HIRVOUDOU
AR PROFET
JEREMI,
VAR DESTRUCTION JERUSALEM,
HA CAPTIVITE AR JUDEVIEN E KÊR BABYLON,
Dindan rën ar roue Nabuchodonosor.
E MONTROULEZ ;
E ti Lédan, Imprimer an Otrou Escop.
Avertissamant.
————
Daoust da oll c’hoant an Imprimer
da orni al labour gaer-mâ eus an
Daolennou a zezire meurbet laqat ennàn,
e zeo bet impossubl dezàn qementse, dre
ma vije deut neuse da goustout ur pris
bras ; mes, evit satisfaction al lenner,
e roer amâ varlerc’h an explicationou
pere a represant ar circonstançou
principala eus a vuez Jeremi, qen remercabl
en Histor Zacr. Ar passajou latin a vezo
lennet amâ varlerc’h, a exprim an
hevelidiguez en devoe ar Profet santel gant
Jesus-Christ, qeit a ma zeo bet var an
douar. Biscoas na voe a barfetoc’h.
Disclaration.
————
Eur satisfaction douç meurbet eo evit eur
galon sansipl da zont da labourat var Jeremi,
ar Scrivaigner-se qer leun a onction hac a
zantimant. Evellen eo en despeign S. Ignaç a
Antioch : » Beza en devoa, emezàn, an
denerra carantez evit e vam-bro ; nos-deiz e
voële stanc ha drus ar maleuriou digoezet
varnezi, hac e pede hep-cess hor Zalver da
zont d’o arrêti. « Hervez S. Jerom, en devoa
eur galon an denerra hac ar garantezussa.
Hon daoulagad, a grie-én gant glac’har, o
deveus scuillet daëlou stanq, en eur velet ruin
merc’h va fobl… Va lagad en deveus casi
lamet diguenén va buez, dre forç da voëla
var maleuriou merc’het Jerusalem… Eun
troubl horrupl en deveus sêzisset va antraillou, ha va c’halon zo rannet en eur
stourm etrezec an douar, en eur velet ar
vugale baour, c’hoas o tena, o coeza maro
var ar blacennou public.
An amzer gôz e deveus nebeut a voerziou
admiraploc’h ha qer capabl da inspira ar zantimant.
Beza int, evit guir, langach eur galoun mantret
gant ar glac’har.
Passeomp da ziou reflexion, pere a vezo util
d’an dud a gar hac a respet ar Relijion. 1°.
Hirvoudou Jeremi n’en em rapportont qet hepqen
da ruin Jerusalem, dindan Nabuchodonosor,
ha da gaptivite ar Judevien e kêr Babylon,
beza o deveus un eil objet hac hon interes
muioc’h, dre ma zeo bet punission ar c’hrim
horrubl commetet gant ar Judevien a enep hor
Zalver Jesus-Christ. An Ilis, pa ra lenn, en
tri devez diveza eus ar Zizun Zantel, an
Hirvoudou eus ar Profet-mâ, var maleuriou
Jerusalem, a zeblant hon avertissa penos
pec’hejou ar Judevien, dindan o diveza rouanet,
hac ar venjanç a dennas Doue anezo, ne voant nemet eur sqeud dister eus dallidiguez ha fulor
ar synagog a enep e Zalver, hac eus ar
valediction a zo coezet var ar bobl-se, seiz bloas
ha trêgont goude maro Jesus-Christ.
2°. Hirvoudou Jeremi a offr da vugale Doue
eur feunteun fournus a ziscadurez hac a
gonsolation. Eno e tisqer e pez fêçon e tleomp
hirvoudi, evit tenna varnomp truez ha mizericord
un Doue. Lavaromp eta gantàn : Doue
a zo just, rac en em revoltet omp a eneb
e urzou. Maleur deomp, abalamour d’hor
pec’hejou ; mes ma en em afflijomp gantàn,
o velet ar maleuriou en eus tennet hor
pec’hejou varnomp, en em gonsolomp dre ar
sclêrijen a bresant deomp ar feiz, ha
bezomp assuret n’en deo qet uzet madelez Doue
en hon andret ; ha ma en deus hon afflijet,
en devezo ivez truez ha compassion ouzomp
hervez e vadelez ordinal.
⚜
EXPLICATION AR FIGUREN GENTA.
————
Mission Jeremi.
————
Ar Profet, oajet a bemzec vloas, a anonç
d’ar roue Sedecias, revin e rouantelez ; discuel
a ra dezàn an Templ, peini a vezo souden
distrujet, ma na retorn da Zoue. Ar Roue a
seblant spouronet eus e c’hourdrous. E qever
e dron zo, eus eur c’hostez, Princet ar bobl,
hac en tu all ar Vêleyen hac ar Fals Profetet.
Ar re guenta a ziscuel, dre eur c’hoërz-goab
ha dre jestou insolant, ar mepris o deveus
evit Jeremi hac e bredicationou : ar re all a
ziscuel gant an tan fulor a vrill en o daoulagad,
ha dre grigonch o dent, an arrach o
deveus a enep ar Profet.
- Erat enim eos docens, sicut potestatem habens, non sicut Scribæ eorum et Pharisæi.
- Maz. ch. 7. v. 29.
ARGUAMANT
AR C’HENTA CANTIC.
————
Jeremi a hirvoud var distruch Jerusalem ;
en em glêm a ra eus e adversourien, pere o
deus neantet ar guêr gaer-ze en diveza izeldet.
Ar guêr infortun-mâ a c’houlen ardammant
patroniach an Doue eternel. Laqat a ra he oll
boanniou da douch e galon a druez, en eur
discuel dezàn an diluch n dourmanchou e pere
e zeo beuzet. Ar Profet a beint anezo en eur
fêçon tener meurbet : netra na achap d’e bluen :
Jerusalem en goad…, an Templ santel en
tan…, an Auter en ludu…, ar Vêleyen
muntret…, al Levitet laqet o fennou en ecan…,
ar Vesseliou hac an Ornamanchou sacr
profanet…, an Tiez distrujet…, ar Paleziou
discaret…, ar Rouanet didronet…, ar Brincet brevet dindan ar boez eus o chadennou…,
ar Guerc’heset dishenoret…, hac ar Vammou
o tifframma memprou o bugale, hac o tevori
anezo gant arrach…
Goude ma voe casset ar bobl a Israël en
captivite, ha ma voe ar guêr a Jerusalem
antieramant dilezet, ar Profet Jeremi, beuzet
en e zaelou, a azezas var ar vogueriou
distrujet, hac a reas an Hirvoudou-mâ varlerc’h,
gant eur galon mantret.
- Quomodo sedet sola civitas plena populo ? facta est quasi vidua Domina gentium : Princeps provinciarum facta est sub tributo.
- Jerem. ch. 1. v. 1.
————
Hirvoudou
AR PROFET JEREMI.
Qenta Cantic.
————
|
O marvaill ar bed oll, kêr admirabl Sion,
Penos oude coezet en desolation !…
Piou a gredje biqen, rouanes an douar,
D’an ampoent ma rënes ha ma voas en pouvoar
Da zouguen da lezen da bep seurt nation,
Ha d’o flega dindan da zomination ;
Pa grene dirazout ar bed antieramant,
D’ar c’houlz a ma lance da ziou vrec’h triomfant
An tan hac ar gurun, al luc’het a bep tu,
Da reduiza ar bobl en pouldr hac en ludu ;
Ia, piou a gredje vijes bet eur veach
Chadennet, captivet, treinet en esclavach ?
An ênvou coleret en deus tennet venjanç,
Allas ! maleuruzes, demeus da insolanç.
Mar boas qent redoutet gant an enemiet,
Ha da vagnifiçanç gant an oll anviet ;
Mar boa ar rouanet soumetet d’ac’h urzou,
Ma na voa den exant da heuill da lezennou,
O ! pebes chenchamant estranch hac effroyabl !
Cetu te reduizet en eur stad pitoyabl.
Mar boes qent adoret evel eur rouanes,
Out bremà dilezet evel un intanvez
Accablet a vizer hac a vinoret paour,
Leusqet var ar pave, hep nac arc’hant nac aour :
Enfin, qent e tougues ar septr en da zaouarn,
Hap e tougues bremâ var da dreid an houarn…
Chanchet eo da sclerder en un objet qen du
Hac ur gouabr en moguet aziouz eur bern ludu.
Beuzet ont en daelou, allas ! kêr mizerabl !
Da zourcen a c’hlac’har n’e deo qet epuizabl.
Ha te gred e c’heus c’hoas eur mignon qer hepqen
A guement a garfe qemer lod ec’h anqen ?
Nan, nan : da vignonet, ingrat hac infidel
Zo bremâ da vrassa adversourien cruel ;
Bourrevien execrabl eus da vugale guèz,
Goude beza pillet o oll finvidiguez,
O deus o chasseet evel an ærouant,
Hep gallout-possedi nep sort contantamant.
Me a meus o goelet o quitaat o bro,
Hac en vèn oc’h essat tec’hel eus ar maro ;
Allas ! surprenet int gant o adversourien,
Hac e renqont mervel pe bea esclavourien.
Trista spectacl, Sion, dign eus da huanad,
En em brezant hirio dirac da zaoulagad !
Creuzet eo da ziouchot gant eur môr a zaelou,
O velet qen dezert rentet da ravenchou ;
Ravenchou plën, pere qent a gonsiderez,
Gant eul lagad carguet a laouenidiguez,
O velet Israël o vont a vandennou
Deiz ar solanite d’ober o fedennou,
Ha d’ezanci gant pomp an Auteriou santel,
En henor hac en gloar an Tad universel.
Allas ! nemedi mui an amzer qen eurus :
A fleur e curunont o fennou glorius.
Mes evit enori satan ha tud ar bed,
Hac an Templ adorabl o deus dizenoret,
Ar pec’het ne chom qet eb e bunission ;
Da droupou dizordren hac en confusion
A beziou zo taillet, o cheffou masacret,
o Frincet distrujet, o Roue didronet,
An touriou discaret, o muriou cren a blad,
O c’hêr, o zempl zantel en gouli, tan ha goad :
Ar maro didruez e deus-int endramet
Evel e fin an eost m’ac’h endramer an ed.
Oll goalinier Doue zo coezet var o fen,
An dour hac an ouarn, an tan hac ar vocen :
Ia, bian ha bras int perisset erfin
Dindan ar c’hurunou, gant arrach ha famin.
Pa vel da voerc’hezet eun distruch qen digar,
E tifframmont o blêo, e poqont d’an douar ;
Ar Vêleyen, staguet eus treid an Arc’h santel,
A zeu d’en em livra d’eun anqen eternel :
Victimes da-unan eus eun destin barbar,
Eo peb deiz evidout eur sujet a c’hlac’har.
Nac a regret, Sion, e calon hon nizet,
Pa lennint da histor en amzer da zonet !
Pa velint en ludu da Dempl ha da Auter,
E ranno gant hirvoud o c’halon dre’n anter.
O ! va Bro guêz ! neuze te reprocho deomp-ni
Ha da zestruction, hac hon idolatri.
Lavaret a ri deomp, gant indignation :
Artizanet infam eus va c’honfusion !
Penevert ho crimou hac hoc’h iniquite,
Ne voan qet reduiset d’an amandicite,
Na va bugale guèz da glasq an aluzen ;
Da dreina carosiou trec’hourien inhumen ;
Hep gallout opposi d’o zriomf insolant
Nemet oboissanç, daelou calz abondant…
Ma vijac’h bet fidel en servich an ênvou,
Ne vije qet bremâ souillet hoc’h Auteriou
Demeus a voad impur ar victimou flêrius,
Hac a grimou grief ar payan vicius.
O Doue ! kêr Sion ! pebes chanch a c’heus-te,
Goude qer caer guenet, qer bras difformite !
Evel ma sec’h ar bouc’h var e dreid gant an naon,
Defot a baturach, en eur memes fêçon
Da Cheffou, da Brincet, memes da Rouanez,
Droulivet, languissant, a finis o buez
E creiz o stajou bras, gant mui eus a vizer
Eguet na zouffr ar paour, an disterra merzer.
Ar re ne varvont qet, discaret eus o zron,
A heuill, gant calz a vez, ar char a Vabylon.
Allas ! Jerusalem, ma pije selaouet
Ar voez hac avizou qenlies a Brofet
O devoa suscitet es faveur an Ênvou,
Nac a dristidiguez, a c’hlac’har, a ganvou
A poa-te evitet, d’ar c’houlz a ma hailles
Dilezel an errol ha da zallidiguez !…
Hoguen he prastoni lachamant morgousqet,
Evit da vrasa mez n’en dout bet difunet
Eus da gousq letarjiq nemet just d’an amzer
Ne vouies mui tec’hel rac da ruin antier.
Evit beza bepret triomfant er gombat,
E credes suffisant observi ar Sabat.
Rac-se surmontet out gant da adversourien,
Disprizet eus o fers en peb antretien.
Te da-unan eta zo bet occasion,
Dre da grimou euzus, da tezolation,
Ha da veza rentet oll da zoudardet paour
Errant ha vagabont etouez an estranjour.
Ar vech-mâ, ô Sion oud dign eus a drue :
Ne c’heus mui a lezen, ne c’heus mui a Zoue.
Hep auter, na bêleg, hep na mestr, na barner,
Hep templ hac hep victim, hep chef na gouarner,
Da habitantet qèz, chasseet eus o bro,
Ne vevont mui nemet er sqüer eus ar maro :
O memprou zo gourdet, ha bloncet o c’horfou
Dindan ar bec’h pounner demeus o chadennou.
O c’hri dizesperant, o c’hlemmou languissant,
A fournis eus o fers eur breuven puissant ;
Eun desteni certen a valeur ar brezel
O fresant en spectacl d’ar bed universel.
Crioc’h eo da galon eguet an diamant,
Mar dout c’hoas insansibl d’eur maleur qer touchant,
Mes, Sion, e lec’h blam eur rigueur lejitim,
A vel bian he foan a broportion d’e c’hrim.
Gouscoude me vel c’hoas o redec an daelou :
Ha livret e vezo-hi da gruelloc’h tolliou ?
He lagad malvennet a ziscuel ar goler,
Hac he zâl ridennet a verq an dizesper.
Seblantout a ra dìn eo bet abandonet
En he melancoli, gant Doue, gant ar bed ;
Oguen parlant a ra… Selaouomp he c’homzou ;
Me gred e vint capabl da douch hor c’halonou :
O va bugale guèz ! ha c’houi, tud ancien,
Ar maro didruez a so deut d’am zurpren,
Hac, emei, d’am gôlo démeus a vil gouli,
Mil goech violantoc’h, mezussoc’h egueti.
Ne goust qet calz livra d’eun adversour cruel
Ar madou perissabl hac ar vuez mortel ;
Mes guelet insolanç trec’hourien effrontet,
Pere, n’en deus qet pel am boa qen soubl rentet,
O tont d’am insulti, da zistruja va gloar,
A bini voa carguet pêvar c’horn an douar ;
D’am outraji memes betec em entraillou,
Hac én a voe biscoas sansiploc’h offançou ?
Da varner, ô Sion ! en deus da broscrivet,
Da grimou pemdiec o deus en courroucet.
Ah ! perac, pa dleyes apezi e venjanç,
E clasqes-te cuzet da vez, da voal-offanç ?
Inutil e voa did essât biqen pari
Da c’hoariou lubriq ha da idolatri
Dindan ar vantel lous eus an devalijen
Dirac al lagad leun a bep seurt sclêrijen,
Eus eun Doue guiec, eur Mestr oll-buissant,
A ell, en eur moment, da laqat en neant.
Da glêvet a ràn c’hoaz oc’h adres da voeuyou
Gant eur voez languissant da Grouer an ênvou.
O Doue eternel ! Doue just, redoutabl,
Distro, distro varnòn c’hoaz eur zell favorabl.
Meulet ra vo an dorn en deus va c’hastiet,
Mar prizes accordi d’am anqen, d’am regret,
Ar pardon a c’houlen un diluch a zaelou,
Eur menez a c’hlac’har hac eur môr a boaniou,
A bere va-unan on bet artizanes,
Dre va goal dizurzou, dre va fallagriez.
Mes mil goech eüruzes, mar deues c’hoas d’am difen
Enep an insolanç eus va adversourien !
O guelet a c’heus-te, va Doue benniguet,
E reduiza da Dempl en poultr hag en moguet,
Hac an douar ruziet gant goad an inoçant,
Gant un ardienez effrontet, insolant,
O profani bete da Dabernacl santel,
Ha da vesseillou sacr, puissancou immortel ?
Ah ! guelet e c’heus c’hoas ar monstrou detestabl
O pressi gant o zreid an Auter adorabl,
O treti da vister cn eur fêçon infam,
Hac o tizenori coulz ar verc’h hac ar vam ?…
Ælez eus ar maro, ministret ar venjanç,
Penos ec’h ellit-hu souffr eur sort insolanç ?
Dreist oll e cometent incest, aoültriach,
Dreist oll e rent santout ar vestl eus an outrach ;
Ha c’hoas, ô va Doue ! te c’heus-i prezervet
Eus an tan, ar gurun, o deveus meritet.
Ah ! petra ne maint-i e creiz punç an ifern,
O lesqi gant arrach, en beo, qig hac esqern !
Va fobl ne vije qet consumet gant famin,
Rentet bremâ noaz-pill, hac oblijet erfin
Dre’r brassa disesper, ar vrassa dienez,
Da zevori betec e grouadurien guez !…
O ! c’houi, pere dre chanç a remerq ar plac-màn,
Qen dign eus a druez, ha qen dezert bremàn,
Ha c’houi oc’h eus guelet biscoas, tremenidi,
Eur glac’har, un hirvoud, hanval eus va hini ?
An Eternel fachet en deveus discaret
Va menezier huel, va c’hoajou decoret ;
Laqet en deus an tan en oll vilajennou,
Grêt eun dezert affreus demeus va flenennou,
Ha dezolet va fobl en kêr ha var ar mès,
Evel gant ur falc’h lemm en ur seul mintinvez
Ma teu al labourer actif ha vijilant
Da droc’ha’r boqejou deus eur c’hoad florissant.
Ar fouëldr demeus an ên evel tan an ifern
A deu d’am c’honsumi, bete mel va esqern.
Guelet a ra Doue va daelou deiz ha noz,
Hep prizout eur moment procuri dìn repos.
Stignet en deus laçou, tec’hel a ràn raze ;
Mes e zorn invisibl em precipit enne,
Caer a meus er guervel ha redoubli va moëz,
Ne briz qet respont dìn, na va zelaou memes ;
Oguen en eun dransport a furor, a goler,
En deus grêt eur chaden crén meurbet ha ponner,
Dre’r bouez a beini va c’horf sempl accablet,
Cazi brêvet a zo treinet ha distreinet
Dre gavarniou teval, an drez, ar vein, ar spern,
Ha peur-exterminet e calon an ifern.
Mes Doue zur a gomz, me gleo e voëz divin,
Crën dirazan, Sion ; en em dol d’an daoulin !…
E voëz oll-galloudus he deus dija lazet
Da cheffou principal, discaret, ha pillet
Ar re buissanta eus da rouantelez,
Bruzunet da stajou, da rouanet memes.
Crën eta… rac e zorn en deveus exprimet
Ar guin，eus e furor da voalc’hi da bec’het.
En eva vo rét dit… ha da zaoulagad meo
A vezo tevallêt gant cousqet ar maro.
Scuillit, va daoulagad, diou rivier a zaëlou,
Objet va c’harantez, va brassa deliçou,
Peini, pa voan c’hoas em c’havel bianic,
En devoa qemeret ar soign hac ar fatiq
Eus va instruction ha va bugaleach,
Ha d’am goarantissa demeus a beb outrach ;
Va frotectour divin, va mestr, va esperanç,
En peini epqen e voa va oll fizianç,
Am abandon bremàn, coulz ha va bugale,
Da rigor ar vizer ha d’ar gaptivite.
En ven ec’h imploràn asistanç an ênvou ;
Santout a ràn bepret an tan em entraillou ;
Gant e bermission, eun arme puissant
A ra demeus va stad eun objet effrayant.
Spontus oun… hac hanval ous ar plac’het impur,
E rêr dìn mil outrach, mil insult, mil injur.
Excitet em boa re da goler, hon Otrou ;
Gant justiç e santàn an nerz eus da doliou.
Da fouëldr, dre va c’hrimou, a zo bet allumet ;
Ne reen caz a ze pa c’heuz va fulluc’het,
Evit disquez ervat penos da buissanç
Ne ve james goapêt, hep na dennes venjanç.
Pobl ar bed en antier, ah ! va c’honsideret,
Contit va maleuriou, spontit eus va guelet.
Va mibien, ep truez, treinet en esclavach,
A vezo difframmet, massacret gant outrach.
Graguez ha bugale a velàn distrujet,
Ha beuzet en o goad, o memprou disloqet.
Va mignonet memes, pa velont qement-ma,
E lec’h dont d’am difen, e teuont d’am livra ;
Va guerc’hezet prudant, dreist eur sort qen garo
A dal treid an auter zo treinet d’ar maro.
Crena ra va c’halon en goelet va’ntraillou,
O velet discaret, minet va muraillou.
An adversour a scô, a laer, a dan, a laz,
Ar maro cris, dreis-oll, en un instant am sclas ;
Ar chagrin am dizec’h evel eur branq troc’het,
Va c’hlêmou zo clêvet dre bêvar c’horn ar bed.
E lec’h beza touchet, dre discoursiou piqant,
An Egyptien fier a gresq c’hoas va zourmant.
O Sion ! emezàn, Doue da dadou coz,
An Doue-ze ger mad, ma ve guir e bropos,
An Doue-ze en pini voa da oll gonfianç,
Eo en deus da livret dindan hor puissanç.
Ha te gredo pelloc’h ve capabl e zaouarn
Da vruzuni biqen da chadennou houarn ?
An dorn en deus laqet var da gorf aneze ,
A zo crevoc’h eguet diouvrec’h an Doue-ze.
O ! Justiç eternel ! ne c’heus-te qet clêvet
Ar blasfêmou eûzus o deveus prononcet ?
Penos e souffres-te ar sort execration,
Hep teuler varnezo da valediction ?
Disquel, Tad Eternel, disquel da buissanç ;
Tenn venjanç evidomp a guer bras insolanç,
Ha gra dezo santout penos ne eller qet
Ober did nep insult hep beza punisset ;
Discar an tirantet, distruch o raç impi,
Bez sonch eus o maliç, o c’holer, o furi ;
Gra dê douguen ar boan a verit o c’hrimou,
Evel ma c’heus grêt din paea va fec’hejou.
Nemet na vint dêvet en tan eus da goler,
Ne gredint caout ennout c’hoas un tad deboner.
|
Fin ar c’henta Cantic.
⚜
ARGUAMANT
AN EILVET CANTIC.
————
Ar Profet a zeblant beza surprenet eus an distruch
a Jerusalem, ar guêr-ze qer brudet, en
peini en devoa Doue fontet e Dabernacl hac e
Dempl. Ne baoues da huanadi varnezi. Ar
vogueriou discaret eus he falesiou respectabl, a ra
dezàn antren en eun estlam santel, peini er
c’hontraign c’hoaz da zespeigni ar maleuriou
eûzus he deus souffret, a bere e voa bet
e-unan test ha souffrus. Tamal a ra an nombr
hac ar rigol anezo d’ar vêleyen ha d’ar
fals-profetet, pere, pel da brezeg gant nerz a enep
debordamant ar bobl a Israël, er meule, er c’hontrol,
en he fec’hejou, en eur brometi dezi
e tispenje he adversourien evel eun uvre, hac
er rentje perc’hen didrous demeus ar c’haera contreou eus a rouantelez Nabuchodonosor,
roue a Vabylon. Jeremi erfin a ali ar Judevien,
tromplet dre an divisou gaouyad-mâ,
da redec adare etreze Doue o zadou, a beini
an drugarez a zo brassoc’h c’hoas eguet ar
c’hrimou o deveus cometet.
- Quomodo obtexit caligine in furore suo Dominus filiam Sion ? projecit de Cœlo in terram inclytam Israël, et non est recordatus scabelli pedum suorum in die fuloris sui ?
- Jerem. ch. 2. v. 1.
————
EXPLICATION AN EIL FIGUREN.
————
Ar Bêleg-Bras a scô Jeremi.
————
Ar Bêleg-Bras, Phasur, offanset pel a voa eus
Jeremi, ha disesperet eus ar bredicationou a rê
d’ar bobl en Templ , er chasse, en eur sqêi varnàn
gant calz a vepriz. Pelloc’h e pouls c’hoas e
venjanç : soudardet, dre e urz, er c’hemer, hac en
trein d’ar prison. Er guelet a rêr a gostez d’an
Templ, rac beza e voa realamant eno, tost da
zôr huel Benjamin. Graguez, tud ancien, tud
yaouanq a zeblant beza mantret o c’halon, en
eur zellet eus an arvest eûzus-se.
- Corpus meum dedi percutientibus, et non averti faciem meam ab increpantibus.
- Isa. ch.50. v. 6.
————
Eilvet Cantic.
————
|
Penos, Tad Eternel, e c’heus gallet golo
Ar verc’h coant a Sion eus eur gramen qen teo ?
Ah ! da vrec’h paternel, hep egard d’e guenet,
Armet eus da furor, e deus he foignardet !
Chanchet c’heus he c’hraç-vad bars en tevalijen,
Hac he rèjouissanç en chagrin, en anqen.
Ar bonl a Israël, leun a henor, a c’hloar,
A c’heus precipitet en calon an douar.
Jacob en deus santet ar bouez eus da doliou ;
D’an trec’hourien e c’heus livret e oll vadou.
Da fulror zo hep fin ; gant eur zell seulamant
E razes kêr Juda betec ar fondamant.
He stat, he Rouanet, victimou da venjanç,
Zo rentet en ludu… O pebes dismeganç !…
Ne aljent birviqen achap eus ar gombat,
Pa voa dezo control o c’hrim, o dorn, o zad.
Ha n’en deo qet da vrec’h en deveus cunduet
An tan en eur moment en deus o c’honsumet ?
Da arbalastr a lanç, gant nerz criz ha garo,
Da viriou redoutabl, flêmou eus ar maro.
Ar voalen a gasti, var hor penn astennet,
N’e deus mann espernet : an dud hac al loënet,
Qestel, na tiez-gard, kêr, nac he faleziou,
Na parc gant e drevat, na forest, na coajou.
Eun tirant offanset ne ve qet terruploc’h :
Nemet qeuz ha glac’har ne zeus amâ pelloc’h.
Var an demorant trist eus ar vur, ar rampart,
Ar C’haldeen en deus plantet an etandart :
Nep sex, na nep etat n’el achap d’e gourach ;
Mesvet en deus Juda a vez hac a outrach.
An Tabernacl santel, sejour an Eternel,
An Templ-se, qer brudet, an Auter qer santel,
Muriou, touriou huel, ar portaill ancien,
Monumant admirabl a gult ar Judevien,
Oll e zint distrujet gant ar C’haldeanet :
Pillet o deus an oll, netra ne zeus manet,
Miguit en eur jardin varlerc’h eur bar corvent
A zisplant an oll gouez a rancontr en e hent,
Doue ne c’houlen mui na peden nac homach ;
Ar Bêleg-Bras, ha c’hoas ar prinç, e vouir imach,
A zo deut da veza, siouas ! an objedou
Immolet d’e justiç, dre’n nerz eus e doliou,
Ennes, mezus, a zo treinet da Vabylon,
Evel eur c’hriminal laqet dirac an tron,
Treantet en daou du, e voad, e vel empen
A strinq ous tâl ar Prinç, ous faç e vourrevien ;
Hac emâ, d’un tad qèz, ah ! pebes calonâd !
A vel e vugale var an douar a blat,
O sellet c’hoas ountâ qent lezel o bue,
Hac én a zo d’e dro massacret o goude…
Evit tron eur prison, da septr, da gurunen,
En devoa an heern a zo ous e cren ;
Da vignonet o deus bourrevien disleal,
Hac o maliç evit pinvidiguez royal.
Accomplisset en deus an oracl divin-se :
Deplor, deplor, Sion, planeden da Roue :
Biqen kér Babylon na vel o reluia ;
Gouscoude en he c’hreiz e renqo perissa.
Hon tûd côz goueachal, en o c’hoez fougueüs,
A rê Doue qiriec eus o chanch maleurus.
Bet e zint exposet da vrezellou cruel,
An estranjour zo bet mestr var an Arc’h santel ;
Hoguen hac én en deus biscoas razet an Templ,
Bruzunet an Auter, ar pez zo hep exempl ?
Hac int o deus biscoas hon tadou côz guelet
An Tabernacl pillet, ar vessel sacr souillet,
Nac an Templ profanet, o renta mezussoc’h
Da zoueou lubric eun homach infammoc’h,
Na daouarn sacrilech crog en ezançouer,
Na repasiou profan placet var an Auter ?…
Hac int o deus clêvet, dindan ar porchet sacr,
Instrumant ar brezel, canaouen ar massacr ?
N’en deo qet hep rêson e c’hel hon tirantet
Triomfa gant ar joa d’or beza supplantet ;
N’o deus-i qet a lec’h, gant reuz, bombanç ha pomp,
Da dripal, da lamet, d’ober goab ac’hanomp ?
Penos biqen pelloc’h ober dezo brezel ?
An Doue venjançus, ar Mestr universel,
En deus hor bruzunet picol ha brignenen,
Evel e cant mil pez ma torer eur veren.
Humiliet en deus hor zoudardet vaillant,
Ha reduizet o c’hoez orgouillus en neant ;
Hac en plaç an henor, ar palm hac al lore,
Hac ar gloar a glasqent, o deus cavet eur be…
Jerusalem eta, goechal va bro mignon,
Bremâ, vel Samari, lezet en abandon,
Distruch ha dibave, leun a fanq hac a zour,
A boan a zo, siouas ! eur parq douar labour !…
Tanet ha dic’hradet e zeo kêr tro var dro,
He fondamant gant spont a veler dizolo ;
He dorojou, goechal ous pere ar victor,
Evit merqou visibl a c’hloar hac a henor,
He deus staguet cant goech gant he dorn triomfant
Eus hon enemiet an depouillou sanglant ;
He dorojou, m’en lar, a goez… hac o coeza
A gontraign gant spouron an douar da grena,
An eol da chench a liou, an avel da scrijal ;
Biscoas na voe guelet eun nozvez qen teval ;
Hor maleuriou dispar, m’er c’hred hac en assur,
A zeblante sponta betec urz an natur :
Hon rouanet, hor brincet, en plaç o c’hurunen,
Coezet en dizesper, a c’houlen ur chaden.
Ministret an Auter, ar Profetet santel
Ne brezegont pelloc’h en hanv an Eternel ;
E lec’h profetisa an amzer da zonet,
A boan o deveus sonch er pez zo tremenet.
Hon tud côz venerabl, en o brassa glac’har,
En em strinq d’an daoulin, en em dol d’an douar ;
Ha gant o daouarn propr, en excès o anqen,
A ziffram o dillad, o c’hig hac o c’hroc’hen.
O zellou scoëlf a verq e maint hep esperanç ;
Gant consternation, prosternet en silanç,
E pilont o feultrin, e tennont blêo o fenn,
Ar vestl en o c’halon, ar marv en o c’herc’hen.
Pa vel merc’het Sion eun hevelep spectacl,
En em dolont gant hast ous treid an Tabernacl ;
Arozet o deveus an Templ gant o daelou :
O glac’har a redoubl hor spont hac hor poaniou.
E creiz eur seurt trubuill, va-unan consternet,
Na zessen da voëla, d’an daoulin prosternet.
Tevalijen an nôz am yaouste davantach :
Qen dismantet e voan, qen a gollen courach ;
Ha ne voa qet memes ur moment en eun de
Na zonjen e tleye finissa va bue.
Mes, horrupla tumult a vesq em entraillou,
Pa velàn saccajet ar vugaleigou !
An inoçantet paour, hep gallout er zonjal,
A zune gant o bronn ar maro disleal !
Darn avancet en oad, hac en anoudeguez,
O poqet gant irvoud d’o zad ha d’o mam guez,
Gant ur voëz languissant hac an druezussa,
A c’houlenne gant poan eur c’hinaouad bara.
Lavaret a rent dê, fatiq gant dienez :
Allas ! ma ellit mui hon zicour, hon tud qèz !
Eus a greiz ho tiouvrec’h hor breudeur difframet,
Evel foesqennou ed a zo bet endramet :
N’on eus affer da glasq goel marc’hat eguete…
A boan e c’hachuent, pa gollent o bue.
Ous piou ves-te hanval, allas ! kêr mizerabl !
Hac én zo bet er bed eur chanch qer deplorabl ?
Penos da gonsoli ? Va glac’har hirvoudus
N’ouffe pelloc’h calmi da galon truezuz.
Liessoc’h a valeur a zo scuillet varnot
Eguet a c’hreunen zabl a zo en tor an not.
Na piou a zistroyo qellies a voalen ?
Da vinistret infam ?… Allas ! an dromplerien,
Dre langach imposteur, filoutach ha crimou,
O deveus da blonjet en fonç an abimou…
M’o devije lamet banden an dromplerez
Divar da zaoulagad, allas ! maleuruzez,
Hac alumet es creiz flamboz ar virione,
E c’hailles appezi c’hoas coler un Doue,
O tont d’en em livra d’eur binijen sincer,
D’eur gomponction fervant, d’eur glac’har saluter ;
Mes anonç a rent did bepret prosperite.
Hervez o zrompleres, ar victor a dleye
Es faveur terrassi peb seurt enemiet,
Ha bruda da hano dre bêvar c’horn ar bed.
Fontet var discoursiou qer soubl ha qer tromplus,
Eo bet savet ar c’hesq es qerc’hen orgouillus,
Hac eun esperanç vên e deus da lusqellet,
Ha grêt did chasseal peb sourci, peb morc’het.
An enemiet soignus, animet a venjanç,
Ac’h attaq, as tiscar, as carg a zismeganç.
O va bro ! va bro guèz ! pebeus chanch a c’heus te !
Goab a rêr ac’hanout ec’h oll adversite ;
An estranjour, gant joa rentet ebars er vro,
A drid ous da velet qen noaz, qen dizolo.
Penos, eme Judas, gant eur c’hoarzin picant ;
Qer lêm hac an aspic, pe flêm an ærouant,
Hac onnes eo ar guêr a voa mestrez d’ar bed
Var vôr ha var zouar, goechal qer redoutet ;
Eus a bini hepqen ar sqeud hac an hano
A voa doujet dreist oll qement hac ar maro,
Zo bremâ qen distruch ? N’en eus chomet ganti
Nemet maillou houarn, mein, pouldr, douar ha pri.
An trec’hour, o clêvet un hevelep langach,
A lavar gant un ton a vepris hac outrach :
Enfin-ta, cetu deut an deiz qen agreabl,
Peini da viqen a rentimp memorabl !
Deiz eurus, en pini, dre c’hraç hon Doueou,
Ar guêr impi-mâ zo barrec a valloziou…
Ra vezo, da viqen, en amzer da zonet,
Dreis eur sort avantur ar bed oll estonet :
Dêvomp-y, rayomp-y, livromp oll d’ar pillach ;
Beuzomp-i en eur môr a voad hac a garnach ;
En faveur sclêrijen, an tan-goal en he c’hreiz
Guelomp he fobl fier rentet qen soubl, qen reiz,
O c’hasten o diouar, reudet crenn o memprou,
Hac o scrignal o dent en ardeur ar flamou.
A boan en deus comzet, p’en deus plonjet Sion
Evel en eun abim a valediction…
Cetu-i rentet eta, siouas ! ar victimes
Eus he viçou mezus hac he fallagries !…
O va Zad ! va Doue ! guir ho poa lavaret :
An Templ zo discaret, an Auter profanet.
Hac én a voe biscoas netra surprenantoc’h ?
Jerusalem zo bet… ; mes ne màn mui pelloc’h !…
Evel eun tan ardant, da goler, va Doue,
En deus eus a Jacob devoret ar c’hontre ;
Hac ar pez a gresq c’hoas davantach hor poaniou,
Hon adversour a c’hoarz o velet hon daelou ;
Pa vel omp dinerzet, e redoubl a gourach :
E joayou zo rancun, an orgouill e bartach.
Oguen, p’e glêvàn-me ?… Eus creiz ar c’hos tiez-se
E teu qeinadennou, clêmou dign a drue :
An Hebreanet paour, prosternet d’an douar,
A deu da reclami, gant hirvoud ha glac’har,
Allas ! c’hoas eur veach, en o zristidiguez,
Eus eun Doue fachet an deneridiguez.
Deut eta, pervien guèz, d’en em humilia,
Evit en appezi, na zessit da voëla ;
E vadelez divin a zurpas ho crimou :
Choazit hac immolit ar purra victimou ;
Astennit ho tiouvrec’h etreze hac e dron ;
Pedit ha suppliit eus a greiz ho calon
Evit ho pugale, pere zo bet lazet
Adalec o c’havel hac e creiz o yec’het :
Mervel a rent gant naon er blacennou public ;
Dioüallit oc’h-unan rac eur chanç qen trajiq.
Larit d’an Eternel : Penos, Crouer ar bed,
Ha n’en domp-ni pelloc’h ouvrach da viziet ?
Penos, c’hoas eur veach, ar bobl-ze peini
D’ar c’houlz ma c’hobserve da lezen hep pec’hi,
Er spaç eus eun nombr bras demeus a vlaveziou.
En deveus recevet da c’hraç, da faveuriou,
Hac a poa da-unan rentet qer puissant,
Qen nombrus, qen eurus, en eur guir qer brillant ;
Ar bobl-ze qer caret eo a fel dit bremâ,
Gant eur guer eus da beurz da renta da netra !
Penos e c’helli souffr ar vamou gruel-ze
Da zebri gant famin qig bêr o bugale,
Da blanta ar gontel e creis o c’halonou,
Gant eur furi barbar, en prezanç o zadou ?…
Hep errol e veli beleyen Israël
En harz treid an auter massacret o vervel ?
Bras eo da vadelez, bras eo da buissanç ;
Mes bras eo da justiç, ha qer bras da venjanç :
Certen, pa bermetes eur sacrilech qer bras,
Ne dleomp mui credi vez hor protectour c’hoas.
Re goupabl e zoc’h bet, ô pobl abandonet !
Vit biqen esperout beza c’hoas exocet.
Abeurs eur barner just en indignation,
N’oufec’h pelloc’h gortos nemet punition.
N’oc’h eus-u qet goelet ho tud, ho pugale,
Hep distinction a voad o peurgol o bue ?
Preuven a guementse, diou feunteun a zaelou,
Gant pere deiz ha noz e voëlc’hit o beziou.
Noc’h eus-u qet cavet an trec’hour insolant
Oc’h ober violanç d’ho merc’het inoçant ?
O Doue redoutabl ! puissant ! eternel !
Te c’heus hon assommet qen subit, qen mortel ;
Ia, te da-unan, insansibl d’hor peden,
A c’heus grêt deomp santout rustoni da voalen.
An nombr incomparabl eus hon enemiet
A zeblantemp, allas ! da veza difiet,
A zurpasse bemde ar vanden nombrussa
Eus an Hebreanet deiz ar goueliou brassa.
Te c’heus o c’honduet… spouronet ez omp oll ;
En vên e fel achap, oblijet omp da goll.
Hor mibien elevet adalec bianic,
Evit beza eur vech hon esperanç uniq,
Allas ! a goez dindan o zolliou redoublet,
Evel dindan ar falz ma coez un dornad ed.
Eun deiz a vije deut ma tleyent scuill o goad
Evit difen o bro demeus a galon vad :
Siouas ! qent an amzer e zeo bet deut an de
Ma collont o goad pur en vën, hac o bue.
|
Fin an eilvet Cantic.
————
EXPLICATION AN DEIRVET FIGUREN.
————
Jeremi tolet en eur poul don.
————
Roue Jerusalem, aliet gant ar Bêleg-Bras ha
Princet ar bobl, a accord dezo ar bermission da
laqat teurel en eur poul don ar Profet. E vourrevien
en disqen a zistribill ouc’h eur gorden. Jeremi
a zell outo gant daoulagad a garantez, hac a zeblant
invoqi Doue d’o zicour. Seblantout a ra
c’hoas exorti ar bobl da ober pinijen. Guelet a rêr
a gostez ar Bêleg-Bras Phassur ; e zaoulagad, e êr,
e jestou, a anonç ar joa draitour a ra tridal e galon.
A zeo dezàn e zeus eun domestiq, peini a deu da
laqat executi an urzou.
- Posuerunt me in lacu inferiori, in tenebrosis, et in umbra mortis.
- Ps. 87. v. 7.
————
ARGUAMANT
AN DRIVET CANTIC.
————
Maleuriou particulier ar Profet a zo
principalamant ar sujet eus ar C’hantic-mâ, pere a
zavas en o brasder huella, epad ar siech a
Jeruzalem. An divis a ra aneze a zo touchant meurbet.
Deut ê da veza an disprizanç eus e vro antier,
hac ar sujet eus e ganaoucnnou goapaer. Insulti
a rêr anezàn ; stigna a rêr dezàn pechou ; e dreina
a rêr erfin en eur prison teval, elec’h ma soufr an
trêtamanchou an indigna. E oll gonsolation a zo
en Doue, en peini en eus laqet e oll gonfianç,
ha peini a deu d’e zicour ; avantach a denn an
den en deve laqet ennâ e esperanç, hac a ve bet
ato fidel d’e c’hourc’hemennou : gortoz a ra gant
paciantet an effet eus e bromessaou. E vadelez a
zo eur môr dizec’hapl, ato pront da renta justiç ha da ober mizericord, e zeo gorec da bunissa,
ha c’hoas ne gasti nemet dre gueuz hac anqen.
Daelou nevez ar Profet, var buez trist ar bobl a
Israël. En alia a ra da ober pinijen. Peden a ra da
Zoue evit goulen humblamant sicour digantàn. E
reqejou a zo otreet. Punicion e adversourien.
- Ego vir videns paupertatem meam in virgâ indignationis ejus.
- Jerem. ch. 3. v. 1.
————
Trivet Cantic.
————
|
O va Zad ! va Doue misericordius !
Pe da goulz e teuint an deiziou precius,
Deiziou qen dezirabl ba qement deziret,
En pere va zourmant dle beza terminet ?
Da voalen a gasti varnon-me hep mui-qen
A zeblant appliqet da james, da viqen,
Hac a lèz var va c’horf ar mercou bronduet
Eus an dorn invisibl en deus va c’hastiet.
Te c’heus va digasset d’ar plaçou teval-mâ,
El lec’h ne velàn mui an eol sclêr o vrilla :
Va c’horf extenuet a rento hep dale
Entre da zaouarn just da james e vue.
Dizec’h eo va dargreiz, ne meus qet un ascorn
Na eller da gonta eus a dal an alzorn ;
Bete plantou va zreid, evel eur gueuneuden,
E zeo coenvet va c’hig ha ridet va c’hroc’hen.
En eur guir, ar chagrin en deveus va minet,
Hac evel eun ancou va feur-exterminet.
Penos gallout quittât va frison a vizer ?
Stouvet e c’heus an hent a dleyen da guemer.
Insansibl d’am peden, insansibl d’am poaniou,
Da zorn eus va chaden a redoubl ar maillou.
Hanval hon eus ar re, privet eus ar vue,
Ne ellont esperout pelloc’h guelet an de ;
Hac em andret te zo vel eur blei faminet,
En em strinq gant furi var eur vanden dênvet :
Evel eur rondachen, var peini e tenner,
Hon toullet en daou du gant biriou da goler.
Bec’h eo din chom em za… fatig eo va ene.
Ha pell evide c’hoaz hep digueri va be ?
Vid an dud pinvidiq ar maro zo cruel ;
Mes d’eur reuzeudiq paour eo sur eur mad reel.
Perac e carfen c’hoas eur vuez divalo ?
E c’hassât a dleàn, rac ne meus mui a vro.
Disprizet gant eur bobl feüs, malicius,
Goapêt ha bafouet, rentet stupid, confus,
Gourdrouzet, garotet evel eur c’hriminel,
Rassaziet a vez, a zismeganç cruel,
Deut da veza memes ar sujet, ar matier
Eus o zoniou malin, ha demeus o c’holer ;
Mezvet a doliou teod qer lem hac an aspic,
Er vro ma voen maguet abaoue bianic,
Ne allàn mui souten poaniou qen glac’harus,
Hep ma teu da zempla va c’halon hirvoudus.
Ar bara am mezur a zouten va regret,
Gant va daelou c’hoero e toràn va zec’het,
Pel ac’han exilet, ar peoc’h carantezus
He deus dizesperet va ene truezus.
Tourmantet òn dreist urz gant am amzer brezant ;
An hini da zonet a gresq c’hoas va zourmant :
E figur effroyabl a zistruch em speret
Betec ar zonjezon eus va joa tremenet.
Hac e meus lavaret : Adieu d’an esperanç !
En Doue va ene zo memes en balanç.
Oguen, prest o tonet d’ober reflexion
Penos en em livren re d’am affliction,
Hac o sonjal e voa va speret contristet ;
Gant eur galamite re droublet, trubuillet ;
E meus, gant eur voëz trist, a vouelet va ene,
Adresset evellen va ſeden d’am Doue :
O ! Tad carantezus ! pardon a c’houlennàn.
Sel ous da graouadur, ha bez truez ountàn !
Selaou va c’hlémou trist : Perac, Tad deboner,
Va bruzuni dindan ar boez eus da goler ?
Eus an dud oprimet, crignet gant an angen,
En amzer orajus, bremâ, siouas ! o rën,
Me zo, mar deus hini, dign a gompassion,
Goloet a vizer hac a gonfusion ;
Sézisset gant eston, a spont hac a orol,
Cassêt, abandonet, dilezet gant an oll.
Ur Mignon… hano qer d’am c’halon ; mes, allas !
Pellec’h caout anezàn ?… ne meus hini, siouas !
Diaguent e cargue va ene eus a joa,
Bremâ gant dizesper e ra dìn languissa.
Graç eta, va Doue ! graç ! ô Tad deboner,
Ah ! n’em extermin qet en exces da goler !…
Da galon, va Doue, me gred zo het touchet,
O velet va daelou, va glac’har, va regret ;
Oguen, hep apezi va foaniou souveren,
E zout bet tenerrêt gant va c’heuz, va anqen ;
Neuze va c’honfianç, fontet var da zouster,
A rê dìn supporti gant constanç va mizer.
O Doue ! penevert da zicour en effet,
E voan bremâ maro, ha pel zo entêret ;
Ma pije d’am c’hlêmou grêt ar scouarn vouzar,
E voan pouldr ha ludu qemesqet en douar ;
Va c’halon un instant a zo bet en balanç,
Instant criminel dìn, ha dign eus da venjanç.
Mes, elec’h caout ennout eur barner rigourus,
Ne meus cavet nemet eun Tad carantezus ;
Eun Tad compatissant ouz va zempladurez,
Bet prodig em andret a deneridiguez.
Neuze meus lavaret eus a greiz va c’halon :
Hep murmur da viqen me en em abandon
Da providanç divin, ha sur me c’hortoyo
Hep en em glem pelloc’h gant courach ar maro ;
Gant joa me bartajo ganet va heritach :
Te seul a c’houlennàn, va Doue, da bartach.
Nep a heuill da lezen zo eürus er bed-màn ;
N’en dilezes camet, da c’hraç a zo gantàn.
Respeti humblamant ar pez zo rezolvet
E tecrejou divin, hep nep murmur ebet ;
En em zoumetti did, ha renta did homach
Adalec ar c’havel hac ar vugaleach ;
Gortoz constantamant, memes var bord ar be,
Ma souteno da vrec’h c'hoërvustet an ene ;
Laqat an esperanç ennout-te ep mui-qen ;
Carout ar solitud, medita da lezen ;
Bepret, hep ezita, heuill da voëz er silanç ;
Souffr persecution, hep sonjal er venjanç,
Anduri calz a boan, hep en em gontrista ;
Supporti gant courach an affront sansipla ;
Delc’hel huel ar penn, evel da vouir imach,
Ha n’er zoubla nemet da renta did homach :
Qementse tout a zo deomp oll, ô va Doue !
An avantach rara d’hor c’horf ha d’hon ene.
N’oufes qet, pa veles qer caer santimanchou,
Hor livra da viqen d’ar glac’har, d’ar c’hanvou.
Ha possubl ve penos hor prifes, va Doue,
Eus da brezanç divin, objet hor c’harante ?
Nan… Mar dout betec-hen bet rust en hon andret,
A viqen e vi douç en amzer da zonet.
Forcet da bunissa dre justiç hon offanç,
Da vadelez bepret a zurpas da venjanç :
Eun Tad out hac a zouffr pa gorich e vuguel.
Hor guelet a rejout, gant eur regret mortel,
O veritout ar boan hac ar bunicion
Ac’heus grêt deomp da zouffr gant justiç ha rêson ;
Mes d’ar bed, estonet ouc’h hor guelet impi,
E tleyes eun exempl c’hoaz mui eguet-domp-ni.
N’en eus eta netra caoz d’hon adversite
Nemet hon oll dizurz hac hon iniqite.
Doue ne deu james d’ober neb injustiç :
An den coupabl memes, pa renonç d’e valiç,
A gav ennàn eun tad qercoulz hac eur barner,
Carguet a garantez, madelez ha douster ;
Gorec da bunissa, mes pront da bardoni,
Pa gar ar pec’her paour a galon er pedi,
Hac én prest da leusqel an tanfoueldr var e benn,
En eur memes instant ec’h exauç e beden.
An hazard ne ra mann : ar C’hrouer eternel
A c’houarn e-unan ar bed universel ;
E furnes dreist-muzur a brepar evidomp
Ha poan ha plijadur, herves ma veritomp.
Ha ne brocur-i qet deomp an oll moyenou
Da gassât ar pec’het, da heuill ar vertuziou,
Hac en e c’harz hep risq da vale reis hepret,
En hent assur demeus ar guir evurustet ?
O ! perac murmuri, tud coupabi ha mortel !
N’oc’h eus-u qet mil goech, dre bec’hejou cruel,
Gant eun outrach sanglant offanset ho Toue,
Provoqet e goler dre gant impiete ?
Ah ! mar doc’h maleürus, accusit ho crimou ;
Rac int epqen zo caos ma zoc’h en abimou.
Abreuvet a chagrin, maguet gant guir regret,
Calmomp eta Doue, suppliomp-én bepret ; ·
Reformomp hor buez, reparomp hor fotou :
Ra vo sur da viqen mestr var hor c’halonou ;
Fouillomp eus hon ene peb coign imajinabl,
Ha scuizomp an ênvou dre glêmou pitoyabl.
Penaos ! hor stad affreus, e goler foudroyant,
E c’hourdrouzou spontus, e rebechou sanglant,
N’o deus qet consumet ar vestl eus hor c’halon ?
Hor maliç a voa par d’hon oll affliction :
Hac én deus e gostez en e furor zo bet
Qen cruel, qen terrubl hac an tigr irritet ?
E zaoulagad divin a zerre pa voelemp,
Evit na velje qet an daelou, p’o scuillemp ;
Neuze, hep nep egard, na differanç ebet,
Gant e zorn e-unan en deveus massacret
Tad ha mab, breur ha c’hoar, hac ar verc’h hac ar vam.
O Doue, pez eston ! pez trubuill ! pez estlam !…
Oll en crenedien, sêzisset a spouron,
E savjomp hon daouarn pront etrezec e dron,
Hac hon tâl contristet, goloet eus a voad,
A brezante dezàn vivamant hor mennad :
En instant eus e dron eur barad curunou
En em form, en em frêz, a zissip hor vœuyou.
Evel ma tifframmer eur blanten hep bue,
Me zo bet displantet eus va bro, va c’hontre :
Hanval ouc’h serpantet, an dud feuls, disqient,
A zeblant dezirout va dispen gant o dent :
Ar pez abeurz Doue dê a brofetizen
Eo bet eus va maleur ar princip, ar zourcen :
Rac anonç a ren dê traou calet ha cazus,
Ha ne voant qet credabl d’o speret orgouillus ;
Ar pez a scorn bremâ o goad gant ar vorc’het,
Hac am expos hep cess d’o furor diremet.
E creiz qement a boan, a drubuill, a ganvou,
Allas ! ne allàn mann nemet scuilla daelou.
Nan, nan, ne baouezìn o voëla nos ha de,
Nemet pa’m azisti da-unan, va Doue.
Goerc’heset Israël, devoret gant chagrin,
A boq a greis calon da bennou da zaoulin :
Me c’himplor evito ; selaou va fedennou,
O c’hlêmou truezus, hac exauç o vœuyou :
Sel ive a druez eus va chanch deplorabl ;
Hepdout, allas ! e zeo va c’holl inevitabl.
Coezet e zòn dija memes er pech trompler,
Evel eun eonic paour en laç ar chasseer.
Danjerussa chomach eo va frison ténval !
En he c’harz eur rivier o redec ordinal
E c’harg a zour flêryus ha noazus d’am yec’het :
Va zreid ha va daouarn, va c’horf a zo brêvet
Dindan ar bec’h ponner demeus va chadennou ;
Ar prênvet a zevor va dillat a zruillou :
Amprefanet hep nombr, cunduet gant an naon,
A grign va bara gros e goelet va frison ;
A bep tu e clêvàn ar reyer o faouta ;
Eun drous epouvantabl a reont o coeza :
Eus a greiz va c’havarn infam, ampoezonet,
En em form eur gouabren a boultr hac a voguet
Eus eun exalezon a zoufr hac a roucin,
Am sufoq dreist muzur, am moug evit eur fin.
Ar yenien am c’hemer, o cresqi va foaniou,
Ar frim a sclass ar goad a red em goaziou :
Hac evit va friva eus sclêrijen an de,
Va bourrevien o deus cleuziet en daou goste.
Neuze meus lavaret : A fanq oùn grêt, m’er goar :
Retorn eta, va c’horf, en calon an douar.
Oguen, ô ! va Doue, eus fonç va funç fanqet,
E meus criet ouzit, biscoas ne meus manqet.
D’ar peurfin e clêvjout va moëz sempl ha dister,
Touchet voe da galon jenerus ha tener ;
Hac e rejout neuze dìn tanva deiz ha nos
An deliçou charmant a zouster ar repos,
Hacar c’housqet tranqil, abaoue pel amzer
Troublet, interrompet gant daelou hep niver.
Davantach a rejout, o prizout penetri
Bete fonç va c’hachot evit va c’honsoli,
Hac evit va difen ha va goarantissa
Eus ar marv, an ifern, var ar poent d’am lonqa :
En em disqeul a rez… va c’hachot zo flam oll.
Crëna ra va c’halon em c’hreiz gant horrol,
Pa c’heus ar vadelez hac an humilite
Da laret : Na spont qet ; me e zeo da Zoue,
A deui bremâ souden da rei did asistanç ;
Da bersecutourien, immolet d’am venjanç,
A berisso souden dirac da zaoulagad,
Consumet a regret, an dud vil hac ingrat ;
Oguen te vo barrec eus a vadelezou,
Ha da viqen pelloc’h ornet eus va graçou.
Var ar gomz, va Doue a zo disparisset
Gant ar sclêrijen vras a bini voa carguet,
Me’n em dol d’an daoulin hac a boq d’an douar,
Va c’halon anflamet eus eur garantez rar.
O neuy en daelou, cazi hep santimant,
E tremenis ar rest demeus an deiz prezant,
O veuli en secret hac o trugarecât
Ar vajeste divin eus eun Doue qer mad,
Peini n’eus prizet e-unan bruzuni
Va zirantet cruel, qemer lod em anui,
Ha soulaji mizer, ha glac’har, ha poaniou
Eur paour injustamant dalc’het er chadennou :
Ar zon douç eus e voëz, pini am c’honsole,
Em ene languissant a zigassas bue.
Eus a joa transportet o velet e galon
Sansiploc’h d’am goal-chanç ha d’am affliction,
E laris : Va Doue ! te c’heus va difframmet
A dal dór ar maro : ra vezi benniguet,
Meulet hac adoret dre oll da virviqen,
Va frotectour divin, va refuch, va zouten ;
Ra vezi da james va vanjer, va barner,
Ha va liberatour epad an oll amzer.
Va lam a grabanou cruel va muntrerien,
Hac o feur-extermin, ar vlasfématourien :
Gout a rez o dessign, o c’homplot, o maliç ;
Qemer ar fouèldr es torn, rent eta dìn justiç.
Hep ar pronta sicour n’oufen biqen tec’het,
Nos-deiz em poursuivont, ar gruel tirantet !
Emaint e clasq va c’holl a guichen goulou-de,
Allas ! ha da zer-nós en er c’hlasqont ive ;
Mar cessont eur moment o furor em enep,
Eus o chansoniou faos e zòn prest ar sujet.
Otrou, gra dê santout outrach evit outrach ;
N’espern-i e nep guiz, livr-i oll d’ar c’harnach ;
Redoubl o labouriou, ne glêo qet o c’hlêmou,
Ha troubl o daoulagad, rent cris o c’halonou
Lanç ive da gurun var ar raç divalo
Hac impi-ze, pini zo bet ruin va bro ;
Distruch bete nizet an nation fal-ze,
Ha ra zeuy da dolliou redoublet, va Doue,
Da garga tud ar bed a spouron, a eston,
O velet da goler, da indignation !…
|
Fin an drivet Cantic.
————
EXPLICATION AR BEDERVET FIGUREN.
————
Jeremi azezet var ruinou an Templ santel.
————
Ar Profet a zo azezet var ruinou an Templ,
stad un den mantret. Teuler a ra eul lagad
a druez var coz-mogueriou Jerusalem, pere
a zivogued c’hoaz . E zaouarn a so savet
entrezec an ên, hac ar stravill a zo pintet var
e visach : guelet a rêr eur restad eus a
golonadennou superb an Templ, ar jarl en
peini en em burifie ar Judevien, ha mercou
patant pere a anonç ar gaerentez hac ar
magnificanç eus a di hor Zalver. Dindan treid
Jeremi e zeus mein marbr distaguet, colonennou
ranverset, goloennou brizet, figuriou
brizillonet, hac a bep seurt traou precius, fraillet ha disperset. Ebars er fonç, ec’h
appercever ar flammou o sortial c’hoas eus a
zecombrou kêr, peini a zo cazi oll reduizet
e poultr hac e ludu.
- Et videns civitatem, flevit super eam.
- Luc. ch. 19. v. 41.
————
ARGUAMANT
AN BÊVARE CANTIC.
————
Ar Profet Jeremi a scuill dae1ou c’hoaz var
ludu Jerusalem, ha var an traou caer a voa
enni. Poan en deus o credi e ve ar vein eus
santual an Templ sclabezet dre ar blacennou
public, hac e ve bugale Sion trêtet evel pôdou
pri. Ober a ra eur poltret an touchanta
eus a stat estlamus e vam-bro ; n’en deo deut
ar breiz a Vabylon nemet dre grimou he
bêleyen, ha re he fals-profetet. En vên o deus
laqet he habitantet maleürus o esperanç en
Ejyptianet ; n’en em denfont biqen eus a
zindan ar voalen a gastiz, meritet dre o
idolatriach. Sermoniou ar Profet santel a deu da
veza guir : ar Judevien a zo trec’het ha
divisqet eus o oll vadou ; o Roue a zo didronet, ha casset evelto e captivite. Jeremi, an
tenerra eus an dud, a zoug ar gonsolation en
calonou e oll vroys ; o assuri a ra penos ar
boan meritet dre o fec’hejou a zo peur-achuet,
e zeo satisfiet venjanç Doue, ha ne vezint
mui casset er mèz o bro. An Idumeanet a
vezo, er c’hontrol, ar sujet rus e vrassa furol.
Ar Profet a c’hourdrous anezo var ze, gant
calz a nerz.
- Quomodo obscuratum est aurum, mutatus est color optimus ? Dispersi sunt lapides sanctuarii in capite omnium platearum ?
- Jerem. ch. 4. v. 1.
————
Pêvare Cantic.
————
|
Peanos eo morlivet an aour caer ha brillant,
Hac en deus-én collet eul liou qen eclatant ?
O ! Roue Salomon ! deus brema da velet
An templ qen marvaillus a poa-te batisset !
Ah ! ne remerqi mui ar mein-se precius
A bere goechal, en eun amzer eürus,
E rejout en orni gant pomp ha decoranç,
Hac eur solemnite leun a vagnifiçanç.
Guelet a rêr dreis oll disperset ar beziou,
Ar marbr hac an azur demeus an auteriou ;
Ar blacennou public zo cazi goloet
A damou Pillerou, goareyer ar porchet,
Hac ar religou trist an Templ admirabl-ze,
Pillet ha ravajet evel madou peunze.
Hor bugale goechal quisqet superbamant ;
A zo divisqet eus o habijou brillant :
O c’horfou zo blonset, hep nac harz nac apui,
Brêvet ha bruzunet evel cos pôdou pri.
O tra meurbet estranch ! ar monstrou sovacha
Er forestou maguet hac er c’hoajou brassa,
Hac int beuzet a voad a brezant o feultrin
Dre’n instinc naturel pepini d’e boncin ;
Hac ar vamou, mil guech cruelloc’h eguete,
A refus o diouvron d’o goad, d’o bugale !!!…
Sempl, trist ha languissant, duet gant ar zec’het,
O zeod en em stague eus o staon anflamet :
Pez sort a gavent-y da lemel o famin ?
Allas ! ur vrec’h cruel, hac un dorn assasin !…
Dreiz oll ne veler qen nemet corfou maro,
Pe brest da berissa : spectacl cris ha garo !
Anaout a ra’r bervien ar c’horfou massacret
Eus ar binvidien, pere ne brizent qet
A greiz an abondanç sellet eus a drue
Hac a gompassion ouc’h o c’halamlite.
En plas-all e velont, gant eston hac horrol,
Ar brincet a bere goechal al lez, an dol,
Ne fournis en preven nemet ar vrastoni ;
Bremâ publicamant hep fent o tevori,
Ha gant avidite memes, ep nep murmur,
Ar charinet loussa, repugnanç an natur.
Crëna ra va memprou, spouronet eo va goad
O velet eur sort chanç, qen terrubl calonad.
Allas ! eta, guir eo, ne vo qet guel trêtet
Ar rouantelez-màn guet ar Sodomistet !
An tanfoueldr eus an ên, evel al luc’het ru,
A reduizas Sodom en poultr hac en ludu :
Perac n’on eus-ni qet eprouvet qement all !
Mes, ô Doue Jacob ! ah ! peguen disleal
Abaoue pell amzer ne zuportomp-ni qet
Ar brassa maleuriou zo bet biscoas er bed !
Hac eus a Nazareth, ar yaouanqis êmabl,
En guenet qen charmant, en furnes admirabl,
Favorizet bepret eus da vadelezou,
Dre furnez o buez, dign eus hor respetjou,
Zo treantet ive gant biriou da venjanç :
Ha ne dleyes-te qet espern an inoçanç ?
O bizach eclatant, admiret gant an oll,
Duêt, defiguret, a ra bremâ horrol.
Ar vugale baour-ze ; chasseet eus o bro,
Hep ti na diaze, certenamant a zo
Ar figuren sansibl eus ar fleuriou goenvet
Gant an avel corvent, an arne diremet.
O joayou zo troet en glac’har, en hirvout ;
A boan o deus gallet o zud o anaout :
O zreid zo diassur, o zellou culvannec ;
Hac adreus d’o c’hroc’hen luguernus, lijennec,
E remerqer ar goad, o helvou, o esqern ;
O foaniou zo brassoc’h eguet poan an ifern,
O ! deiziou maleürus, detestabl d’am ene,
Ha me dleje biqen goelet goas eguete ?
Mamou criz ha cruel a ziffram d’ar peurfin
O c’hrouadurien baour peguet eus o feultrin
Evit, hep conscianç, o stlepel var ar glaou
Da zêvi, da rosta, da boazat o memprou,
Hac en o devoront, hac int c’hoas o finval,
En despet da reproch an natur o crial,
Evelse, Doue just, e rejout eclati
Var ar bobl Israël da goler, da furi ;
Evit hor punissa, da netât hon offanç,
E leuscjout var hor penn an tan eus da venjanç.
Ne voa qet an amzer, mes an tan qen ardant
A zevoras Sion betec he fondamant :
An oll rouanet-ze, dre’r bed universel,
Pere ne gredent qet ober deomp ar brezel,
Pere, pa brononcent an hano seulamant
Demeus a Israël, gant spont ha nec’hamant,
A grene pa vouient penaos Israël
A voa soutenet mat gant da vrec’h eternel.
A boan e credont c’hoaz e ve coezet Sion :
En hevelep dizurz, qen bras confuzion,
Hac en defe gallet ar bobl eus ar Galdee,
Ober deomp e-unan tec’hel a ziraze ;
E ve deut aben da ranversi gant ur zell
Hon dorojou coëor, hor muraillou huel ;
Hac enfin e ve deut o zroupou hep niver
Dreist hon rampart imanç evel dour eur rivier
Da laqat en Canaan da redec ar marvien,
Hac eur môr eus a voad en kêr Jerusalem.
C’houi ta, fals-profetet, effrontet hac hardi,
Expliqerien fidel eus al lezen impi,
Ha c’houi, bêleyen lous ha profanatourien
Eus an Templ, an Auter, hac eus ar guir Lezen,
E lec’h trugarecât eun Doue deiz ha nôs,
A scuille, hep scrupul, goad pur hon tadou côs :
Ho crimou zo qiriec ma zomp mestroniet ;
Carga rêc’h ho poutou, vel eur bobl insanset,
Eus a c’hoad inoçant, peini gant outrach
A scuilljoc’h oc’h-unan en horrol hoc’h arrach.
Ar bobl hac ar zoudard, ar bêleg, an diacr
A guemer prest an tec’h ous ho quelet qen acr.
Guelet a rejoc’h c’hoas hon tirantet neuze,
Testou eus hon incres, o laret entreze :
E zomp victorius var hon adversourien ;
O Doue galloudus ne deu mui d’o difen :
An abus o deus grêt eus e vadelezou
O rent bremâ victim demeus e venjançou ;
Ne dolo davantach e zellou deboner
Var ar bobl caledet a strincas an Auter
Dindan e dreid profan, ha pennou respectabl,
Ar vêleyen honest, vertuzus, venerabl,
Ar bobl-ze qen cruel, ma poignard e vibien,
Hac an dud côs re zempl evit en em difen.
Allas ! allas ! cetu penaos e tiscourent ;
O reprochou fier nemeur n’hor sicourent ;
Demeus a sclêrijen hon daoulagad serret,
A voa dall, p’otramant ne glasqent qet guelet :
En vên e c’hesperjomp asistanç Pharaon ;
Ar C’haldeen hor dompt en e gonfuzion ;
Ha neuze c’hoezet oll gant orgouill ha courach,
E retorn en hor c’hêr d’e laqat en carnach.
Goude qement a boan, pervien Hebreanet,
Ha c’houi ell esperout beza goell fortunet ?
Allas ! va broys qèz ! hoc’h esperanç zo vên,
Ho finvez a dosta, n’ouffac’h qet he asten :
Perissa renqit oll, chanç cruel ha garo !
Ne chom ganêc’h nemet ar vez hac ar maro.
Hon oppressour dija, mestr var hor c’hampagnou,
Hon heuill hac hon attrap var beg hor montagnou ;
Hanval en e zemarch eus eun dour debordet
Ouz an êgl, an avel, ar foueldr hac al luc’het,
P’otramant d’eur c’haro, coachet en dezertchou ;
En deus d’hor bugale stignet calz a laçou :
An oll a renq cedi d’e furor diremet ;
Ne veler en Sion nemet crim ha pec’het :
Scòet en deus hon tad, hor mignon, hon Roue
Hep aon hac hep respet evit imach Doue.
Ha possubl ve penaos, evit hon dizurzou,
E ranqfe perissa, dindan ar chadennou,
Ar Roue-ze qen sacr, ar furnes a bini
Dre’r bed universel a deu d’hon estoni ?
Allas ! ni lar dezàn, beuzet en hon daelou :
Cess, ô Roue guirion ! cess pelloc’h da ganvou,
En eur peoc’h evurus e zeomp da veva,
Da driomfou nombrus hor c’hargo eus a joa :
Da zouguen a réfomp bepret en hor memor,
En fonç hor c’halonou vo gravet da histor,
Hac hon successoret, er bed trubuillus-mâ,
A veulo da hano neuze coulz ha bremâ.
Caer hor boa lavaret, hon destin re gonstant
En doug divar e dron var bord ar monumant.
Tridal a res, Edom, o velet hor poaniou ;
Mes hep dale te vo victimes hon Autrou :
Souffr a ri gant anqen an droug a c’heus grêt demp,
Santout a ri varnout ar voalen a zantemp ;
Chanchet e vo souden da vro hir ha ledan
En eun dezert horrupl, affreus dit da-unan.
Mes te, Jerusalem, na pez mui a vorc’het,
An amzer a venjanç divarnout zo troet ;
Appezet eo Doue, ne vo mui es qever
Nemet enn Doue mat, carguet eus a zouster :
Var Edom hep mui-qen en em venjo bremàn,
Reir zo eus a amzer ma rê goab anezàn :
M’er guel… hac ar gurun lancet divar e dron
A laqa da grëna tud ar bed gant spouron.
|
Fin ar bêvare Cantic.
————
EXPLICATION AR BEMPET FIGUREN.
————
Peden ha Merzerenti Jeremi.
————
Guelet a rêr Taphnio, unan eus ar gaera
kêriou eus an Egypt. Ar Judevien, offancet pell
a voa a enep Jeremi, peini na zesse da ober dezo
reprochou horrupl da veza en em dennet eno, a
enep urzou Doue, en trein cruelamant e creiz ar
blacen public : en teuler a reont var an douar,
hac er beur-assomont, darn a doliou baz, re all
a doliou mein. Ar Profet santel a veler gant eur
fisionomi eus an touchanta : sevel a ra e zaouarn
etrezec an ên, hac e ped, en eur vervel, evit e
vourrevien . Un Æl a apparis a ziabell, var eur
gouabren eclatant, eur bôd palmez en e zorn,
hac a zigas dezàn ar gurunen a verzer.
- O vos omnes qui transitis per viam attendite et videte si est dolor sicut dolor meus.
- Thren. ch. 1. v. 12.
ARGUAMANT
EUS A BEDEN JEREMI.
————
Ar Profet Jeremi a ra er beden touchant
hac admirabl-mâ eun dastum eus an oll
dismegançou hac eus an oll dourmanchou en eus
souffret ar bobl Judean, ar bobl-ze, qer caret
gant Doue, abaoue ar gommançamant eus a
siech Jerusalem, betec an distruch general eus
ar guêr gaer-ze. Ne zeus netra caeroc’h, crevoc’h
ha touchantoc’h. Disqeul a ra da Zoue
ar stat mizerabl en peini eo rentet Jerusalem.
An dienes bras a voed a goaz anezi ; ar
vuntrerez eus he habitantet ; disprizanç an trec’her
evit an dud ancien ; an outrach grêt da
verc’het Sion ; an incest, an aoültriach a rën
enni ; an distruch eus ar c’hult ; an dismeganç a beini eo goloet ar vajeste royal ; hac enfin,
an distruch eus an Templ hac eus an Auteriou.
Finissa a ra e Beden dre c’houlen digant Doue
ar c’hraç da retablissa en e stat qenta hac en
e brosperite gaera ar bobl eus a Israël.
- Recordare, Domine, quid acciderit nobis : intuere et respice opprobrium nostrum.
- Jerem. ch. 5. v. 1.
————
Peden
Ar Profet Jeremi.
————
|
O Doue benniguet, hor Mestr hac hon Otrou,
Bez sonch eus hor maleur, hor glac’har, hor poanniou ;
Priz sellet a druez hac a gompassion
Eus hon stat deplorabl, hon dezolation !
Hon touriou magnifiq, hon paleziou brillant,
Qenlies a di caer, a zuperb batimant,
Monumanchou pompus a reuz hac a vombanç,
Ne reont demp hirio nemet mez, dismeganç :
Hon oll vad, hon danvez, ar froüez eus hon labour
Zo êt eus hon douar en daouarn estranjour ;
Errant ha vagabon, ha bepret dindan dec’h,
Hep appui na souten, na refuch e nep lec’h,
Da biou cavet recours ? Hon tadou zo captif :
Abeurs hor mamou sempl, hor bugale chetif,
Na ellomp esperout, en hor brassa danjer,
Nemet eur zouten vên hac eur zicour dister.
Hon adversour, dija c’hoezet a vanite
O velet e driomf hac hon adversite
En deus discaret oll qeuneud hor forestou,
Hac o guerz deomp bremâ euz pouez hon dinerou.
Er c’hantoniou rust-se, pervien guèz ma zomp bet,
Peguen qer e paejomp an dour hon eus evet !
Gant pebes dizesper, evel pa vijemp foll,
E treinjomp hon houarn en prezanç ar bed oll !
Tortet dindan ar bec’h, ha pel demeus hor bro,
Ar famin a voa prest da rei deomp ar maro.
Hor bugale, mouguet gant glac’har hac anqen,
A goeze maro-mic ouz treid an drec’hourien :
Beuzet en o daelou, e c’houlennent bara,
P’otramant ar maro prontamant d’o laza.
Hon tud côz a bec’has, ha ne maint pelloc’h…
O goal exempl en eus hon rentet ni goassoc’h
Ha muyoc’h debordet eguet na voa-int c’hoas,
Ha bremâ ni zo seul ar victimou, siouas,
Eus o direglamant hac eus o zotizou ;
Ni zoug ar boan a voa dleet d’o fec’hejou.
Penos ! hac hor guelo an artizanet-se
Eus hor poanniou cruel hac hor c’halamite,
Goechal hor sujedet, mes hor mestrou bremà,
Hor guelo, me’n lavar, da viqen o plega
Dindan ar bouez barbar demeus o fuissanç,
Hac o touguen ar bec’h horrupl eus o venjanç ?
Hac e vomp dilezet ?… Ah ! mignonet traitour,
Penos ec’h ellit-u refuz deomp ho sicour !
Perac, da viana, n’en doc’h-u bet sansipl
D’hor c’hlêmou truezus, d’hor poanniou qen terribl !
Goude qen alies a zervich signalet,
A vadelez o poa eus hor peurz recevet,
Ne voac’h-u qet coupabl, infidel, didrue,
D’hon lezel a zindan an dorn hon oprime ?
Allas ! ô tud ingrat, cruel hac inhumen,
Criminelloc’h e voac’h eguet hor bourrevien,
Ouz hon abandoni d’o furor diremet
En eur vro detestapl, en peini bepret
Ne brezantet dirac hor zell, hon diouscouarn
Nemet al liou, an drouz eus an dir, au houarn…
Clasq a remp hor bevanç er vro dezolant-se,
En eur voëla dourec var hon adversite ;
Ha dindan an toliou redoublet ha sanglant,
Nemet cavet bara ne glasqemp seulamant :
Mes, chanç funest ! el lec’h ma clasqemp ar vuez,
Allas ! e roet deomp ar maro didruez !…
An naon hac ar zec’het, ar famin devorant
A voenv hon entraillou, hor c’halon languissant,
A rent hor c’horf evel chiminal an ifern,
Hac a lèz a verniou var ar zabl hon esqern…
Mes, ô pebes eston ! en creiz hor famillou
Me vel ec’h outrajer hor merc’het, bor mamou :
O zrec’hourien infam, caledet er pec’het,
Ouz o dizenori ne reont van ebet
O clêvet o c’hlêmou hac o c’hriadennou ;
Goab a reont memes demeus o fedennou.
Hor Bêleyen, oc’h offr o homach da Zoue,
A zant, goas eguedomp, o c’hounnar didrue ;
O zâliou leun a voad a c’houl beza venjet:
Tenn venjanç evite, va Doue benniguet !
Foueldr ar monstrou fier, qemer da gurunou
Enep hon tirantet, lanç-e var o fennou.
Penaos ! an dud cruel, hep dont da respecti
Al lezen naturel, a zeu da vassacri
Hep conscianç ebet, betec hon Rouane !
Ha c’hoas, ô crim eûzus !… souillet o deus ive
Objet da garantez, ar yaouanqis êmabl
Eus a Jerusalem… Ah ! fortun detestabl !
Hor Princet accablet dre’r rusta labouriou,
En em greve dindan ar bonnera bec’hiou.
Hon tud côz n’en dint mui hor cheffou respectabl,
Conseillourien prudant, barnerien eqitabl ;
Hon diacret captif, crignet gant ar chagrin,
N’en daint mui da gana an ofiçou divin,
En concert an hymnou, carguet a veuleudi,
En hor goueliou publiq a deue d’hor charmi,
An êriou sublim-ze, canticou ravissant,
En henor hac en gloar Crouer ar firmamant
Hor muzic zo chenchet en clêmou truezus,
Hac an Templ en eul lec’h eus a grimou eûzus.
Rac se ne zougomp qen en hon assambleou
Ar gurunennou fleur, ornamant hor pennou,
Mercou eus ar pouvoar, an domination
Hor boa var an douar var bep sort nation :
Petra ta zo chommet c’hoas ganeomp er bed-mâ ?
Ar vez, an dizesper, ar gonfusion vrassa…
Penaos ! hac e velin Sion, ar guêr royal,
Peuplet eus a loënet, anevalet brutal !
Ar menez huel-ze, qen qer d’hon tadou coz,
N’offro mui deomp nemet eur chomach direpos !
Er guelet e meus-én reduizet oll en poultr
Gant an tan, ar gurun, al luc’het hac ar fouldr.
Ah Doue ! gouscoude piou biqen a gredje
E tistrusjes hor gloar eun devez a vije ?
Hon reuz ne deo padet nemet eur zêr-lagad,
Effet cruel, mes just, eus a furor hon Tad.
Mes te, Doue Jacob, ne zessi qet da rën :
Da dron ha da c’hallout a bado da viqen.
Ah ! sell eus a druez ouzomp, paour fortunet !
Ret ê deomp perissa, ma n’or zicoures qet.
Possubl ve ne ve qet tenerrét da galon
O velet hon daelou, glac’har, componction !
Guel, evit hor zelaou, Tad just ha deboner,
Var hon tal drouclivet effejou da goler !
Comz hac hor c’honvertis ; attantif dac’h urzou,
ñi vo fidel da heuill bepret da lezennou.
Priz eur vech aucouât e zomp bet pec’herien ;
Priz hon retablissa var hon tron ancien :
Laqa fin d’hon tourmant, clêo moéz hor pedennou,
Hac hon c’harg a nevez eus da vadelezou ;
Adnevez hon deiziou, deiziou qen douç, qer mad,
En pere ne voelas taqen hon daoulagad ;
Ne ra mui deomp santout nerz da doliou ponner ;
Re hir omp bet, siouas, objedou da goler.
|
Fin ar Beden.
————
EXPLICATION AR C’HUEC’HVET FIGUREN.
————
Lectur eus a Lizer Jeremi.
————
Guelet a rêr ar Judevien chadennet, ha var ar
poent da bartia evit al lec’h ma tleont beza exilet.
An dud coz, ar graguez, ar merc’het, hac ar
vugale c’hoaz eus ar vronn, a zo reprezantet en eur
fêçon an hevella. Unan eus ar re ancien, respectabl
dre e oad, a zalc’h en e zorn eul lizer eus ar Profet
Jeremi. Ober a ra publicamant lectur anezi, en eur e
zistrempa gant an daelou a goez eus e zaoulagad. Ar
bobl er zelaou gant un attantion glac’harus. Darn
a zao o daoulagad entrezec an ên ; re-all o fix gant
eur galon mantret var an douar ; ar graguez a c’holo
o bizach gant o daouarn, hac ar merc’het a zeblant
beza mantret gant eur glac’har ar vrassa.
- Jerusalem, Jerusalem, quœ occidis prophetas, ecce relinquetur Domus deserta, et parvuli adducentur in captivitatem.
- Maz. ch.23. v.37.
ARGUAMANT
EUS A LIZER JEREMI.
————
Ar Profet, goude ruin antier Jerusalem,
separet eus e guenvroys, pere a gare hac a cherisse,
en despet d’an droug o devoa grêt dezàn soufr,
hac o falvezout dezàn laqat antren en o c’halon
an oll gonsolation a beini e voa capabl d’o zoulaji,
a scrifas dezo al lizer caër a zo amâ varlerc’h,
hac e cargas Baruch, e zisqib hac e zecretour,
d’el lenn d’ar Judevien, prest da bartia evit lec’h
o c’haptivite. Jeremi a ziouganas dezo, eus a beurs
Doue, ne zortiint eus a Vabylon nemet goude
seiz rum tud passeet. O exorti a ra da nonpas
en em revolti a enep an dorn o sco gant qement
a justiç, hac ec’h angach anezo ardammant da
nonpas dont da imita ar Vabylonianet er c’hult
impi a rentont d’o idolou. E lizer a zo carguet a rêzoniou eus ar re greva, hac eus a gomparêzonou
ar re barfeta, evit prouvi o neant hac o
vanite. Teulet a ra eur ridicul figus bras var o
fals doueou, var ar c’hult profan a renter dezo,
var an abomination, an interest, hac ar bividiguez
abominabl eus o bêleyen detestabl.
- Propter pec ata quœ peccastis ante Deum, abducemini in Babyloniam captivi à Nabuchodonosor Rege Babyloniorum.
- Baruch. ch. 6. v. 1.
————
Lizer
Ar Profet Jeremi
D’ar Gaptivet
Prest da bartia evit Babylon.
————
|
Allas ! va broys qèz ! va breudeur, mignonet,
Cetu deut an amzer a voa qen redoutet
Abeurs hon tadou côz, hac am boa, hep rebech,
En eur voela dourec, annonçet meur a vech,
Peini zo bet caos d’am glac’har bete hen !
Ne sonjàn mui em glas ; evurus ma c’halfen
Mont da zoulaji pront anqen ho calonou,
Hac a greiz va c’halon poqat d’ho chadennou !
Mes evurussoc’h c’hoas, ma ve dìn permetet
Partaji ganeoc’h ho poaniou diremet,
Hep ho quitat james na dont d’ho tilezel,
Nemet en heur memes ma vo ret deomp mervel ;
Mes gout a rit va chanch, va destination :
Plijet gant va Doue rêi consolation
Ha nerz d’ho calonou da vouga da james
Ar voëz eus an errol hac eus an dromplerez,
Ha da heuill, er c’hontrol, bepret an avizou
A laqàn dêc’h dre scrit, evel ar guir urzou
Eus hor Mestr, hon Autrou souveren, eternel,
A bini vìn bepret an interprêt fidel.
Anaout a rit dija penos oc’h destinet
Abeurz eun Doue just da veza chadennet ;
Balamour d’ho sotis, d’ho coaliou disqient,
E languisfot epad deg vloas ha tri-uguent
Dindan ar chadennou ponner : pebes anqen !
An Assyrianet a ray dêc’h o douguen.
P’o pezo satisfiet epad an amzer-ze
Evit hoc’h oll grimou d’ar justiç a Zoue,
E teuyo triomfant, gant calz demeus a joa,
Da gaout e victimou, neuze d’ho telivra,
Hac e zeot dirac ar bobl qen inhumen,
Adalec an Euphrat da guichen ar Jourden.
Adguelet a refot ho pro carantezus,
En peini vijac’h bet brêma c’hoaz eurus
Ea ho tranqilite, hep chagrin nac anui,
Panevert ar furor eus hoc’h idolatri.
Rën a ra puissant er c’hontre ledan-se ;
Teulet evez enni da renonç da Zoue,
Rac pelloc’h e velfot ebars en Babylon,
Doueou souveren azezet var an tron,
O receo respejou béleyen tromplerien,
An offranç a bere zo ger vil ha qer yen
Evel o chadennou flêryus ha disprijabl,
O zacrilech horrubl, infam, abominabl.
Douguet vent en triomf, renta rêr dê homach ;
Mes na respetet get o statu, o imach,
Bugale ridicul an dromplerez, an ard,
Falz-doueou forjet dre chanch ha dre hazard.
Pa velot an dud sod o redec d’o zemplou,
Teulet pled, va zud qèz, da heuill o exemplou ;
Considerit erfat o zotis dirêzon,
Ha bezit ferm bepret en ho religion.
Pa rentfont d’an idol Baal o respejou,
Rentit d’an Eternel homach ho calonou ;
Disprizit o c’homzou, disprizit o maliç,
Moëz an Oll-Buissant o reduizo d’e c’his :
Mouga rai o c’holer, o furor diremet ;
Gant eur zell eus e beurz e viont discaret,
En despet d’an arrach demeus o c’halonou,
En em venjo d’e dro demeus o zotizou.
Hac int o deus muioc’h demeus a buissanç
Eguet an idolou, pere gant confianç
A bedont d’o zicour evel o doueou ?
Oguen, pe hellont-i ? pa zeo guir o c’homzou,
Discoursiou disordren, qen dizout hac ar pell,
Evel eur c’hoezaden a nich gant an avel.
Ne zeus netra caeroc’h na muioc’h eclatant
Eguet an decoranç eus o goueliou brillant :
Deiz ar solemnite e veler o fennou
Goernisset a rubi hac a berlezennou ;
Oguen, ar vêleyen, livret d’an interest,
Dre zouplerez indign, detestabl ha funest,
Evite o-unan hac objedou mezus
A rezerv qelies eus a ven precius.
Ha c’houi gredfe biqen, Hebreanet êmabl,
O defe bet ornet o graguez detestabl
A c’halonç, passamant, frouez o rapinerez,
Broderez, diamant, rubanou, dantelez ?
Ar plac’het impur-ze, goude beza douguet
Ornamanchou qer caer hac o bea profanet
En prezanç ar bed oll, er guêr a Vabylon,
O rent d’o doueou hardimant, hep fêçon !…
Alies o gueler en voulouz, pourpr ha sey,
Ar falz-doueou-ze eus ar prénvet ar prey ;
Mes hac exant int-i, daouest d’o guiscamant,
Da vergla, da retorn en poultr hac en neant ?
Eur chaden alaouret, ha carcaniou perlez
A vrill en o c’herc’hen gant eclat alies ;
A boan ar vreg yaouanq zo nevez eureujet,
En em guempen qer brao da blijout d’e friet.
Unan a zoug ar sceptr ha curunen eur prinç,
A reprezant ar chef, ar penn eus eur brovinç,
Mes hac én ell sevel eun arme buissant,
Hac eun nombr infinit a zoudardet vaillant ?
Hac én a ell morse condaoni d’ar maro
Pe lêzel en buez, er fêçon ma caro ?
Un all, hac én armet a dal an troad d’ar pen,
A vel laerez e denpl, hep gallout en difen ;
Mes hac én zo fachet demeus eur sort affroni ?
Hac én zeu da guemer eur vizach divergont ?
Adoratourien vil a guer sôd idolou,
Brizit a doliou dorn hevelep doueou…
O Ministret jalouz eus ar soign d’o difen,
D’al laeron a opoz mil morail, cant croguen ;
Destum a rêr anê qer serret ha qer clos
Hac eul laer assassin e fonç ar basse-fos,
Pe otramant evel eur c’horf marv en e ve,
Pe vel eun den coupabl eus a les-majeste.
Eur gaouen, eur sparfel, ha calz a eünet all,
Var o c’horf, o daouarn, a veler o nijal,
Pere, pa vent fatiq ; coulz en deiz hac en noz,
A nij var o c’heinou da c’hludal, da repos :
En creiz o daou gostez, ar guennili spontic
A boz e neiz, e viou, a straq e asqellic.
Pez seurt doueou-ta c’houi gont int ar reze ?
Ah ! qemerit courach, na rit van aneze ;
Nebeutoc’h danjerus evit nep o ador,
No redoutit-qet ta, na rit dê nep henor.
Hac int o deus biscoas eprouvet santimant ?
Tolet er voull, hac int en em glêm seulamant ?
Mar goeler en o zempl eur c’honcour qer nombrus,
Petra zo caos a ze ?… finessaou mezus.
Ah ! petra, ne rêr qet evit conserv ar charm !
D’eun netra ve sonet an tocsin, an alarm.
Ar sacrificatour, da drompla pobl ar vro,
A ra touza qempen e benn hac e varo,
Ha gant un êr tener, trist ha defiguret,
E vantel e traina, hac e zae difrêzet,
E scô var e beultrin ; a boan en em draino
En eur yudal evel en fest an dud maro.
Ar bobl dall, anchantet, o heuill eus a bep tu,
Ha gant hast peb-unan a zecor o statu.
An templ, a boan serret, e teu gant vanite
Graguez ar vinistret, coulz hac o bugale
Da zouguen en publiq dillat o doueou,
D’en em bari gant reûs eus an ornamanchou.
Mar deif dre ancouez, o livach alaouret,
O figur en instant zo ridicul meurbet :
Ha souden e c’helver artisanet habil
D’o renta caer-ous-caer en eur fêçon suptil.
Antreteni qement idolou hep buez,
Ha n’en deo qet sevel un templ d’ar follentez ?
O hini-int zo bras, n’ouſet qet, ep ruya,
O guelet qer presset da zont d’o zervicha.
Pepini da renta dê respet hac homach,
A c’hoari dirazo eun indign personach :
Unan o briata, var boez en em grevi,
O laqa var e chouq evit o henori ;
Eun all, var e zaoulin, a brezant ezanç dê ;
Emàn zo prosternet humblamant diraze ;
Ennont, en o henor, a gompoz canticou,
Hac erfin, peb-unan a fredon o hymnou.
Oguen, Hebreanet fur, prudant, avizet,
Blamit o manielou, memes o disprijet ;
Rac, mar en em dromplont, penos o tromplfent-y
Dre finessaou vên, qer zod, qen entourdi ?
Disqeuzit hardimant o zroyou, n’en deus fors :
Ra vezint da james devoret gant remors.
Ministret ! offr a rêr d’an doueou vil-ze,
Qig, ha rost, ha bêro ; pebez indignite !
Da biou e virit-u hevelep offrançou ?
Allas ! tud maleurus ! insansibl ous clêmou
An intanvezet paour, hac ar minoret qèz,
En o miret d’ober fest en ho tieguez.
N’en deo qet ar peinter, e vicher, e speret
A forch an doueou ; mes piou benac o fed.
Ar re eus an Egypt hac int a ve qer bras,
Ma n’en em brosternfet pelloc’h dirac o faç ?
Hac int o deus morse reglet ar fortuniou,
Ar bloaz nac ar sêzon, ar miziou, an deiziou ?
Hac int o deus biscoas e nep fêçon rentet
Nac an drouc nac ar mad o deve recevet ?
Hac int a ell lemel pe laqat var an tron,
Hervez o bolontez, en o discretion ?
An Eternel hepqen en deveus ar pouvoar
Da zevel eur roue, p’otramant d’en discar.
Me guev hanval o sceptr demeus eur gos-qeyel :
Hac int a ell ampech an den paour da vervel ?
Hac int a ell ordren d’ar gliz, d’ar glao coeza
Var goure an douar evit e ranima ?
Hac int a rent justic, hac a zeu da venji
Ar rouantelezou vexet dre jalouzi ?
Hac int o deus mouguet an tan-goal e neb lec’h ;
Na lamet ar paour-qèz eus a zindan e vec’h ?
Hac int a ro sicour d’ar minor glac’haret,
D’an intanvez he goaz, ha d’ar goaz e bried ?
Delivret o deus-int biscoas an artizan ;
A c’hrif ar pinvidic, mab hena da Satan ?
Hac int a rent james d’an dud dall ar guelet,
D’ar mab e dad maro, d’an tade vab caret ?
Jujit eus o gallout : en instant ma veler
Sqeud an enemiet er c’hanton, er c’hartier,
Ar vêleyen spontet hac effarouchet oll
A guemer pront an tec’h gant o doueou foll.
Hac int a ve sujet, an doueou ven-ze,
D’ar seurt accidantou trist, faohus evite,
Ma c’halfent gant ur zell, evel an Eternel,
Var ar bobl agressour lanci toliou mortel,
Ha gant eun tarz curun, messajer eus e c’hloar,
Ober dezàn retorn en calon an douar ?
Ar bed oll estonet, princet ha rouane,
A vezo regretant en goelet o ene
Da veza bet heuillet lezennou detestapl
Fals-doueou tromplus qen vil, qen disprizabl.
Penaos, a lavaro pepini eus anê,
Eun devez a zeuyo, ni ta zo bet ar re,
Hon deveus hon-unan roet an exemplou.
Da heuill an idolou, da zevel dê templou ?
Allas ! ne zeus enne nep merq a zantimant :
A vein pe goat int grêt, a aour pe a arc’hant,
Effejou trist un art, pe deus ar follentez,
N’o deus gant ar C’hrouer nep hevelediguez :
Hac int o deus erfin hon rentet-ni mestrou
Var ar bed en antier, curunet hor pennou ?
Allas ! ne dleomp mui beza tam estonet
Eus hon affliction, hor maleur tremenet,
Rac int zo bet qiriec d’hon oll adversite ;
Int o deveus tennet varnomp coler Doue.
O ! ni so bet tromplet !… Cetu pez discourziou
A zalc’hfont, en eur scuill eur rivier a zaelou.
Victimou ar gueyer, bêleyen execrabl,
Pell e tromplet-u c’hoas ho mestrou respectabl ?
Ar C’haldeen memes a ra goab aneze,
Bep moment e vlasfem an Doueou vil-ze.
N’o deus idol ebet brassoc’h eguet Baal ;
Hac int o c’hout erfat penaos netra ne dal,
E c’heont d’an auter eus an idol infam,
Gant eur mud afflijet azalec côf e vam,
Hac e leront dezàn : O ! Doue galloudec !
Hep mar an den-mâ zo bet ec’h andret qiriec ;
Mes priz aziouc’h e benn arrêti da venjanç,
Ha disqeuz ec’h ouzout ancouât an offanç.
Te, Doue puissant, peini gant furnez
A c’houvern hor provinç hac hon rouantelez,
Hac ac’h eus bet crouet ar bed universel,
Te ell e zistruja pa guiri gant ur zell.
Admirabl en peb tra, te zo bet a viscoas
Enoret gant an oll. Hor princet crénv ha bras
O deveus soumetet o stat hac etajou
Dindan da buissanç ha da c’hourc’hemennou ;
Erſin, te peini, dre da vouir vadelez,
Hor c’honsol ordinal en hon tristidiguez ;
Disqeuz da buissanç, sell ar mizerabl-màn,
Rent yac’h ar maleurus, digas ar gomz dezàn,
An Doue ne ra vân ; ar bobl a guemer fent,
Ar sacrificatour a ven coll e sqient ;
Ar c’hlanvour a hirvout, an oll en abandon,
A lèz doueou zo noazus da Vabylon.
C’hoas ar guêr idolatr en em guev henoret
Gant un divinite lubric, ampoezonet :
Ar graguez dizordren, infidel, hep henor,
Deiz gouel an doueez hep mez en em decor
Eus an ornamanchou pinvidic, eclatant,
Brodet, passamantet en aour hac en arc’hant,
Ha neuze vit surpren, deceo pe charmi
Calon ar galantet hac an dremenidi,
E reont en dro dê, gant calz eus a lorganç,
Dêvi parfumou rar hac ar pura ezanç ;
A rubanou fleuriet e formont eur chaden
Evit en em delc’hel assambles a vanden
Da vont d’an heur merqet, pa glêvont ar signal,
D’an Templ d’en em disqeuz, da yudal, da vragal.
An estranjour a deu gant ast evit guelet
Ar vanden impur-ze eus a fumelezet ;
Eno, var daillerou trompus, qer caer stlipet,
E pourmen e lagad lubric hac egaret,
Ha goude beza choazet en e ziscretion
Objet e voal dezir d’e vrutal passion,
An objet-ze effrontet, e lec’h goela dourec,
Demeus e c’honzortez a zispriz ar guenet.
Ennes, Hebreanet, eo an henor affrus
A rentont, deiz he gouel, d’an doueez Venus.
Hac én a so possubl demeus ar galonou
Ober ar sacrifiç da guen vil doueou ?
Mar greont aon d’an nep a zo control deze,
Eo rac ma zeo spontic nep a grën diraze :
N’en dint eta netra nemet guevier, allas !
Errol ha tromplerez e zint bet a viscoas.
Eur fantazi gadal o laca var an tron,
Eun all, en eun istant, o rent en abandon ;
O gloar, o disprizanç en em heuill pen da ben,
Hervez ma teu d’an dud calz pe nebeut ambren,
An astrou merveillus, an eol brillant, al loar,
A zo mat hac util d’an den var an douar,
Ha nonpas doueou dall, ha bouzar, ha mud,
Nemet d’en em drompla ne zervichont d’an dud.
En nozveziou teval, al loar a sclêrijen,
An eol a form an deiz gant e rayonou guen ;
An avel furius, pa c’hoez e zoufledou,
A zisqeus peguer bras eo Mestr ar c’hurunou ;
A c’houabrennou scuëltr en deus ornet ar bed,
Ha pa gomz e parti neuze sounn al luc’het ;
An tanfouëldr, pa gommand, a c’hrill ar meneziou,
A ravach ar c’hoajou, a losq ar blenennou.
N’o pet qet ta aon rac doueou Babylon,
Mui a spont, a vorc’het, nac aprec’hantiou,
Evit eun elefant p’otramant eul loupard,
Rac eur spontail a ve laqet en creiz eur parc,
P’otramant rac ar spern hac an drein eur pincin,
Var bere, bep moment, e trip hac e vadin ;
Pe c’hoas eur c’honqerant rac ar c’horfou maro,
Pere, goude’r gombat a rayo pa garo
Da laqat en douar, potramant da zêvi,
Potramant o lêzo gant ar chass da zêbri.
An den just a zetest ar fals-doueou-se,
Hac bep fent ec’h ador epqen ar gouir Doue,
Hac elêc’h, evelte, caout eur vez eternel,
E dâl a zougo merq ar c’hachet immortel.
|
FIN.
