Ar Vulgared e Makedonia-Uhela hag e Thrakia, e dibenn an XVIII-vet kantved hag e-doug an XIX-vet
E MAKEDONIA-UHELA HAG E THRAKIA
E DIBENN AN XVIIIvet KANTVED
HAG E-DOUG AN XIXvet
Ret eo da blegennou eus an dibaota kendegouezout evit ma virfe tud eus ar bobl o yez a-dreuz kantvedou dindan renerien arallyezek. Slaved ar Balkaniou n’o deus ket dizesket o yezou ha d’ezo beza bet o veva e-pad pevar c’hantved sujet d’an Durked. Nemet ar rouantelez savet gant an Durked a c’hiz koz a oa rouantelez al lez-ober pez a c’halle beza. Gant ma vije paeet an truajou, n’oa ket an Durked a wechall e chal a dra-all ebet. Ne vije ket deuet d’ezo war o spered sevel skoliou evit klask trei bugale ar slavegerien war an turkeg. Beva a raent hag e lezent ar re-all da veva.
Dindan o beli, n’o deus ket Slaved ar Balkaniou miret hepken o yezou, o astenn o deus graet dre c’hounit d’ezo tachennou nevez. Thrakia, ha, dreist-holl, Makedonia-Uhela, bet hanter-ziboblet gant ar brezeliou o doa graet o reuz er broiou-se eus an Xvet d’ar XVvet kantved [1], a zo bet adtudet evel-se gant Bulgared eus ar bobl [2], galvet gant perc’henned-douar pinvidik ar vro, Gresianed ha Turked, evit labourat war o douarou manet fraost dre ziouer a dud.
Da genta, etro dibenn an XVIIIvet kantved, e teue ar Vulgared evel gopreosterien nemetken. A-benn eur pennad, koulskoude, e tegasjont o gwragez hag o bugale, hag en em ziazeza da vat er vro dre sevel enni kêriadennou. Eur wech gwriziennet ar Vulgared evel-se, e stagas o ferziou-mat da c’hoari kaer ha da rei d’ezo al lañs war ar gouennou-all. Ar Vulgared n’oant ket hepken gounideien-douar ha liorzerien vat, aketus d’al labour, sentus-kenañ ouz o mistri, hag ouz o servija evit goprou dister. Trôet e oant war an espern, ha n’o doa ken mennad nemet prena douarou a-benn gallout labourat war o zra. Taget a zle e oa, a-hend-all, an darn-vuia eus perc’henned an domaniou bras ma labourent warno. Aes a-walc’h e voe gant-se d’ar Vulgared enbrôet prena tamm-ha-tamm an douarou bet gouestlet da gred pa voe lakaet ar werz warno.
E dibenn an XIXvet kantved, e oa aet da get er c’hiz-se an darn-vuia eus an domaniou bras e Makedonia-Uhela, deuet en o lec’h madou bihan koueriaded, ha bulgareget ar vro da heul. Edo boulc’het zoken gant ar Vulgared Makedonia-Izela ha Thrakia. E bro-Philippopoli [3], n’oa o veva er Grennamzer nemet hellenegerien, pe hellenegerien a ouenn pe tud hellenekaet. Bulgarekaet a-grenn edo e dibenn an XIXvet kantved. War eur milion a vroïz, ne vane ken nemet hanterkant mil Gresian.
Al lanôad-se a goueriaded sioul ha peoc’hus n’o dije ket rôet kalz a zarbar da obererien leun a nerz-kalon a-seurd gant an Durked-Yaouank a zo o ren bremañ (1933) en Anatolia. Nemet gwell a se d’ezo ha d’o bulgaradelez, e kavjont, e dibenn an XIXvet kantved hag e derou an XXvet, difennerien ha renerien er « proletariad lennek » stummet gant skoliou Bulgaria. Ar proletariad-se a oa anezañ mibien koueriaded, aet dre gant ha kant er skoliou evit dont da veza kargidi, ha kouezet o meud en o dourn dre n’oa ket a-walc’h a gargou vak digor d’ezo. Ar re-se, hag ar brezel-trec’h renet gant Slaved ar Balkaniou ouz an Durked e 1912-1913, o deus salvet slavegez Makedonia ha Thrakia [4].
- ↑ Betek an Xvet kantved, e oa tudet ar broiou-se gant hellenegerien ha gant roumanegerien dreist-holl.
- ↑ Ar Vulgared, pa darz o ano evit ar wech kenta en Istor a oa eur bobl finnougriek. Deuet da veva e ledenez ar Balkaniou, e derou ar Grenn-amzer, o deus degemeret ar yez slavek komzet gant o sujidi. En abeg da se, moarvat, ez eo ar bulgareg an drefoeta eus an holl yezou slavek. A. Hovelacque, La Linguistique, pevare mouladur, p. 381.
- ↑ Philippopoli eo ano gresianek ar gêr anvet Plovdiv gant ar Vulgared ha Felibe gant an Durked.
- ↑ La situation politique de la Macédoine, war A travers le Monde (stagadenn Le Tour du Monde), 31 a viz Genver 1903, pp. 33-6. Les troubles dans les Balkans : les comités macédoniens, les bandes bulgares, id. 31 a viz Here 1903, pp. 349-50.