Simon a Vontroulez/Chabistr V
A. Ledan, 1834 (p. 24-27)
Simon a Vontroulez a ro da santout an oll avantajou eus ar scoliou e pere ar vugale en em zesq an eil eguile, dre an descadurez mutuel.
En eur aruout en Brest, ec’h ejomp da loja, evit tremen diou nosvez, en un hostaliri vian ha modest, tostic da dôr qær. An hostizes e devoa tri buguel, daou bautr, pe eus are ar mab hena en devoa vardro unnec vloaz, hac ur bautrezic a zeis pe eiz vloaz. Simon, pehini a bep amzer en deus caret ar vugale, en em rentas souden mignon bras d’ar re-mâ, en eur c’hoari gante e tal an tân, da zeport ma vije prest coannia. Mes dre na ancounac’hae james an traou util, en em avisas da c’houlen digant ar mab hena ha gouzout a râ lenn ha scrifa. Ar buguel qèz a respontas gant un nebeut a vez na vouie netra a guementse. An tad Simon n’en em amusas qet da gresqi confusion ar pautric, rac santout a rê ervad penaus e voa an dra-se dre faut e dud, ha nonpas dre faut ar buguel, mar boa ignorant. Mes Simon a c’halvas ar vam, hac a lavaras dezi : Fanchon, ha na Sonjit-hu qet laqat disqi lenn d’ho pugale ?
Fanchon. — Mes, tad Simon, falvezet eo bet din laqat disqi un dra benac d’an hini bras, hac ez oun bet forcet da renonç da se, rac ne gomprene netra eus ar pez a zisqeuze e vestr dezàn.
Simon. — He bien, Fanchon, ret e vije na entente e Vestr netra e-unan. Mes, perac ne gacit-hu qet anezàn d’ar scol, coulz hac e vreur ?
Fanchon. — Eléal, Simon, rac sonjal a ràn na zisqint qet muyoc’h.
Simon. - Ar pez ho trompl eo se, Fanchon. Beza oc’h eus amàn scoliou mutuel, e pere e zeo impossubl nonpas disqi.
Fanchon. - Evit güir. clêvet a meus comz eus ar scôl-se, mes n’ouzòn qet petra eo.
Simon. — Er seurt scoliou-se ar vugale en em zisq an eil eguile da lenn, da scrifa ha da ober chiffr ; disqi a rêr ar C’halekis. an Aviel, ha qement tra a ranq ur buguel da c’houzout evit dont da veza docil, soumetet, christen mad, hac enfin da veza tud honest, ha memes evit beva disepandant ; rac an hini na voar netra en deus bepret ezom deus ar re-all, hac a chom dindan zujidiguez an oll.
An afferaou, Fanchon, ne zint grêt mad nemet
pa vez capabl peb-hini da ober e-unan e
re ; tleout a rit er gouzout. Ho pried na voar
na lenn, na scrifa, na counta ; ma na vec’h-hu
qet aze, penaus-e zafe trein ho ty ? Eurusamant
e zoc’h capabl hoc’h-unan da regli ho countchou,
ha dre se oc’h certen da nonpas beza
tromplet. Ha ne allit-hu qet prisout an avantach-se,
ha sonjal ervad da laqat ho pugale
d’en em brocuri ar memes faveur ? Pa voezint
lenn, scrifa ha counta, eh bien ! da zeport ma
vezint en oad da gundui o afferaou o-unan, e
sicourint ac’hanoc’h eus ar bec’h pounner-se en
ho côsni. Sonjit ouspen penaus e vezint habituet
d’al labour ha d’an urz vad ; penaus ne
vezint na c’hoarierien, na feneantet ; penaus
o devezo recevet principou a religion hac a
honestis. Pa ho pezo rentet anezo instruet, tud
a fêçon ha mignonet d’al labour, n’ho pezo nep
poan o placi anezo ervad : mad e vezint evit
pep seurt stat, hac e vezint clasqet memes.
Mes, er c’hontrel, mar o lêzit en ignoranç hac
er feneantis, en em roint d’ar viçou, hac e rint
dêc’h calz a chagrin. Allon, Fanchon, ret eo
absolumant d’ho pugale mont varc’hoas d’ar
scôl, ha me o c’hunduo.
Fanchon. — Hervez ar pez a livirit, tad Simon, na c’houlennàn qet guelloc’h, hac en em gonfian ennoc’h en oll.