Simon a Vontroulez/Chabistr XXII
A. Ledan, 1834 (p. 96-100)
Conseillou fur pere a ro Simon a Vontroulez da electourien en em rente d’an assamble electoral.
An deiz varlerc’h ec’h errujomp en ur ferm vras, etre Pontreo hac ar Roc’h, e pehini en em arrêtas Simon a Vontroulez. E poent lein e voat. Ar fermier en devoa gantàn ouc’h taul daou vignon. Ractal mac’h appercevas ac’hanomp, e savas en e za, en ur lavarat gant ur joa vras : Ah ! parbleu, va mignonet, emezàn, d’ar re a leine gantàn, cetu amâ un den na vezo qet a re, hac a royo deomp un avis util benac. Bonjour, tad Simon ; joa vras a meus ous ho quelet ; penaus a rit abaoue ar bloa tremen ? Mont a rit da leina ganeomp, hac e lavarot deomp ho santimant var an affer a occup ac’hanomp. — Gant plijadur, mignon Girod ; gouzout mad a rit n’en em lezàn qet pedi evit se. Arça ta, guelomp, a betra eo qestion ? Lavarit dìn hoc’h affer da guenta.
Ar Fermier Girod. — Ret ê deoc’h gouzout, tad Simon, penaus e zomp bremâ en amzer an electionou. An daou vignon-mâ a velit, ha me, a bae tremen daou c’hant livr contribution, ha dre se e zomp electourien. Tleout a reomp er c’henta devez en em renta en assamble electoral, hac e voamp o tiscuti var ar pez a dleomp da ober.
Simon a Vontroulez. — Eh bien ! Peseurt tud a gontit-hu da hénvel ?
Girod. — An dra-se eo justamant ar pez n’hon eus qet c’hoas arrêtet. Cetu amâ listennou digasset deomp, na ouzomp qet a belec’h ; hac evit sur, na anavezomp qet e nep fêçon an hanoyou-se.
Simon. — Evit petra en em ambarrasfec’h-hu eus al listen-se, ha demeus a dud pere na anavezit qet ? Tud ho prô a anavezit mad ? Cetu aze qement hac a faut. Gouzout a rit piou eo a verit ar muia ho confianç, etouez ar re a bae ar cens goulennet ?
— Girod. Ia sur, tad Simon ; se eo ivez ar pez a sonjen ; n’eo qet ret deomp mont da garga eus hon interest, tud a here n’hon eus clêvet biscoas comz.
Simon. — C’hoant oc’h eus-hu e lavarfen pere eo ar re a dleit desirout da henvel ? Mar oc’h eus er vrô ur perc’henner mad benac a vez anavezet evit carout e vrô, pehini en defe sicouret an dud maleurus, a vez eus ur c’haracter fur ha tranqil, a dremen evit caout ur speret sclêrigennet : ennes eo a dleit da garga deus hoc’h interest ; rac certen oc’h e tifenno mad anezo. Gouzout a rit-hu penaus e zeo ur güir gaer a ro ar gonstitution dêc’h, en eur lezel ac’hanoc’h da henvel er guis-se hoc’h-unan tud pere a dle ober al lezennou da bere e tleit oboissanç ? An dra-se a zisqeuz dêc’h penaus ar c’hontributionou na vezint james crénvoc’h eguet ezomou ar gouarnamant, ha na dremenint qet ho tanvez. Beza zeus tud hac a neglich da vont d’an assamble electoral evit jouissa eus ar güir precius-se. Ar re-se so tud goal indifferant d’ar mad general ha d’o interest o-unan. Gant plijadur e velàn, va mignonet, n’en doc’h qet eus ar seurt tud-se, hac e sonjit seriusamant en affer important-se. Mes evel ma zoun o paouez en lavaret dêc’h : ret eo ober ur choas mad ; an dra-se so meurbet necesser. Ret eo, dre exempl, dioüal da henvel pennou foll, pere na gavont o mad, nemet en dragas hac en disurz. An dud nebeut sourcius, na dalvezont netra qenebeut ; rac ar garg a deputet a exich beza oazus, ober attantion, hac en em rei oll da vadou ar vam-brô. Repeti a ràn dêc’h amàn, ar pez a lavaren er bloa tremenet d’am mignonet electourien a Landivisiau : It, va mignonet ; ït d’an assamble electoral ; un dever eo evit peb den a so galvet gant al lezen. Mes laqit eves mad d’ar pez a reot. N’en em lezit qet trompla gant tud intrigant. Tleout a rit gouzout guell eguet den ar pez a faut dêc’h : daoulagad ha diouscouarn oc’h eus evit anavezout an dud ; rac se grit herves ar pez ho pezo guelet ha clêvet hoc’h-unan. Petra vanq dêc’h evit difen ho troajou ? Tud hac a anavez ervad hoc’h oll ezomou ; tud hac a zo attachet dêc’h, ha pere na sacrifiint qet hoc’h interest d’o interest o-unan. Choazit ar re-se, hac ho pezo rentet servich d’ar gouarnamant ha dêc’h oc’h-unan. Ar Chart a so ur vouez hac a lavar dêc’h : Cetu aze ho troajou, hanavezit ha conservit anezo. Qement a so en em gav enni : d’an dra-se eo e tleomp en em attachi. Pa anavezo an oll Vretonet ar gonstitution, evit e c’harout hac e difen, neuze e vezimp bras ha crén.
Girod. — Cetu aze so lavarat mad, tad Simon, ha sonjal a reomp oll eveldoc’h. Me vouie ervad en devije roet Simon deomp un avis mad benac. Pell amzer so en em anavezomp, neo qet güir, va c’hamarad côs ? ha meur a dra hon eus guelet abaoue se, a drugare Doue.
Simon. — Ia, sur ; guelet hon eus meur a dra, ha se oll a dle beza disqet deomp e zeo ret beza fur, hac ober an oll Sacrifiçou possubl evit conservi un dranqilite precius. Neo qet güir se, va mignonet ?
Girod. — Oh ! rêson vad oc’h eus. Clêvit, va mignonet : goude qement en deveus lavaret deomp an tad Simon, e ven avis da rei hor moueziou da…
Ur Fermier all. — Mad evit… ; un den o anavezet mad evit caout calz a verit, hac e zomp certen e zo un den honest.
Girod. — Ma, tad Simon, fachet bras oun n’en doc’h qet imposet aoüalc’h, rac evit sur m’em bije roet va mouez dêc’h.
Simon. — Eh bien, va mignon Girod, gallout a ràn assuri dêc’h n’ho pije qet en roet da ur Breton fall.