Levr Quenta - Chap. XXVI.
Victor Guilmer, 1836 (p. 98-105)
En em gass a ran a speret da dy Santes Elisabeth, en amser ma reas ar Verc’hes he bizit dezi.
Pebes qentelliou evidon eno, a vodesti, a humilite, a brudanç, a garantes evit an nessa.
Elisabeth a anaves Mari evit mam Doue ; he c’harga a ra a veuleudiou, a venedictionou ; meuli a ra he grandeuriou ; he c’homplimanti a ra var he phrivilachou.
Mari, pell dioc’h en em lezel da veza drellet eus a henor he dignite, a zistro varzu Doue an ezanç a roer dezi, hac a guemer ac’hano occcasion da veuli an Autrou-Doue. Ne zianaves qet ar pez en deus an Oll-c’halloudec great a vras enni ; mæs eus a guement-se e rent dezan ar c’hloar ; ha petra benac ma zeo mam da Zoue, ne ancounac’ha qet e zeo he servicheres.
Humilite eus ar Verc’hes, pehini a so guir ha veritabl ha n’e deus netra eus ar vodesti faus-se a gals tud pere, dindan ar vantel pe an apparanç eus ar vertus, a guz, re alies, un ourgouill secret.
Pet den, en effet, ne refuzont meuleudiou nemet en intention da veza muyoc’h meulet, hac a laca ar vodesti da guzet ho vanite, evel eul liver pehini, gant liou caër, a c’holo coat brein.
Ar seurt tud-se a so leun anezo o-unan ha goullo a Zoue.
Eus a Zoue, eus e c’hrandeuriou, eus e drugarezou en em antreten Mari hac Elisabeth.
Leun ma zint eus e garantes, e laqeont ho deliçou da gonta ar burzudou eus e furnes, eus e buissanç hac eus e vadeles.
Ра ves donæzonou Doue an objet uniq eus hor joa, Doue a ves ive an objet uniq eus hon anoudegues vad hac eus hor meuleudiou.
Ar guinou[1] a barlant dioc’h abondanç ar galon.
N’en em occupit, en ho con versationou, nemet eus ar bed, eus e gustumou, eus e bompou ; ar pes a zisques re ne garit nemet ar bed, hac e zeo ho calon gounezet dre e chalmou faus.
Eus[2] ar bed e zint, a lavar an disqib muya-caret a Jesus ; chetu eno perac e parlantont eus ar bed ha ma chelaou ar bed anezo. Ma[3] viget eus a Zoue, e parlantchet a Zoue, pe da viana ne lavarget netra na vige herves Doue.
Ho pet sonch e rentot, e barnedigues Doue, cont eus a eur guer inutil. Pebes sujet a spont evidoc’h !
Oh ! en so nebeut a gonversationo, memes e toues an dud a ra profession da veza devot, e pere ne gresqfet qet ar gont a rencot da renta da Zoue !
Eus a betra e parlanter communamant ? Eus a draou neant, eus ar brudou a ren e toues ar bobl, a ravoderes.
Chetu eno memes an antretienou a basse evit ar re dibec’ha. Seblantout a ra a hent-all ne alfet mui causeal nemet o parlant a zefautou an nessa. Languissa a ra ar gonversation ma na vesqer enni un taul teaud malicius bennac, un abec bennac er re-all.
Malheur deoc’hui, pere a gus disbars ho muzellou ar poezon eus an aspic, pere ho pes atao un teaud lemmet evel flemm an aer, ha n’ho c’heus qen plijadur nemet ho tispen reputation ar re absant !
Malheur c’hoas d’an nep en em blich oc’h о chelaou !
An nep a brest, gant plijadur, scouarn d’an droug-prezeg, en em rent participant er pec’het a zrouc-prezeg, evel an hini a ro scoas da eul laër da bignat en un ty, a so participant el laëronci.
Na chelaouit jamæs gant plijadur conta defautou ho nessa, nemet goulen a raet avis diganeoc’h. Considerit evel eur c’has a goustianç о parlant a enep ho nessa, nemet ar garantes hac an interest evit an nessa eo er goulenfe diganeoc’h.
O Doue ! nac a deaudajou malin a lausqer hed an deis e qever eur guemeneres, eur c’hemener, var eur poul-canna, en un ty-for, e stal eur c’hereour, en hostaleriou hac en oll gompagnunezou a dud fæneant, pere a las an amser, eb laza na mouga ar c’hoant divoder da zisolei plous e lagat ho nessa, eb remerqout pe o cuset ar muya possubl, an treust en ho lagat ho-c’hunan !
Un taul-teaud malin a las da viana tri den, an hini er ro, an hini er c’hleo, hac an hini a so scoet dreizan.
Piou a nompro ar pec’hejou a zrouc-preseg, ar pec’hejou comprenet en un droucpreseg ebqen ?
Purvuya eo henvel oc’h un ten-canol pehini a lasfe un infinite a dud. Henvel eo oc’h un avel foll, eur goreventen, pehini a ravach tout en eur dremen.
Ho pet horrol oc’h pep antretien control d’an honestis. Laqit eves mad da vousc’hoarzin pa glefot comsou goloet pe disolo, comsou agreabl, farceres libertin, galvet gant ar bed farceres dibec’h, mæs pere ne dint nemet langach an drouc-speret eus an impurete.
Oh ! nac a dud a guës bemdes en ifern abalamour d’ar c’homsou lubric ! Nac a bec’hejou marvel a rer bemdes en antretienou a amourousdet, en nosveziou, e stalliou an artisanet, ha qasi e partout.
O va Doue ! ma n’ho pige touet ne zistrujac’h mui ar bed dre an diluch, e cafchac’h brema qement a impurete var an douar evel a yoa en amser an den just Noë.
Mæs, fidel d’ho qer, contant eus an exemplou effroyabl oc’h eus roët eus hoc’h indignation souveren a enep al luxur, e c’hortozit gant patiantet an dud libertin pere a serr ho daoulagad oc’h ar viriones, hac evel tud dall ha bouzar, en em brecipit bemdes var-zu ar brazouerou eternel eus ho justiç rigolius.
Ah ! qentoc’h grit dezo anaout ho malheur ; grit dezo coves gant humilite ho libertinach ha chench evit mad. Grit dezo, eus a deaudou lubric, dont da veza teaudou pur, difennourien hardis ha fidel eus ar vertus santel a burete. Grit dezo ruzia a bep apparanç eus ar pec’het vil.
A c’hui, o ene fidel ! pehini n’oc’h-eus qet ar malheur da veza libertin, laqit ho cloar da basseal evit un den dirac pehini ne gretfet qet attaqi nac offansi ar vertus santel. Difennit bepret caus Jesus-Christ, caus ar religion divin pehini en deus revelet d’an dud, hac a enep pehini en em revolt an dud impi.
Nac a abec a gav tud pere en em c’halv christenien, er sermoniou, er gonferanç, er c’hatekismou ! Seblantout a reont caout eur certen clenvet pehini a ra d’ho daoulagad trelli ha guëlet partout abec.
Attaqi a reont, evel leonet e furol, ar guirioneziou divin pere a gondaon ho phec’hejou mignon.
Henvel int oc’h tud clan pere en em revolt a enep ar medicin pehini a fell dezan o pharea. Attaqi a reont ministret an Autrou-Doue, abalamour ne maint qet a-unan gantho evit ho lezel cousqet var о hahitujou fall.
Effort inutil eus an dud eb religion, eb vertus ! Abaoue oc’h-pen pemp mil bloas, ar religion a sao evel eur roc’h eternel dreist ar mor eus ar blasphemou.
An tauliou mor e furol a ell ervad en em brecipita outhi, mæs ne allont qet he philat. Ar fermder eus ar roc’h-se, immortel evel e fondateur, a chom bepret eb flaich, hac an yonen pehini a sorti eus a c’hinou an dud fall en arrach, e guennao, mæs coueza a ra souden hac int obliget d’he læzel en he flom.
Ene fidel, bezit guirion en ho contcbou, modest ha rezervet pa gomsot, atao agreabl oc’h an oll.
Ho pet memes eur joa santel, un ær laouen. Ar religion a ro deoc’h an avis-se, avechou memes er c’hommand deoc’h. Mar carit en em antreteni oc’h-unan gant Doue en ho ty, ho pezo nebeutoc’h a zanger oc’h apparissa e toues an dud, pa vezo red deo’c’h.
Arauc mont en eur gompagnunes, pedit an Autrou-Doüe da lacât evel[4] eur c’hadran var ho muzellou, evit na leverrot netra a fall.
Epad ma comsot oc’h ar re-all, songit eo presant an Antrou-Doue hac ho chelaou.
Parlantit ountan avechou interieuramant ; lavarit dezan en ho calon : Va Doue, grit din observi ho lezen.
Goude ar gonversation, pe e fin an deves, examinit e petra ho pe faziet gant ho teaud ; goulennit ountan pardon, mar c’hanavezit e veac’h coupabl.
Trugarecaït anezan ma n’en doc’h qet.
Dre eno e c’hacqisitot ar brud’anç, ar furnes-se en ho comsou, pehini a so consideret gant an tadou eus ar vues spirituel evel eur merq bras a berfection.
Guerc’hes pehini ho poue bepret conversationou qen edifiant, obtenit, obtenit deomp oll ar c’hraç d’ho c’himita var ar poent-ma.