Trede quevren - An trivec’hvet Chabistr
Youen-Yan-Lois Derrien, 1779-1792 (?) (p. 244-250)
A zeu ar mignounachou sot ha friol-se da sevel etre goaset ha merc’het, hep caout pretantion ebet a briedelez, ez int galvet amourousdet ; rac evel na dint nemet ur faltasi hac un imagination a vignounaich me ellont quet douguen an hano nac a vignounaich nac a garantez, abalamour d’ar vanite ha d’ar follentez vras anezo. Dre an amourousdet-se e chom calonou ar voaset hac ar merc’het angaget ha liamet an eil-re gant o hentez anezo en affectionou vean ha foll, fontet var ar gommunicationou friol-se ha var ar guenet pe an dereadurez dister-se ma hon eus comset anezi Ha peguement bennâc ma ze ordinal an seurt caranteziou-se d’en em abima e sansualiteou hac e lubriciteou vil, ne de quet hennez cousgoude eo ar c’henta dessein eus ar re pere en em antreten en seurt mignounaich-se ; rac ma ve, ne ve quet amourousdet ve an dra-se, un impudicite hac ur paillardiez patant ve. Tremen a raï so-quen aviziou meur a vloaz hep e c’herrue etre ar re pere a so clan gant an amourousdet foll-se netra tout a guement a ve control directamant da chastete ar c’horf, nemet ma en em arretont da zistempra o c’halon en inclinationou, e desirou, en huanadou, en antretienou, e chestou hac en seurt rambreou vean hac impertinant-se, hac an dra-se evit ne ouffac’h quet pe seurt pretantionou.
Darn n’o deveus quen dessein nemet da youli o c’halon o rei hac o receo amourousdet, o c’heul en dra-se o inclinarion amourous, hac ar re-mâ ne deont diouz netra evit ar choas eus o amourousdet nemet diouz o gout hac o inclination, en hevelep-fæçon, evel ma o devezo rancontret unan bennâc hac a bligeo dezo hep examina nac an interieur nac ar gomportamant anezan pe anezi, e commincint ar gommunication hac an antretien-se eus a amourousdet, hac en em boulsint e rouejou maleürus, peveus a re o devezo poan goude-se o sortial. Darn all en em les da vont d’an amourousdet-se dre vanite o veza avis gãto penaus ne de quet nebeut a enor dezo angagi ha deceo ar galonou dre garantez ; hac ar re-mâ oc’h ober o choas evit ar c’hloar, a zeu da steigna o laçou ha da asten o rouejou en andrejou caer, specius ha ral hac a fouguer reall a so douguet d’an amourousdet ha dre o inclination ha dre ar vanite assambles : rac peguement bennâc ma ve troet o c’halon ouz an amourousdet, ne fell dezo cousgoude receo carantez nemet gant un avançamant bennâc a c’hloar. Ar vignounaichou-se oll a so mechant, sot ha vean : mechant int, abalamour ma c’haboutissont erfin da bec’hejou ar c’hic, ha ma laeront ar garantez ha parconsecant ar galon divar goust Doue ha quer couls divar goust ur pried, pe da hini oa dleet ar garantez-se.
Sot ha fol int, abalamour n’o deveus na fount na ræson : ha vean int ivez, abalamour na zigaçont na profit, nac enor na contantamant. Er c’hontrol caus int da goll an amser, da ambarassi an enor, hep e roont quen plijadur nemet an ampressamant hac an hast da pretandi ha da esperout, hep gouzout casimant petra fell da pretandi : rac sonjal a ra bepret d’ar sperejou bian ha sempl-se, ez eus ne oun quet petra da zesirout hac e vanq ato un dra bennâc en desteniou hac er mercou a garantez, pere a roer dezo, ha ne ouffent quet lavaret petra ve, na ne finis jamæs o desir, mæs ato e teu da bressi o c’halon gant disfiziançou, jalousiou hac inquietudou perpetuel.
Sant Gregor a Nazianze o scrifa henep ar merc’het vean, a lavar traou caer var ar sujet-se : chetu amâ un darn eus ar pez a lavar, hac a so adresset particulieramant d’ar merc’het, mæs a so mad c’hoaz evit ar vouaset. Ho quenet natural a so suffisant evit ho Pried, mar deo evit cals a dud, evel ur roued astennet evit cals a laboucet, petra a erruo ac’hano ? hennez a blijo deoc’h, pehini en em blijo en ho quenet, renta a reot taoul-lagat evit taoul-lagat, sell evit sell, hac a vezo heuliet souden gant ur musc’hoarz douç bennâc, ha gant comsouigou tener ha goloet evit ar gommançamant : hoguen abarz nemeur e teuor d’en em hardizzaat, ha dadremen d’ar c’hajolerez ha d’ar gestou patant. Laca evez, va zeaud, na vez re libr da lavaret petra a erruo goude : gousgoude e livirin c’hoaz ar virionez-mâ ; netra tout a guement a gustum ar vouaset hac ar merc’het da lavaret ha da ober assambles er gomplesançou foll-se, ne vez exant eus ar mouvamanchou hac an inclinationou lubric. Quement a apparchant ouz an amourousdet a so stag-ouz-stag oll hac a zeu d’en em heul ha d’en em sacha, evel ma teu un ouarn sachet ha tennet gant an aïamànt, da sacha ha da denna cals a hern all var e lerc’h.
O! e a lavar guir an Escop bras-mâ : petra a soinch dec’hu da ober ? Rei carantez hep-quen ? Non pas ; den ne ro carantez volontieramant, na guemer ive necesseramant : ha nep a guemer a vez quemeret er c’hoari-ma. Al lousaouen Aproxis a receo hac a gonceo an tan, evel ma er guel. Ar memes tra a c’hoare gant hor c’halon : evel ma vel un all anflammet a garantez eviti, e teu ive da doma outi ha d’en em anflami neuse-souden. Contant oun da guemeret carantez, eme vezo unan-bennâc, mæs non pas larg em c’halon. Allas ! en em drompla a rit : an tân-se a garantez a so prontoc’h ha subtiloc’h d’en em avanç eguet na songit. E songeo deoc’h receo hepquen un ulfen anezàn, hac e viot estonet o velet penaus en devezo sesiet en ur moment ho calon oll ha lequeat e ludu hoc’h oll resolutionou, hac ho reputation e mogued. Ar Fur a gri : piou en devezo truez ouz ur sorcer flemmet gant ar sarpant ? Ha me a gri e c’houde : o tud foll ha disquiantet, ha c’hui a sonch deoc’h sorci ar garantez evit gallout e mania diouz ho faltasi ! En em zivertissa a sell deoc’h ganti, hoguen ho flemma a raï hac e voual grogo enoc’h. Ha c’hui a oar petra vezo lavaret goudese ? Peb-unan a raï goab ac’hanoc’h, hac e vezo c’hoarzet o velet ez e falvezet deoc’h sorci ar garantez, ha var un assuranç faus lacat en ho pruchet un aër dangerus pehini en deveus corrompet ha collet hoc’h ene hac hoc’h enor.
Va Doue, pebez dallentez e houmâ ! c’hoari evellen e credit var gajou quer friol ar pez principal eus hon ene ! Ya, Philotee, Doue ne fell dezâ caout an den nemet evit an ene, nac an ene nemet evit ar volontez, nac ar volontez nemet evit ar garantez. Allas ! cals a zeffaut n’hon eus quement a garantez evel hon eus izom ; me lavar e teffaut infinimant n’hon eus aoualc’h evit caret Doue : ha cousgoude tud miserabl ma zoump e prodigomp hac e scuillomp ar garantez-se e traou sot, vean, ha friol, evel pa hor be re anezi. Mæs Doue ar Barner bras-se, pehini en devoa reservet evintâ e-unan ar garantez eus hon eneou hepquen en anaoudeguez eus hor c’hreation, conservation, ha Redemtion, a c’houlenno ur gount rigolius meurbet eus ar brodigalite foll-se a reomp eus hor c’harantez : mar tle ober un examen quer piz eus ar c’homsou inutil, petra a raï-èn eus ar garanteziou inutil, impertinant, fol ha pernicius ?
Ar vezen craon a noas cals d’ar guini ha d’an douar pe en hini e vez plantet, abalamour o veza bras ma renn an druzoni eus an douar pehini ne ell quet goudese beza suffisant da vezur ar rest eus ar plant hac eus an traou-all a vez ebarz, e deliou a so quen teo ha quer stanq, ma reont un disheaul bras ha ma recevont an dremeniadet, pere evit discar ar frouez anezi a zeu da fouli ha da vreça tro var dro. An amourousdet-se a ra ar memes noas d’an ene ; rac dont a ra d’e occupi ha da denna e affectionou en hevelep-fæçon, na ell quet goudese beza suffisant da ober œuvr vad ebet : an deliou, da lavaret eo anantretienou, an amusamãchou hac ar rambreou eus an amourousdet-se a so quen ordinal ha quer frecant ma coller ha ma c’himpliger an oll amser ganto ; hac e rennont erfin quement a dentationou, a zistractionou, a suspicionou hac a evenamanchou-all, ma vez foulet ha brecet oll ar galon ganto : bref an amourousdet a chasse non pas epquen carantez Doue, mæs ivez e zoujanç, hac e teu da semplaat ar speret ha da zimunui ar reputation, en ur guer goab an dud ha bocen ar galon eo.