Eil quevren - An trizecvet Chabistr
Youen-Yan-Lois Derrien, 1779-1792 (?) (p. 110-119)
N em retira a reomp e Doue, abalamour ma c’haspiromp varzu-ac-ennàn, hac ec’haspiromp varzu-ac-ennàn evit en em retira ennâ, en hevelep-fæçon ma teu an aspiration etrese Doue hac ar retret spirituel d’en em antreteni ha d’en em souten an eil eguile, hac an daou dra-mâ a zeu eus ar songesonou mad. Aspirit alies eta etrese Doue ;
Philotee, o sevell ho calon pront ha fervant varzu-ac-ennâ ; admirit ar guenet anezàn, goulennit sicour ountàn, en em strinquit a speret ec’harz treid ar Groas, adorit e vadelez, interrogit-èn alies e quenver ho silvidiguez, offrit dezàn hoc’h ene mil gueich en deiz, arretit ho taoulagat interieur var e zouçder, astennit ho tourn dezàn evel ur buguel d’e dad, evit ma ho cunduo, liquit-èn var hot peutrin evel ur boquet delicius, plantit-èn en hoc’h ene evel un anseîn, ha grit evelse mil seurt mouvamant eus ho calon evit elumi enni carantez Doue, hac evit en em excita da un deneridiguez ardant en andret ar Pried divin-se d’hoc’h ene.
Evellen eo e reer an Oræsonou Jaculator, pere a recommand Sant Augustin quellies a veich d’an Itron devot Proba. Hor speret, Philotee, oc’h en em acustumi evelse da songeal e Doue alies ha da veza familier gantàn, a zui da veza parfumet ha carguet oll eus e berfectionou divin ; hac an exerciç-mâ ne de quet dies ; rac mellet ec’hell beza emesq hon afferou hac hon occupationou hep ober ampechamant ebet dezo, abalamour n’en em arretomp er retrejou a speret-se nac er mouvamanchou a galon-se nemet ur moument evel dre un divertissamant ber, ar pez ne noas morsetout, quent-se a servich deomp cals evit pourchu ha continui ar pez a reomp. Ar pelerin pehini a guemer ur banne guin evit rejouissa e galon ha refresqui e c’henou, peguement bennâc ma en em arret un nebeut, ne interromp quet e veaich evit quemense, mæs quemeret a ra un nerz hac ur gouraich nevez evit e echui buanoc’h hac eassoc’h a-se, ha ne zeu d’en em arreti nemet evit monet guell goudese.
Beza ez eus cals hac o deveus destumet ha desquet dindan êvor naouspet aspiration vocal pere a so profitabl-bras evit guir ; mæs ne ven quet avis deoc’h d’en em attachi ouz ar c’homsou-mâ muguet ouz ar c’homsou-ont, hoguen prononcit pe a galon pe a c’henou ar re a vezo inspiret-deoc’h neuse-souden dre ar garantez pehini a fournisso deoc’h quement hac a guerrot a santimanchou mad. Guir eo penaus ez eus certen comsou pere o deveus un nerz particulier evit contanti ar galon e certen occasionou, evel ma zeo ar santimanchou fervant pere a so quer stang ha quer paut e Salmou David, hac an invocation eus an Hano a Jesus e naouspet fæçon. Ar C’hanticou Spirituel a servich c’hoaz d’ar memes intention, nemet e vezzint canet gant attantion ha gant devotion. (Caout a reot quement hac a guerrot eus an seurt Canticou-se composet a nevez gant ur Belec eus a Escopti Leon, hac a so approuvet mad.)
Erfin ec’his ar re pere o devez ur garantez humen ha natural ouz ur re bennâc, ma teuont da sonjal ato en objet eus o c’harantez, ha ma vez o c’halon leun a affection hac o guenou carguet a veuleudi evit an objet-se, ha na lesont occasion ebet da dremen en e absanç na zisquezont dezàn pe dezi o fassion hac o c’harantez dre lizerou, ha na rancontront guezen ebet na icrifont e hano var ar goc’hen|groc’hen anezi : de memes ar re pere a gar Doue ne baouesont o sonjal ennàn, o c’huanada varzu-ac-ennàn hac o coms anezàn ; hac e carrent, ma ve possibl, gravi var beutrin quement den a so er bed an Hano sacr ha santel a Jesus.
Quement tra so a servich da zigaç dezo da vemor eus o muya caret, ha ne deus netra crouet gant Doue na zeu d’o c’houfia d’e veuli. Rac evel a lavar Sant Augustin var-lerc’h Sant Anton, quement so er bed a goms dezo dre ul langaich mut, pehini a ententont sclear e faver an objet-se eus o charantez ; peb tra a zigaç dezo songesonou mad peveus a re e sorti goudese forz mouvamanchou hac aspirationou etrese Doue. Chetu amâ exemplou a guemense. Sant Gregor, Escop a Nazianze, evel ma er c’hontas e-unan d’e bopl, oc’h en em bourmen ahet bord ar mor, a gonsidere penaus, pa en em avance ar gouagou var ar sabl, e lesent eno bigornou, quernieligou, trunç-lousaou, istrennigou hac an seurt traou dister-se pere a veze taulet, hac ec’his pa lavarren, cranchet gant ar mor var ar bord, hac o tistrei goudese dre vouagou-all e quemere hac e lonque adarre un darn eus an traou-se, hac e tretant ar reïer tro-var-dro a chome ferm hep flaich, peguement bennâc ma o c’hanne ha ma o heurte ar gouagou gant un effort bras. Var guemense e c’heureu ar Sant-se ar reflexion gaer-mâ ; penaus an dud sempl represantet dre an traou scanv-se pere a zeu hac a ya gant ar mor, en em les ive da veza douguet, e-ver gant an affliction, e-ver gant ar gonsolation, o vont da heul an dour hac ar gouagou eus a chenchamanchou ar bed-mâ ; ha penaus ar re gourachus a chom ferm hep flaich, evel ar reïer, ouz peb seurt tempest hac adversite ; hac ar songeson-se a eureu dezân lavaret ar c’homsou-mâ gant David : Ho pezet memor ac’hanon, va Doue, rac an dour eus an affliction en deveus treuzet bete va ene ; pliget gueneoc’h, o va Autrou, va dilivra eus a vouelet an dour-se, douguet oun da vouelet ar mor hac ez oun abymet gant an tempest. Rac d’an ampoent oa estrainch affliget ar Sant-mâ, o veza usurpet maleürusamant e Escopti gant Maximius. Sant Ful-geanç, Escop a Ruspe, oc’h en em gaout en un assamble general eus an Noblanç a Rom pe da hini e rea Theodoric, Roue ar Gotet, un harang, hac o velet ar vraoeri eus a guement a Autrounez pere a yoa renquer en assamble-se, peb-unan hervez e galite, e lvaras evellen : o va Doue : peguer caer e tle beza ar Jerusalem celestie|, da lavaret eo ar Kear vras eus an Eê, pa zeo amâ var ap douar eo e tisquez ar Kear a Rom beza quer caer ha quer pompus ! Ha mar deo er bed-mâ e roer quement a chloar hac a bomp d’ar re a gar ar vanite, pebez gloar na deus reservet er bed-all d’ar re a gontempl ar virionez ! Lavaret a reer penaus Sant Anselm, Arc’hescop a Gantorbii, a yoa admirabl en exerciç-mâ eus a songesonou-mad. Ur c’hadic presset gant ar chass pere a yoa var e lerc’h, a ziredas dindan marc’h ar Prelad santel-mâ, pa edo o vont e beaich ; hac en em arretas ar c’hadic paour dindan e varc’h evel en ur refuich peini a gafe a yoa dleet dezi da guemeret a enep an danger ma edo eus e maro. Ar chass ne reant nemet harzal ha chilpat outi en dro d’ar marc’h hep credout lammet ganti, evel pa o divise ar santimant da gridi penaus e tlie o freiz beza exant hac en assuranç er plaç-se, pe da hini e devoa bet recours ; ar pez a yoa certenamant un dra extrordinal da velet, hac a lequea cals a c’hoarz etouez an trein eus ar chasseurien, endra edo Sant Anselm o vouela hac oc’h huanada var e varc’h en ur lavaret dezo : allas ! c hoarzin a rit, emezâ ; hoguen ar mil paour-mâ ne c’hoarz quet. Evellen eo e ma adversourien an ene oc’h e fourchu hac oc’h ober o effort e naouspet fæçon evit e lacât da goueza e peb seurt pechejou ; emaïnt oc’h e gortos evel ar chass-màn er c’hoign enq eus ar maro, evit e ravissa hac e devori ; hac an ene paour-se trubuillet-oll a glasq partout ur sicour hac ur refuich bennâc, ha ma na guef quet, e adversgurien a ra goap anezi hac a c’hoarz divar e c’houst ; hac o veza lavaret quemense, e zeas en e rout en ur huanada. An Impalar bras Constantin a scrifas enorablamant da Sant Anton; ar pez a estonas cals a Religiuset pere a yoa en dro d’ar Sant-mâ, hac e lavaras dezo : penaus, emezàn, estonet ouc’h o velet en deffe scrifet ur Roue da un den ? En em estonit quent o velet en deffe un Doue eternel scrifet e Lesen d’ar re a so sujet d’ar maro hac en deffe memes comset outo a c’henou e Personaich e Vap-unic. Sant Frances, o velet ur pen-dànvat e-unan etouez ur vanden bouc’her, a lavaras d’e gompagnon : sellit peguen douç, emezâ, eo an dànvadic paour-se emesq ar vanden guevr-se ; hor Salver a yoa douç hac humbl evellen etouez ar Farisianet. Hac o velet ur veich-all un oanic debret gant ur penmoc’h : allas ! oanic paour, emezàn en ur vouela, te a represant sclear ar maro eus va Salver.
Ar Personaich bras Frances Borgias, Duc a Gandii, o vont da chasseal a rea mil reflexion devot. Admira a reàn, emezàn, goude ma oa en em rentet Religius, o velet ar sparfelet, pere a yoa rentet dôn, o tinigeal var an dorn hac o permeti golo o daoulagat hac o staga ouz ar berchen, ha guelet cousgoude peguen disent eo an dud ouz ar vouez a Zoue. An Escop bras Sant Basil a lavar penaus ar rosen etouez an drein a ra d’an dud ar remontranç-mâ. Ar pez a so agreapla er bed-mâ , tud mortel, a so mellet gant tristidiguez : ne deus netra er bed-mâ a guement a ve pur ; ar c’heuz a zeu ato varlerc’h ar joa, an intavaich varlerc’h ar briedelez, ar sourci varlerc’h an disourci, ar vez hac an dipit varlerc’h ar c’hloar, an dispignou varlerc’h an enoriou, an degout hac ar chagrin varlerc’h ar plijadurezou, hac ar c’hlènvet varlerc’h ar yec’het. Ur fleuren gaer, eme ar Personaich santel-mâ, eo ar rosen, mæs rei a ra din cals a dristidiguez oc’h va avertissa eus va sec’het, p’evit hini e bet condaunet an douar da zouguen ar spern hac an dres. Un ene devot o sellet ouz ur ganol hac o velet an Eê hac ar steret represantet ebarz en un nosvez sclear, a lavare evellen : O va Doue, ar memes steret-man a vezo unan an diziou-mâ dindan va zreid, pa ho pezo va loget en Tabernaclou santel eus ho Parados ; hac evel ma zeo represantet en dour var an douar ar steret eus an Eê, dememes an dud pere so var an douar a so represantet er feunteun beo eus ar garantez divin ebarz en Eê. Un all o velet ur rivier o redec y a grie evellen : va ene ne vezo jamæs e repos quenavezo abymet er mor eus an Divinite pehini eo e sourcen. Ha Santes Francesa o consideri ur c’houeren agreabl, pe var bord hini oa en em legueat d’an aoulin da bidi Doue, a oue ravisset en extasi o repeti alies ar c’homsou-mâ sioulic : ar c’hrac eus va Doue a red ivez agreablamant ha sioul evel ar c’houerēnig-mâ. Un all o velet laboucedigou-yer destumet dindan o mam, a lavare : o va Doue, pliget gueneoc’h hon destum hac hor c’honservi dindan an youasqueIl eus ho trugarez. Un all o velet ar boquejou tro-heaul, a lavare : p’eur, va Doue, veza en em droï va ene-me ouz an heaul eus ho carantez ? Hac o velet boquejou an Dreindet, pe gant re ne deus c’huez ebet peguement-bennâc ma zint caer da velet, e lavare : allas ! evellen a c’hoare gant va santimanchou-me ; caer int da lavaret, hoguen ne broduont effet ebet.
Chetu ase, va Philotee, penaus e tenner songesonou mad hac aspirationou santel eus a guement tra en em bresant deomp er vuez mortel-mâ. Maleürus eo ar re pere a zistro ar grouadurien diouz o C’hroueur evit o zrei ouz ar pec’het. Eürus er c’hontrol eo ar re pere en em servich eus an traou crouet evit glorifia o C’hroueur, hac a implich ar vanite anezo da enori ar virionez. Certenamant, eme Sant Gregor a Nazianze, custum oun da raporti peb tra d’am profit spirituel. Santes Paula, hervez ma raport St. Jerom, a rea evelse un usaich mad eus a bep seurt rancontr oc’h en em servichout eus a bep tra evit sevel he chalon etrese Doue dre aspirationou ha songesonou santel.
En exerciç-mâ eus ar retret spirituel hac eus an oraæonou jaculator eo e consist ar poent bras eus an devotion. An exerciç~mâ a ell rapari an deffaut eus an oll oræsonou all, mæs an deffaut hac ar mancamant eus an exerciç-mâ n’ell casi jamæs beza raparet dre nep seurt moyen all ebet ; hep an exerciç-mâ ne ouffet quet ober ervat er vuez conremplatif, na ne ouffet nemet goual ober er vuez actif. Hepzàn ne deo ar repos nemet lesireguez, nac al labour, nemet ambaras ; ha rac-se ho suppliàn en ho profit d’en em rei d’an exerciç-mâ eus a greis ho calon hep jamæs dispartia diountàn.