Ar c’henta Miz Mari/Ar Verc’hez conceved pur a neat diouz ar pec’hed
F. Hallégouët, 1868 (p. 1-9)
Da genta ar Verc’hez a oe conceved a bep eternitez, e sonjou Doue, pa zonjas enni, pell diaraog, evit ma vize Mam da Zalver ar bed ; ha pa lacaas en e volontez carga anezi eus ar grassou caera, dreist ann oll grouadurien all : ar pez a ra da zant Gregor Nazianz lavaret e tremene ar Verc’hez, eb muzul ebed, e gras Doue ac e pep seurt madelezou, kement a zo croued.
D’an eil, Mari a oe conceved, evit ar bed-ma, gant santez Anna. Sant
Joakim oa e Zad. An daou bried a
oa, o daou, eus lignez nobl ha santel.
Evito da veza dija var an oad,
ac evelato dizer, ervez sant Epifan,
sant Gregor Niss ac ar re all, evelato,
kement a fizians o d-oa e Doue,
ma pedent dalc’h-mad, o-h ober pinijen
ac o rei aluzenn, evit goulenn
ur c’hrouadur, ac e rezont veu d’e
gonsacri da zervich Doue. Sant
Jerom a verc deomp, e reent bep
bloaz teir lodenn eus ar madou a
deue dezo : al lodenn genta d’ann
templ ha d’e vinistret ; an eil d’ar
beorien ha d’ar bellerinet, ac an
drede dezo o-unan da veva. Da benn
ugent vloaz o d-oe pelloc’h ar c’hras
a c’houlennent, ac Anna a goncevas,
e gras Doue ac er zantelez, ar
Verc’hez da viken benniged, Mari
or Mam.
Mari, mam da Zoue ! Avoalc’h eo
ar gomz verr-se, pa vezo sonjed
mad, evit credi e oe conceved ar
Verc’hez dibec’h-caer. Doue a
grouas an Eles, ac an daou zen
kenta Adam ac Eva, e stad a
c’hras : Penaos n’en devize ket
croued e stad a c’hras Rouanez an
Elez ac an dud ! Penaoz ? Mam
Doue a vize bet enebourez da Zoue,
ur sclavez da Zatan ! Eûz eo clevet
kement all. Falvezed eo bet gant
Doue e devize flastred e benn d’ar
zerpant bilimus : penaos en devize
lezed ar zerpant ive da flastra anizi
dindanna ? 0 ! nan ! sonjal kement
all eus a Zoue, a ve beza diskiant.
O Mari, trionf deoc’h ! Guerc’hez pur dreist an oll, va joa eo, evel oc’h ini, ho pe bet ur c’hras ken caër, ac a galon vad ac gant dudi e lavaran deoc’h gant an Elez : Pulchra es, caer ouc’h meurbed, pur ha neat a bep ent !...
O ! beza dibec’h-caer, pebez eurusted ! Beza e stad a bec’hed, pebez goall chans ! Mari a oe conceved dibec’h-caer ; caera gras ! Mari a vevas dibec’h, pebez eurusdet, c’hoas caeroc’h ! Mari a varvas dibec’h, o ! setu eno ar c’haera tout ! Allas ! pebez kem etre ar Verc’hez ha me ! Me, siouaz ! a zo bet croued er pec’hed : beva a raan er pec’hed, a zo c’hoas goassoc’h ; o !! mar marvan er pec’hed, setu eno ar goassa tout ! Ha penaoz cousgoude sonjal ne varvin ket e pec’hed, o kendelc’her da veva e doare ma raan ? Va Doue, c’hui zo mad em c’hever ! Diouz ar pec’hed ac ar maleur n’o anavezen ket, oc’h euz va dilivred pa oun bet badezet ; diouz ar maleur a zo dirazon ac an ini da zont, diouz ar pec’hed a anavezan brema, e roit tro d’in d’en em zilivra dre ar binijen, mar caran. Ha perac eta apell, ac apell atao ? Ma vize bet lavared d’ar Verc’hez choaz unan a zaou, beza ur pennadic discared gant pec’hed Adam evit beza goude Mam da Zoue, pe beza atao dibec’h-caer eb beza Mam da Zoue, e vize bet guell ganti beza atao dibec’h-caer eb beza Mam da Zoue. O ! pegen dissevel oun - me eta diouz Mari ! Evit an disterra tra ez oun en em lekeat, gant va bolontez va-unan, e stad a bec’hed, oun choumed e stad a bec’hed, deiziou, miziou, bloaveziou, marteze. Goassoc’h c’hoas : ac a bet ini all am euz lakeat da bec’hi, o lavaret ac o-h ober fall dirazo ! Pebez follentez ! Beza ama, gant va bolontez va-unan e stad fall, ha risca beza da viken goassoc’h c’hoas !
Ar c’hras e d-oe Mari da veza mired pur ha neat diouz pec’hed Adam, ar c’hras-se a oue ar penn eus a galz a c’hrason-all, ha varni eo e savas joaiou ac eurusdet ar Verc’hez. Beza ez euz ive grassou, a den ar grassou-all ganto, evel pa veent stag ; ha diouz ma lacaer pe ne lacaer ar seurt grassou-ze da dalvezout, e vezer saveteed pe golled. Pere int ? Doue ne lavar ket deomp, evit na lezimp ini ebed anezo da vont da goll. Beza ez euz ive ur pec’hed bennac, a zo ar penn kenta evit beza daoned. Peini eo ? Doue a guz ouzomp ive, evit ma tiouallimp piz outo oll. Diez e cavit, ha diez ive : neket re ziez, mar concevit Mari en ho calon, mar carit ar Verc’hez, mar sonjit enni gant joa ha carantez. Tostaït eta aliessoc’h ouz Sacramant an Aoter. Pa gommuniit, e roer deoc’h corf sacr Jesus, furmed eus a gorf ar Verc’hez ; coulz lavaret eta e teu neuze Mari ive en ho calon. O ! pebez joa deoc’h, mar carit ar Vam vad-se ! Grit eta ho sonj mad, peur ac e pez santiment ez’eoc’h da gommunia.
E meur a c’hiz en deuz Doue discuezed e pliz deza an enor greet d’ar Verc’hez conceved oll-pur ha neat diouz pec’hed Adam. Ac a vurzudou digouezed dre vertuz ar vetalenn a zouger evit anaout ac enori ar c’hras caer-se greet da Vari ! Ac a vurzudou, betec etouez ar zoudardet, er brezellou ? Evelse, en armeou zoken, e veler ober calz a enor da vetalenn Mari a viscoaz dibec’h. Ur zoudard eus bro Savoa a scrive, eus bro Crimee, da ur c’hamarad deza, ar pennadic lizer-ma. Lavaret a rancan d’it, eme ar zoudard-se d’he gamarad, ha te rebechet d’in ed ar veich n’em boa ket, eme te, muioc’h a zoujans Doue eget ur c’hi, — e rancan lavaret d’it e tougan varnon metalenn ann Itron-Varia, digassed d’in gant va mamm. Marteze es bezo c’hoant da c’hoarzin ; mes ama, va mignon mad, ez euz camaradet eleiz ac o deuz greet eveldon-me, a zo deuet tud all abaoe m’int digouezet e bro Crimee. Ne dremen deiz ebed abiou d’in, eb na rafen ur pennadic-pedi bennac, o sonjal er pez a lavare Jûl Jerard, ar chasseor braz, al lazeur leoned, brud aneza e peb leac’h. Voaz a-ze, a lavare ar mestr lazeur leoned-se, voaz a-ze, emeza, d’ar re ne gredont ket ar pez a lavar Doue ; evidon-me a gred ferm, ac en lavar cre, e risc da veza goapeed gant an dud diod, ha ne fell dezo, var o meno, anaout Doue ebed, fors ebed ne raan eus ar pez a zonjint pe lavarint, mui eget ne raan eus ar poultr em euz deved, pa oan em daouzec vloaz, o tenna var ar filipet. Adie ! — Ar zoudard a scrive se, a zouge metalenn ar Verc’hez.