Peèlleit doh en droug

Eus Wikimammenn
◄  Ag er Garanté a Grechéneah Peèlleit doh en droug Ag er péhet Originel   ►


CHAPISTR II.
Peèlleit doh en droug.


ER péhet e zou un diaboeissance de Lezèn Douè ; de larèt-è, ur chonge, un dezir, ur gonz, un action contrel de Lezèn Doué, pé contrel d’er péh en dès Doué, commandét dré d’ou é hunan, pé dré ré-ral. Rac-ce diaboeissein de Lezenneu en Ilis pé d’ordrénanceu en dud é carg, e zou ehue ur péhet ; a p’en dai gùir, èl ma lar S. Paul, n’en dès otorité ne za a Zoué, hac é ma Doué memb e ordrén demb aboeissein, non pas d’en Ilis hembquin, mæs ehue d’en dud é carg, meit ne vou quet contrel ou ordrén d’er péh en dès commandét a hènd-aral. Bout-zou Lezenneu hac e gommand ; bout-ç’ou ré-ral hac e zihuèn. Manquein a obér er péh-zou commandét, e zou ur péhet a omission : gobér er péh zou dihuennét, e zou ur péhet a action ; rac ma hès é quemènt péhet-ç’ou, un act ag er volanté dré béhani en hum arrestamb libremant pé de chongeal én un dra dihuènnét, pé de zezirein un dra dihuènnét, pé de gonz ag un dra dihuènnét, pé d’obér un dra dihuènnét. Péhein e ramb enta quel liès gùéh ma consantamb, pé ma hum laquamb a vad ha libr volanté én dangér a gousantein d’ur chonge, pé d’un dezir, pé d’ur gonz, pé d’un action, pé d’un omission e ouiamb, pé e eèllamb hac e zeliamb goud e zou contrel de Lezèn Doué.

Bout-ç’ou deu sort péhet : er péhet Originel hac er péhet Actuel. Er péhet Actuel e zou en hani e ra peb-unan ag é vat ha libr volanté, goudé bout deit d’en oaid a ræzon ; de larèt-è, ur chonge, pé un dezir, pé ur gonz, pé un action, pé un omission cousantét inemb de Lezèn Doué, pé inemp de Lezenneu legitim en dud carguét a berh Doué eit condui hun affærieu spirituel pé tamporel. Me lar en hani e ra peb-unan ag vat ha libr volantè, eit rein d’antand penaus, eit ma vehèmb cablus a béhet, réd-è ma houiehèmb, pé ma vou dré hur faute ma ne ouiamb quet, é ma dihuènnét er péh e chongeamb, pé e zeziramb, pé e laramb, pé e hroamb ; pé é homb obligét d’obér er péh e vanquamb a obér ; hac opèn, ma cousantehèmb én ur mod-benac d’er gobér, pe d’el lausquein hemb er gobér. Me lar hoah goudé bout deit d’en oaid a ræzon, eit rein d’antand penaus, er-ré n’ou dès quet en usage ag ou ræzon, n’eèllant quet ordinæremant péhein ; èl mei er vugalé péré ne ouiant quet hoah difforh en droug doh er mat, en dud innoçant, un dén cousquét, ha memb un dén meèuét dré avantur hemb ne vai é mod er bet dré é oal. Me lar ne béhant quet ordinæremant ; rac bout-ç’ou circonstanceu ma ta un dén de vout cablus a béhet, penaus-benac n’en devai quet ér momand-ce en usage ag é ræzon. Par-exampl, un dén cousquét hac en dès fal hunéeu, e zou dré-ze cablus a béhet, quel liès gùéh ma hum laq ag é vat ha libr votanté én occasion d’en dout int. Un dén meèuét dré é oal, e béh dré en ol droug e ra ér stad-ce, deusto n’en devai quet en usage ag é ræzon : rac ur uéh ma vai meàuét ag é vat ha libr volanté, ean en dès cousantét d’en ol drougueu e eèll gobér diarbèn é ivraignereah. Pihue-benac e hum laq ag é vat ha libr volanté én occasion a béhein, e gousantt, a guemènt ma heèll, d’er péhet, ha ne chongehai quet-ean ér péhet ér momand ma couéh guet-t’ou. Dré er memb ræzon, pihue-benac e vihue én acustumance a béhet, ha ne laqua quet poén d’hé zorrein, e zou cablus ag en ol fauteu e arrihue guet-t’ou dré er suitt ag é acustumance, ha ne chongehai quet-ean én-hi ér momand ma couéh. Cablus-è ha cablus vou durand ne renonciou quet sinceremant d’é acustumance, ha n’impléou quet er moyandeu jaugeabl eit hum dènn a nehi.

Ol er péhedeu actuel e zou pé marvel pé veniel. Arrihue e rant pé dré ignorance, pé dré fragilité, pé dré valice. Ou hommettein e rér pé dré chonge, pé dré gonz, pé dré zezir, pé dré action, pé dré omission. Péhein e rér non pas hemb quin a pe rér en droug, mæs hoah a pe rér léh d’er-ré-ral d’er gobér ; èl mei er-ré e gommand er gobér, pé e ra conseill, pé secour, pé en tu d’er gobér, pé e vêl er-ré er groa, pé ou soutir, pé n’ampechant quet en droug a pe eèllant, drès peb-tra, a pe vér obligét de guemènt-ce. Rac, é-mé S. Paul, Er-ré e ra en droug, e viritt er marhue ; non pas hemb quin er-ré er groa, mæs ehue er-ré e gousantt guet er-ré er groa. Anfin bout-ç’ou seih-péhet actuel, e hanhuér Capital, rac m’en dai a nehai é ta en ol péhedeu-aral e eèllèr commettein, èl er branqueu ag er chouche. É hamb d’éxpliquein er péhedeu-ze.