Yann hag an Ankou
Yann Ker-an-Nebeut ha Marianna a oa daou bried, o doa bet kement a vugale, ma ne gavent mui wardro ar gear eur paeron d’eur mab d’ezo, edod o c’hedal badezi.
Yann a gemeras eta e benn-baz, hag a yeas en hent. Ha setu digouezout gantan eun den koz, eun tammig moal, seder c’hoaz evelato, hag a c’houlennas da beleac’h e c’helle mont a-dis evel-se.
— « Mont a ran, eme Yann, da glask eun den leal hag eün e-kenver an holl, evit beza paeron d’am mab. »
— « Mat, eme an den koz, me a ve marteze hervez ho c’hoant ; evidoun-me a zo eun den eün ha leal, a gav d’in. »
— « Piou oc’h eta ? » eme Yann.
— « Me, eme an tremeniad, eo sant Per. »
— « Sant Per ! eme an tad souezet. Evit neuze n’oc’h ket an den e klaskan, rak c’houi a zigor dor ar baradoz da lod, hag he serr ouz lod-all. N’em eusket ezom ac’hanoc’h. Ho trugarekaat a ran evelato. »
Ha Yann larkoc’h gant e hent.
Neuze e tigouezas gantan eum den koz-koz, e vleo gwenn-kann kouezet bep tu war e skoaziou, hag a c’houlennas digantan, evel sant Per, da beleac’h ez ea evel-se.
— « Da glask eur paeron ez an, eme Yann ; eun den leal hag eün e pep giz a fell d’in kaout. »
— « Da glaskeur paeron ? Kemerit ac’hanoun, mar kirit ; me zo dioc’h ho toare, me gred. »
— « Piou oc’h eta neuze ?… »
— « An aotrou Doue !… »
D’ar ger-ze, Yann a reas eur skrijaden : « An aotrou Doue, emezan goustadik ! » ha pa oe deuet ennan e-unan :
— « N’ho kemerin ket. C’houi n’oc’h ket leal hag eün a-walc’h ive. Lod eus an dud a lakait er baradoz, lod-all a jadennit er purkator, ha lod all a stlapit en ifern. Mont a ran larkoc’h gant an hent, marteze e kavin gwelloc’h. »
Eur pennad goude, en em gavas gantan eun den treut, treut maro, n’en doa nemet an eskern hag ar c’hroc’hen. Yann a dremene ebiou d’ezan pa gomzas hema outan.
— « Gwall diz zo ganeoc’h, emezan ; da beleac’h ez it eta evel-se ? »
— « A ! eme Yann, da glaskeur paeron d’am mab. »
— « Ha ne gavit ket ? »
— « Nan, » eme Yann.
— « Marteze ive oc’h re figus ? »
— « Ne gav ket d’in, rak me c’houlennan nemet eun dra: Hag hen a zo eun den leal hag eün. Kement hini a zo en em gavet ganen a lavare d’in ez oant. Sant Per hag an aotrou Doue a zo tremenet ebiou d’in bremaik, hag em eus o laosket, n’o chaven ket nag eün na leal a-walc’h e-kenver an holl. »
— « Me a zo. » eme an den treut.
— « C’houi ? eme Yann ; piou oc’h eta ? »
— « Me eo an Ankou, spont an dudou, a sko hep damanti paour ha pinvidik, bihan ha bras, koant ha digoant, koz ha yaouank. »
— « A ! ya ’vat, eme Yann, c’houi a zo eun den dioc’h va doare. Dont a reot ? »
— « Mont a-walc’h avat, va den mat ! »
Dioc’h an noz e oe great ar vadiziant, ar gwin tomm a rede, ar c’hraon hag ar madigou a rodelle.
Pa oe debret koan, ha mall da bep hini klask e ribinou, an ankou a c’houlennas petra roje evit ober muia plijadur d’ezo.
— « A ! eme Yann, kalz bugale am eus, ha n’oun ket krenv en arc’hant. »
— « Mat ! eme an Ankou, bez medisin, hag e teui da veza pinvidik e berr amzer. »
— « Medisin ? eme Yann ; mes ne c’houzon netra war ar c’hlenvejou, penaos neuze e sonj d’eoc’h… »
— « O ! eme an Ankou, kea atao, me a roio skoazel d’it. N’ez pezo nemet dastum eur guchen louzeier en eur park tric’horniek bennak, o lakaat da virvi en dour, ha roi an dour ze d’ar c’hlanvour. Neuze e liviri hervez ma rin an neuz d’it. Pa weli ac’hanon e penn ar c’hlanvour, e c’helli lavaret : « Mervel a rai abalamour n’oun ket bet galvet abret a-walc’h. » Pa vezin e penn an treid, neuze e liviri : « Evit eus va louzou, hag a-benn eiz dez e viot pare. »
Goude beza kelennet Yann evel-se, an Ankou a lavaras kenavezo
d’e filhor, hag a yeas gant e hent :
|
Kar an Ankou a ya endro, |
E keit-se Yann a reas hervez ma oe lavaret d’ezan, ha ne rea morse e dro a vihannoc’h evit kant lur. Digant ar paour evelato, o veza m’oa bet e-unan er stad-se, e kemere nebeutoc’h, a wechou netra.
Gant e vicher nevez e teuas da veza pinvidik bras.
Pa welas en doa dastumet madou a-walc’h evitan hag e vugale, e lavaras ennan e-unan ;
— « Mat e ve d’in brema chom hep kemeret arc'hant ha beza leal va-unan, rak o veza ne ran vad ebet gant va louzou, e laeran o kemeret arc’hant evitan. »
Dem-goude, e teuas an Ankou da welet e filhor, hag o c’havas holl en o eas.
— « Brema, Yann, emezan, e tlefez dont ive eun dro bennak d’am gwelet, n’out ket bet c’hoaz. »
Yann na lavaras ket nan, rak c’hoant en devoa da c’houzout pe seurt doare kear en devoa an Ankou.
Digouezet e ti an Ankou, Yann a oe kaset en eur gambr leun a c’houlou.
— « O ! eme Yann, perak derc’hel beo kement-all a c’houlou, n’ema ket hizio gouel Maria ’r Goulou, mechans ! Da betra ar goulou-ze ? »
— « Ar goulou-ze, eme an Ankou, eo bueziou an dud. »
— « Buez an dud ? eme Yann. Neuze, da vihana, c’houi, ken nebeut, ne rit ket henvel d’an holl, rak me wel ama goulou berr, re hirr, ha krenn draou !… »
— « Selaou ac’hanoun, Yann, hag e vezi difaziet : Ar c’houlaouen hirr eo hini ar c’hrouadur nevez ganet, ar re en-tre, eo bueziou an dud a zo e-kreiz o brud, hag ar re verr eo bueziou ar re a dle mervel dizale. »
— « Ya, komprenet em eus, eme Yann. Daoust ha va hini me a zo aze ive ? »
— « Ya, aze ema-i. Deus war va lerc’h.
— « N’eo ket unan eus ar re verr-ma evelato ? » eme Yann.
— « Setu anezi ! » eme an Ankou o tiskouez da Yann eum pennad berr-berr.
— « N’eo ket hirroc’h evit se ? »
— « Nan, » eme an Ankou.
— « O mat ! neuze, eme Yann, lakit unan eus ar re hirr a zo a hont, aze en he leac’h, an dra-ze a vezo henvel-dra. »
— « Nan, nan, ne c’hellan ket ober traou evel-se, eme an
Ankou, rak neuze ne rafen mui henvel d’an holl. »
Yann n’helle ket padout ken tost oa da wikal, ken tom oa eno, hag e lavaras kenavezo d’an Ankou, ha buhan adarre e trezek ar gear !
— « Selaou, emezan da Varianna, pa zigouezas er gear, n’em eus mui pell da veva. Bet oun e ti an Ankou ; hag eno em eus gwelet goulaouen va buez. Sell ! n’em eus bet sonj ebet da c’houlen e peleac’h edo da hini-te. Evelato ez peus hirroc’h egedoun, war a gredan. »
An Ankou na zaleas ket da zont da di Yann :
— « O ! eme ar paour kez den, lezit ac’hanoun eur pennadig c’hoaz »
— « Ne rin ket avat. Fellet eo bet ganez kaout eun den eün ha leal ; her c’havet ez peus, me ne fell d’in ober netra nemet hervez ar reiz hag al lealded. Sonet eo da heur, deus ganen ! »
— « Gwir eo an traou-ze ! » eme Yann.
Ha kerkent, Yann, ha n’en doa ket bet a-veac’h amzer a-walc’h da lavaret e in manus ha kenavezo er baradoz d’e bried ha d’e vugale, a oa sammet e karr an Ankou.
Karr an Ankou a dro, a dro,
Da vont ebarz, piou ’zo e dro ?
Ar maro n’eo na kris na mat,
Eur benveg eo da Zoue hon tad.
- Digant J.-M. P.