Pajenn:Feiz ha Breiz 1903-1907.djvu/538

Eus Wikimammenn
Ar bajenn-mañ n'eo ket bet adlennet
— 62 —


AN EAR

Petra eo ? -— Petra bouez 7 — Nerz an avel. —- Pegen red eo evit buez an den, hini al loened, ha zohen buez ar plant. -—- Pe seurt kentelliou da denna a c‘hano.

— Fors traou ' zo red da gaout evit miret’ ar vuez hag ar yec’hed. Red e0 bevans, red e0 gwiskamant, red e0 anaout an doare d’ho implija. — Eus an 011 danvez a zalc’h en- nomp buez birvidik, netra n’eo rettoc’h eget ane ar vad.

Petra eo an ear ? -— An ear ’ zo can ezen (gaz) n'hen deus na blas na c’houez ; treuzet ’ vez gant ar sklerijen; disliv e seblant beza dindan eur goumoullen deo, macs, dre amzer digoc’hen, p’er gweler treuz-didreuz var pem- zek leo benag ma man a 112 d’an douar tro-dro, he lion ’ zo glaz-skler, pe glaz-tenval. An ear e0 :1 liv an oahl e glaz. —- En em stigna a ra e bras pe e bihan diouz ar plas roet dezhan. Eul litrat ear en em sti rno en eundone} was- was beteg hen leuna; ha kerkou s all, eur vesken hen digemero oll, ha c’hoas ouspen m’ar bez red. (Elastik e0.)

Pe seurt dunvez ’ zo ans hen ober? — Meur a dra ’ zo; daou dra dreist oll : oxygéne hag azole. Var 100 gramm ear e z’eus 23 gramm oxygéne ha 77 azote. An nemorant : argon, acide carbonique hag ezen dour ’ zo lakeat gant an azote. -— O nijal ennhan e z’eus eun niver dreist kompt a boultren ne c’hellont beza gwelet gent 'hon daoulagad nemet pa deu eur ban eol da dreuzi eul leac’h tenval; neuze e veler o tansal ennhan poultren a bep ment bag a bep seurt traou : douar, ludu, blevennou koton, gloan ha fors traou all. Siouas ! beza ’ z'eus ive loenidigou munut-munut (microbes), maes buezek en despet d’ho bihander, hag a 20 alies had klenvejou spegus. Ar c’hlenvejou skeven, ar c’blenved-tom, ar c’holera, ar vreac’h, ar ruzel, ar scarlatine, etc., etc., en em zil alies en doare-ie.

Petra bouez an ear ? —— Eul litrat ear a bouez 1 gramm 293. Skanv eo ; eul litrat dour a-bouez daou lur; eul litrat houarn 14 lur. Maes dezhan da veza skanv eo nerzus bras ha goest da skuba an traou pounerra dirazhan. An avelou ne d'int nemet an ear 0 finval.

1° An avel ’ zo sioul pa ne ra nemet 0 metr da 2 met!- dre seconden ;