Trede quevren - Ar c’henta Chabistr varnuguent
Youen-Yan-Lois Derrien, 1779-1792 (?) (p. 259-264)
varnuguent.
Oguen pe seurt remejou da implija enep an nôeanç hac ar gruguel-se a garanteziou foll, a amourousdet hac a impurete ? Evel ma ho pezo an disterra santimant anezo, troït neuse-souden ar c’hostez-all, ha gant un detestation hac un horrol absolut ouz ar vanite-se, redit da Groas hor Salver ha quemerit e Gurunen-spern evit e lacat en-dro d’ho calon evit na dostaï quet al lern munut-se outi. Liquit evez mad na zeuach da ober nep seurt composition ouz an adversour-se. Na livirit quet : me er selaouo, mæs ne rin netra eus ar pez a lavaro din ; me a bresto dezàn va scouarn, hoguen va c’halon a revusin ountàn. O va Philotee, abalamour da Zoue, bezit rust ha distac en occasionou-se : ar galon hac ar scouarn en
em gleo an eil ouz e-ben. Hac evel ma zeo impossibl arreti ur rivier pehini e deveus quemeret e lanç da zisquen divar ur menez, evelse ivez ez eo difficil bras na guezze souden an amourousdet er galon an-dal ma vez couezet er scouarn. Ar guevr, eme Alcmeon, a denn o alan dre o diou-scouarn ha non pas dre o difron ; Aristot cousgoude a lavar ar c’hontrol. Ne oun quet pehini anezo a lavar guir, mæs gouzout a ràn ervat penaus hor c’halon a denn e alan dre an diou-scouarn dre voyen pere e receo ar songesonou hac ar santimanchou eus ar re-all. Bezomp sourcius eta da ziouall hon diou-scouarn diouz an ear eus ar c’homsou sot, rac anes e ve neuse-souden ampoesonet hor c’halon ganto. Na selaouit nep seurt proposition a amourousdet pe var zigarez bennâc e c’halle beza. En occasion-mâ eo ne deus danger ebet evit beza incivil ha rustic.
Ho pêt memor hoc’h eus gouestlet ho calon da Zoue, hac ez e sacrifiet ho carantez dezàn. Ur sacrileich ve’ta lamet an disterra brusunen anezi digantàn, quent-se sacrifiit-hi adarre dezàn gant mil resolution ha mil brotestation ; hac oc’h en em zerc’hell er resolutionou-se evel ur c’haro en e gre, goulennit sicour ouz Doue : ho sicour a raï, hac e garantez a guemero hoc’h hini en e frotection, evit n’ho pezo quen carantez nemet evintàn. Mar douc’h attrapet e rouejou ar garanteziou foll-se, o va Doue, peguen difficil vezo dec’hu en em zilivra diouto ! en em liquit dirac e Vajeste divin, anavezit en e bresanç peguer miserabl ouc’h, ha peguemenr eo ar sempladurez hac ar vanite ac’hanoc’h, ha goudese gant ar brassa effort a galon pehini a vezo possibl deoc’h, detestit ar garanteziou fall-se pere hoc’h eus cõmancet, renoncit d’ar brotestationou vean ha d’ar bromessaou sot a so bet entrezoc’h, ha gant ur volontez vras hac absolut distaguit ho calon diouto, hac en em resolvit da viret na zeuot jamæs mui d’en em angagi er follenteziou hac en antretienou-se a garantez.
Ma c’hallac’h pellaat diouz an objet, me lavar, diouz an hini pehini eo ar but eus ho carantez sot, e c’happrouven cals an dra-se : rac evel ar re pere a so bet flemmet gant an aëret pe ganr ar serpant, ne ellont quet eas en em yac’haat e presanç ar re pere a so bet ivez flemmet a veich-all ec’his-do ; dememes difficil bras vezo da nep so flēmet gant ar garantez foll-se, en em yac’haat diouthi en dra vezo tost d’an hini a vezo blecet ive gant ar memes flem. Ar chenchamanr a blaç a servich cals meurbet evit appæsi an ardeur hac an inquietud quen eus ar boan quen eus ar garantez. An den yaouanc, peveus a hini e coms Sant Ambroas en eil lêvr eus ar Binigen, goude ma en devoa grêt ur veach hir, a zistroas d’ar guear dilivret antieramãt diouz ar garanteziou foll pere en devoa bet ha chenchet en hevelep-fæçon, ma c’heureu ar respont-ma d’an amourouses sot pe ouz hini en devoa bet attaich a ziaguent, ha pehini oc’h e rancontr goude ma oa distro, a c’houlennas ountàn, pa vele ne rea man anezi, ha n’em enevit-hu quet, emezi ? me eo an hini ma oan quent. Ya-da, emezàn, hoguen-me ne doun mui an hini ma oan quent : o veza bet en em absantet hac en em belleat oue e teuas ar chenchamant eürus-mâ ennàn. Ha Sant Augustin a ro da entent penaus, evit soulagi ar c’heuz en devoue da varo e vignon en em dennas eus ar guear a Dagaste hac e zeas da Gartage.
Mæs nep na ell quet pellaat, petra a dle-èn da ober ? ret eo absolumant e teue da retranchi pep conversation particulier, peb antretien secret, peb sell douç, peb musc’hoarz, ha generalamant pep seurt communicationou ha familiariteou, pere a ell mezur an tan flerius ha moguedus-se a garanrez foll, pe da vuia oll mar de necesser e comse un den ouz nep ma en deveus an attaich fall-se, ne renq e ober nemet evit discleria e ber gomsou hardimant ha dic’hrecet an divorç hac ar separation en deveus protestet evit mad. Creha ma c’hallàn e crian ouz nep piou bennâc a so couezet e gripedou an amourousdet-mâ, taillit, trouc’hit, torrit ha diframmit, ne ranquer quet en em amusi da zic’hriat ar vignounaichou foll-se, o fresa hac o difframma eo a ranquer ; ne dleer quet en em arreti da ziscoulma an union eus ar garanrez sot-se, e zerri hac e zrouc’ha eo a ranquer, hac endeun al laçou pe al liamou anezi ne delont netra. Ne deus gard da venagi na da espern netra evit ur garanrez pehini a so quer control da garantez Doue.
Hoguen c’hui a lavaro, goude ma em bezo torret evelse ar chadennou eus an esclavaich iffam-se, e resto c’hoaz ur santimant bennâc a guemense gueneèn, ar mercou hac ar roudou eus ar chadennou impur-se a choumo c’hoaz imprimet em zreid, da lavaret eo em affectionou. Ne raint quet, Philotee, mar hoc’h eus concevet en ho calon quement a gassoni hac a zetestation ouz an droug-se evel a verit. Rac mar en detestit evelse, ne viot importunet mui gant quen mouvamant na gant quen santimant nemet gant ur mouvamant hac ur santimant a horrol ouz ar garantez iffam-se hac ouz quement a zepand diouti, hac e choumot exant diouz peb affection fall evit an objet pehini hoc’h eus abandonet, hep caout quen affection nemet an hini eus a ur garantez pur meurbet evit Doue. Hoguen mar rest c’hoaz ur goual inclination bennâc gueneoc’h dre n’hoc’h eus nemet ur regret imparfet, procurit evit hoc’h ene ur solitud mental hervez ar pez am eus desquet deoc’h aziaguent, hac en em retirit enni muia ma ellot, ha dre mil effort a speret ha mil-all renoncit d’hoch oll inclinationou ha disaoueit-ii eus hoc’h oll nerz ; lennit muguet an ordinal e lêvriou santel, iit da gofes liessoc’h eguet custum, ha da gommunia ; conferit naïfamant hac humblamant gant ho Tirecteur, mar gu’illit, pe da viana gant un ene prudant ha fidel, e quenver ar suggestionou hac an dentationou a erruo gueneoc’h evit ar sujet-se ; ha na zouetit quet na viot dilivret gant Doue diouz hoc’h oll bassionou, nemet e continuot fidelamant en exerciçou-se.
Mæs, eme viot-hu, ha ne ve quet un ingrateri terri quen distac-se ur vignounaich hac ur garantez cre ? O Philotee, peguen eürus eo an ingrateri pehini hon rent agreabl da Zoue ! Non certenamant, ne vezo quet un ingrateri mæs ur c’hraç vezo a reot en andret nep ma ema ar garantez hac ar vignounaich-se etre c’hui hac èn ; rac o terri ho chadennou e torrot e re, pa oant commun entrezoc’h : ha peguement bennâc na lacaë quet a evez neuse ouz ar mad-se a rit evintâ pe eviti, en anavezo prest goudese hac e cano gueneoc’h evit action a c’hraç : « O va Doue, c’hui hoc’h eus torret va liamou, me a sacrifio deoc’h an hostif a veuleudi, hac a invoco hoc’h hano santel. »