uéleheoh Jesus-Chrouist é toul hou tor, n’er refuseheoh quet ; hui e rehai dehou prontemant, a galon vat ha guet joé. Reit ehue d’er peur bean, hemb quæ na chagrin d’er péh e rét : rac, é-mé S. Paul, Doué e gar er-ré e ra a galon ha guet joé. 2.° A guemènt ma heèllét, cuhet er charitéeu e rét, guet eun n’hou pehai gloër guet-t’ai. A pe rét en alézon, é-mé hur Salvér, dihoallet ne ouiehai hou tourn clei petra e ra hou tourn diheu. De larèt-è, ne glasquet quet bout seèllét na ma vou gouiét é hoh charitabl, eit bout mêlét guet en dud. Ne demallet de hanni en alézonneu hou pehai reit tehou ; ne hum vantet quet ehue ag er-ré e rét. Er sort tud-ce, é-mé hur Salvér, en dès bet ou recompance ér béd-men. Vanité e glasquant, é-mé S. Augustin ; vanité ou devou eit recompance. 3.° Reit guhavè en alézon dré zeourn hou pugalé, eit ou acource de guemér truhé doh er peur, hac eit tènnein ar nehai bénidiction Doué hac hani er peur. Rac, é-mé er Speret-Santel, Pedèn er peur e yei beèd Doué. 4.° Mar da ur peur é toul hou tor durand hou prèd, pé mar gouzah é hès én hou kær unan-benac en dès necessité vras, diovéret un tam-benac eit rein dehou. Partaget hou para guet er peur, é-mé er Profæt Isaï.

Me ouair, mar domb é commodité, ne zeliamb refus hanni. Rac en dud mechant quer clous èl er-ré santel, e zou bugalé de Zoué hac hur berdér é Jesus-Chrouist. Reit de guemènt hanni e oulèn, é-mé hur Salvér. Mæs, er-ré en dès muyan dobér, e zeli neoah bout soulagét er-ré guettan ; arlerh, hur hærent, mar dint peur ; hac er-ré en dès groeit vad eid-omb. Bout-ç’ou peurerion de béré é ma assès rein a pe oulennant ; mæs bout-ç’ou tiadeu tud peur méhus péré e zou guet nan hac e vreign guet misèr hemb credein monèt de glasq : spiet mèn é vehai ag er sort-ze, eit ou soulagein. Ne vér quet obligét de rein en alézon d’er-ré-zou capabl de labourad, d’er-ré-zou gùel guet-t’ai bihuein én ou féneantiss ha laireah èl-ce en alézon, eit laquad ou horv d’obér vat. En hani ne fal quet dehou labourad, ne zeli quet daibrein, é-mé S. Paul. Rét vehai neoah bout cri a galon eit manquein a soulagein er-ré en dès volanté vat de labourad, ha ne gavant quet labour. Alézon-è rein labour d’er-ré peur hac ou laquad de ounid ou bouéd, eit mirèt ne yehènt de boæz, ha ne hum acourcehènt doh er féneantiss, péhani, é-mé er Speret-Santel, e zou caus de hilleih a fallanté. Ne rét quet un droug é refus en alézon d’er-ré e implé er péh e chairrant, é chérvadein, é hivraignein, hac eit condui ur vuhé mehus ha criminel. Reit d’er mat, é-mé er Speret-Santel, ha n’assistet quet er péhour èl-ce... Miret ne vehai reit bara dehou, mar gouiét é vou quemènt-ce occasion dehou de zerhel doh é fallanté. Ne vér quet quen obligét de rein : d’er riderion, èl d’er-ré ag er hartér. Mad-è neoah rein dehai un draiq-benac, ha ne vehai meid eit mirèt ne douiehènt.

Mar hum glêm liès er beurerion é vér cri doh-t’ai, ul lod-vad e ra ehue léh de hum glêm a nehai. Hilleih-zou peur dré ou goal, dré ou fal vuhé ha fal venagemant. Hilleih e glasq ou bouéd, hac e eèllehai er gounid ; hilleih e ra guhavè goah dispign eid er-ré e ra dehai. Goud e ran penaus peuranté n’en dai quet fallanté. Mæs é-mésq er beurerion guæd e zou a ré fal ? Liæssoh en ou gùélér ital en Ilis eid abarh. Hilleih e gonz caër a Zoué, mæs peèll-è ou halon doh-t’ou. Me ouair n’en d’ai quet hemp quin a gaus d’er peur, mæs a balamor de Jesus-Chrouist, é teliamb rein alézon ; mæs er peur e zeli ehue d’é du payein én ur mod-béhac er-ré er soulage, en ur bedein liès en Eutru-Doué de durel é vénidiction ar er-ré er secour. Pedèn er peur, é-mé er Spéret-Santel, e ya bet-ha discoharn hun Doué. Mæs eit quemènt-ce, réd-è ma vou groeit mat. Ur peur ne zeli quet en doud ivi doh er péh e rér d’ur peur-aral. Quemènt-ce e dènn liès de valice, de zisput ha de scandal : ne zeli quet ehue ivien danné é Nessan, madeu er-ré pihuiq. Er beuranté e gondui d’en Nean en hani hé souffr guet patiantæt : mæs forh malheurus-è eid en hani hé souffr hac e hum sau inemp tehi. Miseraploh-è hoah dirac Doué ur peur e zou hardéh assès eid anjulial er-ré er refus, eit touièt guet-t’ai eit dezirein droug tehai, eit ou décriein. Doué n’eèll quet andur ur peur resolus, é-mé er Scritur santel.

Mar fal deoh gobér deu alézon én un taul, sallet er péh e rehait guet un avis mat-benac ; de larèt-è, én ur rein hou charité d’er peur, reit tehou opèn un instruction, un avertissemant, ur gonsolation-benac. Ne ouheoh quet cavouét gùel taul eit hennéh, de gorrigein hou Nessan, ha de rein d’é inean un alézon précius durand ma rét soulagemant d’é gorv. (Leinet er Chapistreu XIV, XV ha XVI, Parti III ag er Vuhé devod).