Doué ha mem bro/a-bezh

Eus Wikimammenn



D’EN EUTRU ESCOB A HUÉNÈD.
————
HANV SANTEL JESUS.
————

Arlerh ur Barz, me hell larèt ehué :
Scuéh-on ér bed ; me garehé mervel ;
Huerhue é kavan er fréh ag er vuhé ;
Kaër-vé ghet-n-ein er vro-men dilezel !
Liam erbet doh en doar n’em ari :
Perac pêlloh doug mem béh poénius ?
Nep tu meit gloès ! pé kentoh m’hum fari,
Me joé, m’honfort a zo Hanv me Jesus.

En doar, d’en han, karnet ghet en tuemdér,
N’en dès ket nerh aveit mâghein en èd ;
Er boketteu hag er gùé a huélér
Pléghet ou fèn : marv-ind ghet er séhèd !
Mæs mar divér ag en nean ul lom glàu,
Peb tra a gresk idan er glàu fréhus :
Idan hé béh, m’inean kentéh a sàu
Èl ma cleuan larèt Hanv me Jesus.

Ér mis kalet ha tihouel, mis guenvér,
Kement tra-zo a seblant é beguin ;
En éerh a hron en doar èl ul lincér ;
Ne gleuér mui meit boéh er vran hemb kin.
Ghet heol mis merh é tihun en einèd ;
En doar zou glas hag er gùé zo bleuhus !
Dihun a ra m’inean beur poéniet
A pe gleuan larèt Hanv me Jesus.


D’em diskoharn é ma douç ur gannnen ;
Mad-é er frond a lausk er mél ém bek ;
Kalz é vourran a vrud ur riolen ;
Pe mès séhèd, fréh a gavan ken huèk !
Bout-zo neoah un dra douçoh paud mad
Eit kement tra a zou ér bed bourrus :
En hanv a lar ar é zeulin me zad,
Hanv me Salvér, Hanv santel me Jesus !

Èl peb-unan, me mès ehué tanhoueit
Kalz a boénieu, un nebèd lehuiné !
— Allas ! tud peur, ér bed-man é ma groeit
Ghet déieu dû ha ré splann hur buhé ! —
Hanv me Jesus en dès groeit eurussoh
En déieu gloàu a mem buhé eurus ;
É Hanv ehué en dès groeit paud scannoh
Men déieu stank, men déieu ankinus.

Ne glaskein ket larèt el lehuiné
En dès m’halon tanhoueit abarh ér bed ;
Ne gonzein ket ag er mor a dristé
É péhani m’inean zo bet baiet.
Mæs me larou ne mès bet plijadur
Biscoah ken douç èl é receu Jesus ;
Hag ér poénieu a mès bet de andur,
A p’er galven en hum gaven nerhus.

Pe zei en ær (ah ! dis bean, ær eurus !)
De mont d’en nean ha de lezel en doar ;
Mignonèd peur, laret d’ein Hanv Jesus ;
D’er ré aral me ven nezé bout boar !
Ém deourn goann lakeit, m’hou pèd, ur groéz ;
Eit m’hi bokein, tosteit-hi d’em guéneu !
Oh ! péh confort a vehé d’ein, ém gloès,
Larèt : Jesus, pe zei d’ein en ankeu.


HANV SANTEL EN INTRON MARIA.


————
Ton : Chetu en eih kentel nehué.


Kârein a ran : étal hanv Doué,
Dôn bras é ma scrivet ehué,
Un hanv aral ar me halon,
Hanv un Intron ! (bis.)

Hanv er gaërran ag er groagué,
Hanv er Huérhiès santel, mam Doué,
E mès kâret hag a gârein
Tré ma vivein ! (bis.)

Jesus étré hé digosté
En dès keméret er vuhé ;
Kalon Mari en dès mâghet
Salvér er bed ! (bis.)

Ghet ha Jesus, ô Maria !
Kemér-mé eit m’em bréhatta ;
Lak-mé ehué ar ha galon,
O me Intron ! (bis.)

A pe sàuan, Mam truhéus,
En ha kalvan arlerh Jesus ;
Me chonj, a pe yan ém gulé,
Zô ghet mam Doué. (bis.)

Mar ha kâran, t’em hâr ehué :
Liès p’en d’on lan a dristé,
É rès nerh, confort d’em halon,
O me Intron ! (bis.)


EN ÆL MAD.


————
Memb Ton.


Aveit goarantein hun inean,
Doué a lak étal peb-unan
Ur sperèd mad, glan ha santel,
Zo hanvet Æl ! (bis.)

Gratat a ran é vein sentus
Doh-oh, m’Ælik karantéus,
Hag é chairrein gronç doh Satan
Dor me inean ! (bis.)

En henteu mad doh er ré fal
N’hanàuan ket èl ur heih dal ;
Sclerdéret-mé ghet hou sclerdér,
Ælik, mem brér ! (bis.)

Ælik, harpet-mé ghet hou préh ;
Ma n’em dalhet, n’hellan meit couéh !
Ne hran ket forh a Lucifér
Ghet-n-oh, mem brér. (bis.)

Pe zei er bed, ghet é ardeu,
D’em louyein én é liameu,
Kuhet-mé ’dan hou tivaskel,
Mem brér, en Æl. (bis.)

Pe vein solitet de béhein,
Sàuet hou poéh ha laret d’ein :
Mem brér, oh ! petra a hrès-té ?
Salv ha iné ! (bis.)


Pe gavein kalet el lézen
Zo ret héli eit bout crechén,
Laret : hoah un nebèd tristé....
É bèr.... en né ! (bis.)

M’Ælik, oh ! mil guéh trugairé !
Trugairé eid hou karanté.
A me zu, me vèn hou kârein
Bet na varvein. (bis.)

Me vèn ghet-n-oh neijal d’en nean,
Ghet hou kan unanein me han ;
Eit birvikin me vèn ehué
Mêlein men Doué. (bis.)




ER PÉHOUR.


————

Ruan, 15 Gouil-Mikêl 1838.


En dé zo kaër, en heol lan a splandér ;
Er boketteu a holo er pradeu ;
Deit-é en han, péhani a hoantér,
A pe vér clan, ghet kalz a huannadeu !
En druhunel a zo deit de gannein
Ital men dor, aveit me lehuiné ;
Mæs nitra mui ne hell me honfortein :
Clan ha clemmus attàu é me iné !

Peb tra ér bed a ré me flijadur,
Pe yen, youank, d’en ilis eit pedein :
Gùen-oé m’inean a bep couciadur !
En amzér-zé a zo oueit pél doh-ein.

En æstik-noz a sàu perpet é voéh,
É voéh ker kaër bremen evel nezé ;
Ean a hra hoah étal men dor é néh :
Clan ha clemmus attàu é me iné !

Er boketteu a sclinguern de vitin,
Ha kênt en noz en ou gùélér gouivét !
Èl boketteu, kênt pèl é tremeinein ;
Kênt pêl é vein barh ém bé astennet !
Ne hran quet forh : dès, ô marv ! d’em hemér
A pe garei : lam ghet-n-ein mem buhé ;
Rai hir-é bet, rai hir-é me amzér :
Clan ha clemmus attàu é me iné !

Èl un noz dû, tihouel-é me halon ;
É me sperèd ne za mui a sclerdér ;
Na dé na noz, n’en dès a beah eid on.
Perpet glahar, gloès, ankin é peb ær !
A pe sàuan, ne gavan meit glahar ;
Glaharet-on a pe yan ém gulé,
Ha mem bara a hluban ghet men dar !
Clan ha clemmus attàu é me iné !

A pe hra trous en ahuél d’er gouyan,
Pe ne huélér én nean stiren erbet,
Pe gorn er mor ghet é voéh eahussan,
Kalon mab-dén ghet er boén zo moughet !
Treboulettoh-é hoah kalz me halon !
Er goal-amzér ne drous ket é peb dé ;
Mæs en ankin, déh, hinihue zo eid on !
Clan ha clemmus attàu é me iné !

É pad en noz, dirac men deulegad,
O tra spontus ! é ha, é ta ur skèd !
Mem bleàu a sàu ! pedet eid on, tud vad !
Doué hou cheleu, pedet eid on, pedet !

Evel aghênt, oh ! p’hellehen pedein !
Oh ! p’hellehen larèt me zad d’em Doué !
Men Doué, me zad, nan ! n’hell mui me hârein !
Clan ha clemmus attàu é me iné !

Péhet e mès : èl un aër divalàu,
Péhèd méhus, te zaibr prepet m’halon :
Ha flêm em losk ; m’iné beur zo attàu
Evel én tan : ne houyan mèn é on.
N’en dès ket peah eit m’iné couciet !
Aveid en diaul, me mès lausket men Doué !
Hag a houdé é on bet poéniet :
Clan ha clemmus attàu é me iné !

Pe za en noz, ghet doujanç é laran :
Pe varhuehen en noz-men ? De vitin :
Ma ne huélan pèn en dé ! ghet Satan
É vein, allas ! én tan eit birvikin !
Eit birvikin ! spontet-é me sperèd
A pe chonjan ar er ghir eahus-cé !
Bout én ihuern, én tan, ghet en diaulèd !
Clan ha clemmus attàu é me iné !

Eid ancoéhat en tan prepet padus,
D’em deverranç me mès peb-tu ridet :
Eit kement-cé, buhé direih, méhus,
Ghet tud èl on, a mès bet héliet !
Mæs inep d’ein, dirac men deulegad,
Un dorn lorhus é peb léh a scrivé :
En ihuern zo eid ous, péhour divad !
Clan ha clemmus attàu é me iné !

Mèn é ma oueit en amzér ker bourrus,
Amzér, allas ! eid on bean tremeinet ;
A pe vihuen d’em Doué, léal, sentus !
Ah ! me halon nezé ne greiné ket !

Perac enta, aveit héli Satan,
En e mès-mé troeit kain de lézen Doué ?
Idan er bouis ag er boén ponerran,
Glan ha clemmus attàu é me iné !

Oh ! p’hellehen ouilein me zorfæteu
Ha tinerrat eid on kalon men Doué !
Oh ! p’hellehen, ghet ur mor a zareu,
Golhein m’inean ag hé ol fallanté !
Mæs er madeu a za ol ag en nean,
Ha Chairret-é en nean aveid on-mé !
N’en dé ket gùir ! en dapen vihannan
A oaid Jesus a huenno me iné.




EN IHUERN.


Kannen distroeit a vrehonek Kemper é brehonek Gùénèd ha changet un tamik.


————

Diskennamb ol, Crechénion, én ihuern de huélet
Poénieu ker kri ha spontus en ineaneu dannet,
A zou, dré golér hun Doué, dalhet é creis en tan,
Râc n’ou dès ket bet miret lézen Doué ér bed-man.

En ihuern zo un toul dôn ha lan a dihoeldet,
Ur huéh couéhet én toul-zé, ér mæz mui ne zér ket :
En oreu zo bet chairret ha mouraillet ghet Doué ;
N’ou digorou birvikin : collet-é en alhué.

Ur forn goret ér bed-man n’en dé nameit moghêd
É kevér en tan a losk en ineaneu dannet.
Gùel-vehé bout ér forn-zé tré ma padou er bed,
Eit bout abarh én ihuern un ær hemb kin losket.


Haval doh châss counaret, a bouis-pèn é hudant ;
Ne houyant péh léh monet, é peb léh é loskant :
En tan zou ar ou fenneu, en tan zou idan d’hai ;
En tan-zé, prepet padus, a sàu a bep costé.

Er mab a grog én é dad, hag er verh én hé mam ;
Ghet mil malloh ind ou stleij dré ou bleàu, creis er flam.
— Malloh d’id, moès didalvé, en dès bet hur mâghet !
— Malloh d’id, tad didalvé, pèn-caus ma omb dannet !

Tra hirissus ! ou hourhen hag ou hik vou roughet
Ghet bêg en airon eahus ha ghet dent en diaulet ;
Hag én tan é vou taulet ou hik hag ou eskern,
Aveid aleij en tan-flam é forn bras en ihuern.

Goudé ma veint bet losket un herradik én tan,
É veint taulet én ul lèn lan a scorn ghet Satan ;
Ag el lèn-zé barh en tan é veint arré taulet :
Déh, hag hinihue, hag arhoah, ne vou arsàu erbet.

Er ré dannet a ouilou, hag a ouilou ghet gloès :
Truhé, ô men Doué ! truhé ! ni hou pèd dré hou croès ;
Allas ! col a rant ou foén ; rac tré ma padou Doué,
Padein a rei en ihuern hag ou ankin ehué !

Ker berhuidant-vou en tan ou rostou én ihuern,
Ma tei er mél de verhuein pèn-d’er-bèn ’n ou eskern ;
A pe houlenneint truhé, sel-mui é veint goasket :
Ha kaër ou devou hudal, losket a veint prepet.

En tan-zé a zou huéhet dré gounar rust hun Doué :
O tra souéhus ! ean a losk hemb lemel er vuhé !
Birvikin ne vou moughet, birvikin ne varhuou ;
Ghet corveu er ré dannet Satan en astisou !


EN EIL DARN.
————
KANVET.
————


D’en Eutru BRIZEUX, barz breton ha gal.


————
TELEN EN ARVOR.


————

Arvor, aghênt bro er barzet,
Allas ! mui n’hi doé barz erbet !
En æstik, d’en amzér nehué,
Peb plai, ér hoèdeu a ganné.
— Ah ! kan attàu, kan douç æstik !
Er barzèd mui ne sannant grik !
— De galan-gouyan, en audeu
A hudé ghet en houlenneu.
— Sco er herrêg, sco, mor attàu,
É voéh mui barz erbet ne sàu !
— Beta bremen, mem broïk beur,
Sonnein a ré te delen eur.
Tud fal en dès taulet ér mor,
A dameu, telen en Arvor,
Ha degasset ou dès un al,
Un delen pri ag er vro gal.
— Te zillad dû, mem bro, kemér,
Ar-n-ous deit-é er goal-amzér !

— Merhuel a ra er brehonek,
Allas ! lahet dré er gallek !
— Un dén youank a dremeiné,
Hag é galon lan a dristé,
A dremeiné étal er mor,
Én ur ouilein ar é Arvor !
— Kavein a ra (na péh boneur !)
Telen Arvor, en delen eur !
— Eit séhein hun dareu, un Æl
A dennas en delen santel,
Hi zennas ag en houlenneu,
Hi groas abéh ghet hé zameu !
— Dén youank, petra a hrei-té
Ghet ha delen, ha garanté ?
— É galon ghet joé a feutas ;
Ag é galon é keméras,
É keméras mar-a-nerhen
Hag ou stagas ar en delen.
— Sonnein a ra : ni vo prepet,
Prepet Bretonnèd, tud kalet !

— En dassonn a rescond : prepet,
Prepet é vehemb Bretonned !
— Sonnein a ra : er brehonek,
Attàu, mem bro, vo te bredek !
— Tro-ha-tro ur voéh vras a sàu :
Er brehonek attàu, attàu ! -
— Ean a son : Drest en ol vadeu,
Kâramb er Hrist, Doué hun tadeu.

— Ur voéh a sàu, èl boéh er mor
Er Hrist attàu, Doué en Arvor !


————


CHONJEU UR VAM.


————

Ur vam, ar gavel hé hrouédur,
Hé hrouédurik, a oé pignet ;
Hi er sellé ghet plijadur :
« Bràu-é, mé-hi, èl en Ælèt. »

Digor a ra é zeulegad,
É zeulegad, ha bras ha dû,
Haval akerh doh ré é dad :
Èl é dad, é ma gùen ha rû.

Èl é dad, me mab em hâro ;
Avel é dad, m’er hâr ehué.
Oh ! naren, ne vou ket ér vro
Moès quen eurus èl ma vein-mé.

A pe yein d’en ilis d’en han,
Me mab ar mem bréh me zougho :
Kaëroh, a laro peb-unan,
Crouédur n’en dès bet na ne vo.

M’el lak idan goarn er Huérhiès ;
Dalbéh é vo gusket é gùen.
Kentéh èl ma kerho, liès
M’en degasso d’en overen.

Pe vou bras, m’el lako ér scol,
Ér scol eit diskein el latin.
Ean a zisco mui eid en ol ;
Ha me yei eid er hurunein.

Ghet-hou, a pe yein de valé,
Me harpo mem bréh ar é vréh ;
En eil a laro d’éguilé :
Mam en dén youank-é honnéh !


D’EM ZAD HA D’EM MAM.


————
ER MOUSSIK BIHAN.


————
Ton : Santès Anna.


Me mam liès ha me ferson
En dès bet lavaret d’ein
Hou pedein a greis me halon,
Ha de noz ha de vitin.
Cheleuet-mé, Gùérhiès santel,
Eit mam en hou keméran :
Ur sellik hemb kin, ya ur sèl
Ar er peur Moussik bihan.

Er poussinèd a pe vrassant
A ya ér méz ag ou néh ;
De ghetan, ghet eun é neijant ;
Hou mam ou farra a gouéh.
Pêl-é me mam, Gùérhiès santel ;
Eit mam en hou keméran :
Ur sellik hemb kin, ya ur sèl
Ar er peur Moussik bihan.

Pe mès bet laret kenavo
D’em mam beur ar er hosté :
Pegours, mé-hi, é tei én dro ?
Ha me mam beur a ouilé.

Séhet hé dar, Gùérhiès santel,
Hé foén zo me foén vrassan :
Ur sellik hemb kin, ya ur sèl
Ar mam er Moussik bihan.

Me hoérik vad, me hoér Anna,
A yei d’en ilis bamdé
Eid hou pedein, Intron Varia,
Eit me zad, eid on ehué.
Cheleuet-hi, Gùérhiès santel,
N’en dès ket kaëroh inean :
Ur sellik hemb kin, ya ur sèl
Ar hoér er Moussik bihan.

Pe yemb eit larèt hur pater
Hun deuigheu d’hou chapel,
Me hoér a laré : sell, mem brér,
Tablen er Huérhiès santel :
Hi a hoarh doh-emb ghet truhé !
— É omb én ouaid tinerran : —
Sellet-mé, ha mem brér ehué,
Er heih peur Moussik bihan !

Én hou tablen, ô Gùérhiès gaër !
É huélér hou mab Jesus
Ar hou tivréh, crouédur distér,
Ker mad, ker karantéus !
Nitra ne hell hou Mab nahein
D’oh-hui zo Rouannès en nean ;
Hui a hell enta goarantein
Er heih peur Moussik bihan.

Me mam a laré d’ein liès :
Er mestr a bep tra é Doué ;
Mæs Jesus zo mab er Huérhiès,
Petra ne hell mam ur Roué ?

Dihuennet-mé, Gùérhiès santel,
Eit mam en hou keméran :
Ur sellik hemb kin, ya ur sèl
Ar er peur Moussik bihan.

Hul lestr ar gain en houlenneu
A neij avel er guignel
É creis en aibr : é houilieu
A zo avel divaskel.
Doh droug, goarnet-ni, Mam santel,
Pe gorn er mor eahussan ;
Keméret idan hou mantel
Lestr er peur Moussik bihan.

Pe sàu boketteu, er guignel
A zistro ghet kalz a joé
D’hé bro ketan, ag ur vro pel :
Eit-hi péh ul lehuiné !
Ah ! bro erbet n’en dé ker kaër
Èl er vroïk a gâran !
É ma, prepet é vo ér ghér
Kalon er Moussik bihan.


————


KENAVO D’EM BRO.


————

Nannèd, 28 a vis Æst 1840.


Allas ! mont a ran pêl !
Kenavo d’id, mem bro !
Kenavo, doar santel !
Kenavo, kenavo ! (bis.)

Kenavo, me mam vad,
Eid hou mab pedet Doué !
Kenavo, me houh tad,
Eid on pedet ehué ! (bis.)

Kenavo, mem bredér,
Ha té, me hoér Terès !
Eid hou prér ur batér
É chapel er Huérhiès. (bis.)

Kenavo, hui ker mad
Ha ker carantéus,
A gâran èl me zad !....
Ah ! re-veoh eurus ! (bis.)

Aveid er heih peur clan,
Oh ! péh un tarh-kalon,
Mont ker pèl é hunan !…
Mæs Doué a vo ghet-hon ! (bis.)


Ah ! tàuet, men dareu,
Me huélo hoah mem bro !
Tàuet, me huannadeu !…
Me zei nerhus én dro. (bis.)

Pe splannou ar me fèn
Heol tuêm en Itali,
Un nerh nehué abèn
A zei ém izeli ! (bis.)

Me gavo gùellaen
É kér vras er Pabet :
Inou vo en termen
A me foénieu kalet. (bis.)

Oh ! me yei de bedein
É ilis San-Pietro :
Bennoh Doué ’houlennein
Eid on hag eit mem bro. (bis.)

De ilis er Huérhiès,
De Santa-Maria,
Me yei ehué liès,
Ha d’er Scala Santa. (bis.)

Kenavo, kér Nannèd,
Kenavo bet distro.
Kênt blai, lan a yehèd,
É vein arré ér vro. (bis.)


————


UN INEAN POÉNIET.


————

Ur verh youank, hanhuet Fanchik,
Merh dieunus mar boé ér bed,
Ghet hé fod, ar hé scabellik,
Eit goérein hé beoh oé chouket. (bis)

Er verh youank-cé a ganné,
Hag a ganné a bouis hé fèn.
— Petra a zigouéh a nehué ?....
Ne gleuér ket mui er huerzen ! (bis.)

— Tra burhudus ! é creis er hreu
Ur voès, kurunet a splandér,
Hum sàu : « N’ha peès ket eun, cheleu,
« Mé-hi, ghet ur voéh douç ha sclér. (bis.)

« N’en d’on ket hoah ér baraouès ;
« Dalhet-on hoah ér purgatoér.
« Te hell, me merh, ag en tan-groës
« Me zennein hag em hass d’er gloër ! (bis.)

« Ké de borh en eutru Person,
« Ra dehou gùerh tair overen ;
« Fanchik, tair gùéh, yun aveid on,
« Eid on, ur mis, lar ur beden ! (bis.)

« D’em niès Mari te laro
« Mont ghet-n-id de Sant-Mathelin ;
« Eit peah m’inean, hui a bedo
« Ino, un ær, ar hou teulin. (bis.)


« O me merh, n’hellès ket gouyet
« Péh ker poénius-é bout én tan !
« Péghement ’hirvoudan monnet
« D’em unanein ghet Doué én nean ! (bis.)

« Pe vein é ty en Eutru Doué,
« Aveid oh me bedou d’em zro,
« Eit ma tehet un dé ehué
« D’er hârein ghet-n-emb ér gùir vro. »(bis.)

— Kentéh, avel ur gogussen,
En hum zistré en inean vad.
— Én eurustet é ma bremen
En inean-zé ghet Doué hé zad ! (bis.)





————
BÉ UR VAM.


————

Oh ! na péh un divroereah
A pe chomér hemb mam ér bed !
Bet hé marv ne houyér ket hoah
Péghement ur vam zo kâret. (bis.)

Anna, merh youank a Bléren,
Hé mam ehué en doé kollet ;
Hé deulegad, èl ur vamen,
Ur mor a zar en doé scùillet ! (bis.)


Aghênt ker kaër èl ur rosen,
Anna bremen a zo gouivet !
— Allas ! pe drohér er hourien,
Er bareu ehué zo trohet ! (bis.)

— Ar bé hé mam é oé arré
Er gheih Anna azeulinet ;
Chetu petra a lavaré
Er verh youank-cé glaharet : (bis.)

« Men Doué, a dan er purgatoër,
« Lamet, oh ! lamet me heih vam !
« Men Doué, ah ! kasset-hi d’hou cloër !
« Ah ! lamet-hi ag eu tan-flam ! (bis.)

« Me rei larèt overenneu,
« Peb suhun, én ilis-parrès !
« Men Doué, berret hé foénieu !
« Oh ! lamet-hi ag en tan-groès ! (bis.)

« Peb suhun, me hrei yunieu
« Ha peb sadorn ha peb gùinér !
« Men Doué, berret hé foénieu !
« O men Doué, kasset-hi d’hou cloër ! (bis.)

« É pad tri blai, ne zoughein ket
« Na dillad gùen, na dillad rû ;
« Ne zoughein ket seïen erbet,
« Mæs dillad kanvus, dillad dû. (bis.)

« Men Doué, a dan er purgatoër,
« Lamet, oh ! lamet me heih vam !
« O men Doué, kasset-hi d’hou cloër !
« Ah ! lamet-hi ag en tan-flam ! (bis.)


« Ne yein quet mui d’er pardonieu ;
« Me hunan me chomou ér ghér.
« Men Doué, berret hé foénieu !
« O men Doué, kasset-hi d’hou cloër ! (bis.)

« Ne yein ket mui d’er foérieu,
« Me hunan é chomein ér ghér !
« Men Doué, berret hé foénieu !
« O men Doué, kasset-hi d’hou cloër ! (bis.)

« Me droei kain memb d’em haranté,
« Mar dé ret, eit groein vad d’em mam,
« D’em Ianik me droei kain, men Doué,
« Eid hi zennein ag en tan-flam !

« Men Doué, a dan er purgatoër,
« Ah ! lamet ! lamet me heih vam !
« Men Doué, ah ! kasset-hi d’hou cloër !
« Ah ! lamet-hi ag en tan-flam !




EN ENEVADÈS D’ER HUÉRHIÈS.


Er han-men a zo bet distroeit kasi ghir ha ghir ag ur han gallek.


————

De profundis !
M’hou pèd, Gùérhiès, eit me heih vam ;
Ah ! lamet-hi ag en tan-flam !
Mari, (bis) ah ! kasset-hi ghet-n-oh d’er baraouis !
De profundis !

Hi en devoé, un æriad kent mervel,
Keménet d’ein eit-hi hou pedein mad ;
Ah ! m’hou pedou eit-hi, Gùérhiès santel,
Ya, bet men dehuéhan huannad !
De profundis, etc.


Gouyet a ret en e mès, ô Gùérhiès !
Disket ghet me mam hou kârein.
Mam a ré dein, ém pedenneu liès,
Intronès santel, hou ç’hanvein.
De profundis, etc.

D’ein é laré é oèh karantéus,
Hag é oé ret d’ein hou kârein.
Mam d’hou chapel, ô Gùérhiès truhéus !
Bamdé em hassé eit pedein.
De profundis, etc.

Allas ! bremen er gheih enevadès,
Hé hunan a za d’hou pedein ;
Donnet a ra hi hunan, ô Gùérhiès !
Dedal hou ç’autér de ouilein.
De profundis, etc.

Ne zoughan mui na treu rû na treu gùen
A houdé m’en dé marhue me mam ;
Flouren erbet ne huélér ar me fen,
Deustou m’en d’on neoah youank-flam !
De profundis, etc.

Kollet e mès, ghet me mam, ô Gùérhiès !
Allas ! kollet e mès peb tra !
Larein a rér d’ein enevadès !
Ne larér ket mui Maria !
De profundis, etc.

Gùérhiès santel, tennet-mé ag er bed !
Petra a rein-mé me hunan ?
Ah ! tennet-mé, eit ma hein de huélet
Men nihue vam péré zo én nean !
De profundis, etc.


D’EM BRÉR.


————
ER BEURERION É SANTÈS ANNA.


Ton : Santès Anna.


————

Paris, er 17 a vis Méhuein 1838.


Cheleuet-ni, perhinderion
A za de Santès-Anna :
Hou pet truhé doh peurerion
Zo dastumet ama :
Sellet, gùélet hun trebilleu,
Allas ! n’en dès ket brassoh !
Eid omb é ma ol er poénieu,
El lehuiné zo eid oh !

De vitin hol zo dihousket
Ar ur gulé douç ha kaër ;
Er peur ar en doar astennet
A gousk idan en amzér !
De greis-dé a pe son er hloh,
Hou miren zo aleijet :
Er peur, ma ne receu ghet-n-oh
N’en devo miren erbet.


D’er gouyan a pe gouéh en erh,
É oh gusket tuem mad ;
Er peur liès a gouéh hemb nerh,
Sclasset èl un énevad !
En tan én hou hulèd a splan ;
Hou ty zo lan a duemdér :
Ty er peur, hag é vehé clan,
A zo ur hreuik distér.

D’er sul, pe yet d’en overen,
Hui a husk hou treu bràu !
Hemb difforh, d’er sul èl aghen,
Er peur a zo peur attàu !
Én ilis memb, ô tra kalet !
Eid omb èl eid oh kerclous,
Pêl doh en autér forbannet,
É omb avel tud kakous !

Keih peur, aveit clask ha dameu,
Pe yès a zor de zor,
Er vugalé doh ou mameu
Bean a guh é raug er paor !
Er hi, pe za un dén pinhuik,
Chomet don avel un oén,
A harh, mar tostès un tamik,
Avel inep d’ur fal zén.

D’er peur, oh ! péh un tarh-kalon,
Tremeinein ar en doar,
Forhet a bep consolation
Ha baiet ér glahar !
Oh ! péh ur vuhé ankinus
A stleij-ean bet é vé !
Er marv ken huerhue d’en dud eurus
Er hav-ean lan a joé !


Er peur, én ær-zé ken eahus,
N’en dès ké de nitra ;
Én nean é crèd é vo eurus
Ghet Jesus ha Maria !
Én nean é huélo é Salvér,
Èl d’on peur ar en doar ;
Ar é bèn gronnet a splandér,
Ur gurun a vo hemb par.




D’EM BUHÉ.


————

Napl, 16 Imbril 1841.


Ne houyan ket ha bout a zo ér bed
Ul léh kaéroh eid el léh a huélan !
Aveid on-mé, biscoah ne mès gùélet
Doar ker souéhus, mor ker glas, heol ker splan.
Haval ghet-n-ein é ivan er iehèd !
En nerh, me grèd, a gresk én-an bamdé !
Napl, aveid ous neoah ne vennan ket
Lezel mem bro, Breih-izel, mem buhé !

Doh er sàu-heol, é ma manné Sorrent,
Castelamar, Salern hag Amalfi ;
Doh er huh-heol, Pouzzol, kér vras aghent,
Doh er hreis-noz, er Vesuv, Portici.
Iniseghi Ischia, Procida,
Capré meinêk, a zo doh er hreis-dé.
D’em deulegad neoah ne blij nitra
Èl Breih-izel, mem broïk, mem buhé !


Pe valéan ar er Villa-real,
É Tolédo, étal mannér er Roué,
A pe bedan én ilis-catedral,
Bras-é meurbet me flijadur, gùir-é.
Mæs pe dostein d’em houh kérik Gùénèd,
Brassoh hilleih vo hoah me lehuiné !
Eit Bretonnèd, n’en dès a eurusted
Èl bout é Breih, hur broïk, hur buhé !

Gouyet e mès ér broïeu diamen
— Beta bremen reih mad n’er gouyen ket —
Ne oé nitra ér bed hag a gâren
Èl er vroïk en dès m’en dessàuèt.
Kalz vehé gùel ghet-n-ein gùélèt bleu lann
Eid er fréh kaër a zo é Napl ér gùé !
Me droehé kain d’er mor glas, d’en heol splann
Eid monnet bean d’em broïk, mem buhé !

Bamdé kasi me ya, ardro chair-noz,
Eit me fuar blank, de valé ar er mour ;
Bamdé kasi me hra d’em zréhour koz
Kannein er huerz a gan kement tréhour.
Liès en dar a za d’em deulegad !!
— Perak enta, perak é ouilan-mé ?
— Chonj a za d’ein é hen ghet bâg me zad
Ar er morik a mem bro, mem buhé !

Pegours enta é huélein-mé Roltas,
Arh, Isenah, Saràu, er vro pinhuik ?
Pegours é hein de ilis Lokeltas,
Hag é ivein a huin gùen Ilurik ?
Kaër-é gùélet er bâgheu a Visen ;
Mæs kaëroh hoah gùélet bâgheu Siné !
— Ne garzen ket bout béïet amen !
Gùel vo me horv ém broïk, mem buhé !


D’em broïs, en Eutru MONNIER.


————
ER PESKOUR AG EN ETEL.


————

Jojeb er Hor, peskour ag en Etel,
Eit mont d’er mor a stalé é rudeu.
Kaër-oé ’n amzér ha bràuik en ahuel ;
Vil-oé neoah, vil bras en houlenneu. (bis.)

— Ah ! chom ér ghér, a laré d’hé fried
Er gheih Jannik, chom bet arhoah ahoel !
Eid on hineah ne vo ket a gousket ;
Creinein a ran ne sàué goal-ahuel. (bis.)

— Na peès ket eun, ké ghet ha vugalé :
Red-é, Jannik, red-é d’ein ou mâghein.
Pedet eid on, pedet en Eutru Doué,
Ha droug erbet ne zigouéhou ghet-n-ein ! (bis.)

— Oueit-é ér maez, oueit trema er Guervér,
Goudé cuh-heol, Jojeb er heih peskour !
Seuel a ra é bèr er goal-amzér !
Penaus, allas ! é arzo doh er mour ? (bis.)

Er gheih Jannik a oé chomet ar sàu,
Hi hunan gaér ar gornik hé hulèd.
Pedet hi doé, hi a bedé attàu ;
Larèt hi doé dèk gùéh hé chapelèd. (bis.)


Péh un taul glan a drezas hé halon
A pe sàuas er mor é voéh eahus !
— « Men Doué, ’mé-hi, ô men Doué, salvet-eon !
« Me Jojeb peur ! salvet-ean, me Jesus ! (bis.)

« Ah ! keméret, mar karet, mem buhé :
« Ar-n-an kentoh sco marv, ah ! sco aben !
« Goarnet ou zad, men Doué, d’em bugalé ;
« De falh er marv me ra ghet joé me fen !

— « Ar hou teulin, deit bean, mem bugalé !
« Doh me hani joéntet hou poéhigheu !
« Pedamb kevret, pedamh en Eutru Doué !
« Er vugalé, Doué prepet ou cheleu ! (bis.)

er vugalé.


« Jesus, men Doué, hui zo ol ghelloudek ;
« Ghellein a ret salvein buhé hun tad !
« É creis er mor hag é creis er herrek,
« Ah ! goarnet-ean, goarnet-ean, Doué ker mad !

er vam.


« Gùérhiès santel, Gùérhiès ken truhéus,
« Hui zo bet mam, hui a hanèu men gloès !
« Eid ur gheih vam, pedet hou mab Jesus !
« Hou mab dalbéh hou cheleu, ô Gùérhiès. (bis.)

er vugalé.


« Mam er Huérhiès, Intron santès Anna,
« D’er Vretonnèd, hui a zo mam ehué ;
« Hun tad hou kâr, eit hou pedet enta !
« Eit hou pedet, salvet-vo é vuhé ! (bis.)


« Er rô a ramb de monnet d’hou chapel,
« Ghet hur mam beur hag hun tad, diarhein,
« Hemb larèt ghir, ar yun ha digabel ;
« Tro er chapel a remb ar hun deulin. » (bis.)

— Tra burhudus ! er goal-amzér a dàu !
Er heih peskour ne gol ket é vuhé !
— Én trebilleu, pedamb er Sænt attàu ;
Sàuamb attàu hur halon trema Doué ! (bis.)




ROM.


18 Kala-gouyan 1840.


Me garehé, Rom, ha kannein ;
Mæs ha kannein ne hellan ket !
Ne hellan nameit ha kârein
Drès kement tra a zo ér bed !
Pe ne gârehen ket Roma,
Petra a gârehen enta ?


————


D’EM HOÉR.


————
CHONJ A VUGALÉAH.


————
Ton : Ne oas nemed daouzek vloaz.


Ha chonj a hès-té, me hoér, ag hur bugaléah ?
Ne mès ket mé ankoéhet en amzér-zé biskoah.

Ne hanèuemb tra ér bed nameit hun inisen,
Ha ne houyemb tra erbet meit larèt hur peden ;

Hur peden é brehonek, de noz ha de vitin,
Hun deornigheu é plêg ha ni ar hun deulin.

D’hur chonj, ne oé tra ér bed ker kaër èl hun ilis ;
Ha chapellik en Intron drès peb tra oé d’hur ghis ;

Chapellik en Intronès, é péh léh é huélér
Ur vam ghet hé hrouédurik, én hé dorn ur rosér.

— Ha chonj a hès-té, me hoér, pe yemb hun deu kevret,
Ghet mam, de Santès-Anna, er Santès benighet.

Mam, deu vis kênt, a laré : ya, mar karet sentein,
Me brenei d’oh boteu lair ha m’hou kasso ghet-n-ein ;


Ghet-n-ein de Santès-Anna, de bedein eit hou tad.
— Oh ! ya, sentus a vehemb ha gobérus, mam vad.

— Ha chonj a hès-té, me hoér, ag hur moèreb Jannik ?
Pe laré demb histoérieu, mud-oemb, ne sannemb grik.

Hi a gonzé ag ur har, ag ur har lan a dan,
A drezé, de noz, er vro, hag ar nehou Satan !

Konzein a ré ag er ré a ya eit fal hobér,
Peb sadorn noz ar er mor, harpet ar ou dantér.

— Pe zé en han é taibremb étal en or hur hoén :
Aveit stalein hur predik, n’hur boé ket kalz a boén.

Ur mein hur boé eit kadoër, aveit taul hun deulin ;
Ha leah douç gùennoh eid erh a ivemb é léh gùin.

— Chonj a hès-té ag er brud, ag er brudik distér,
A sàué a dal peb dor pen-d’er-ben ag er ghér.

Hoarhein a remb a galon, oh ! ya, a galon vad ;
Ha, ként monnet de gousket, é pedemb Doué hun tad.

— Ha chonj a hès-té, me hoér, pe zisken el latin,
É tès ghet chif de lemel ol me livreu ghet-n-ein.

Chonj a mès ag en tauleu, en tauligheu bihan
A hrès ghet a huialen ar ziskoé ha vrér Ian.

Te laré : lausk, me Ianik, lausk te zictionnér,
Ha béemb attàu èl aghent en hoérik hag er brér !

Ha chonj a hès-té, me hoér, ag hur bugaléah ?
Ne mès ket mé ankoéhet en amzér-zé biskoah.



TAIRVÈD DARN.


————
BREIH HA BREHONEK.


————
KARANTÉ ER VRETONNÈD DOH OU BRO.


Ton : En hani gouz.


————

Paris, 12 Imbril 1838.


Me halon zo
Ghet mem bro,
Oh ! ya, prepet é vo !

Hag é vehen é pèn er bed,
Dob Breih me halon vo staghet.
Me halon zo, etc.

En heol, m’er gouér, a huél broïeu,
Él léh m’en dès mui a vadeu.
Me halon zo, etc.

É Paris é huélan treu bràu,
Treu kaër d’em deulegad attàu.
Me halon zo, etc.

Me zo bet é mesk er Sauzon :
Étal d’hai é omb paorion.
Me halon zo, etc.


Rom hag er Pab e mès gùélet,
Ha Breih ne mès ket ankoéhet.
Me halon zo, etc.

Ér broïeu-zé, deusto ker kaër,
Prepet me halon oé ér ghér.
Me halon zo, etc.

Men diskoarn a hoanté konzeu
A lar d’emb é Breih hur mameu.
Me halon zo, etc.

Men deulegad a glaské lann,
Kelen glas ha bleu er belann.
Me halon zo, etc.

Ne huélen ket mui er bragheu
En dès miret demb hun tadeu.
Me halon zo, etc.

Ne gleuen mui er binieu
Nag er barz ghet é gùerzenneu.
Me halon zo, etc.

Bet ne dremeinei mem buhé,
É Breih é chomein mar vèn Doué.
Me halon zo, etc.

Me vèn bihuein é ty me zad ;
Ino hemb kin é on erhat.
Me halon zo, etc.

Me vèn choukein idan er gùé
En dès ean bet skedet ehué.
Me halon zo, etc.


Me vèn trezein er morik douç
En dès trezet é vaghik kouz.
Me halon zo, etc.

Drest peb-tra me vèn pedein Doué
Ghet-n-oh, broïsèd, lan a fé.
Me halon zo, etc.

Me vèn èl oh, ar men deulin,
Ér vinèd eit me zud pedein.
Me halon zo, etc.

Ghet-n-oh me larei pedenneu
Én un ilis dû dré vlaïeu.
Me halon zo, etc.

Me vèn é Breih bout béïet,
Hag étal me mam beur laket.
Me halon zo, etc.




EN DAL A BLÉREN.


————


É borh Pléren, é hès un dal
Péhani n’en dès ket é bar ;
Ne vehé ket kavet un al
Èl Job ér puar horn ag en doar.

Job a houér kement tra zo bet
A houdé kand vlai ér barrès ;
Pihue zo marv ha pihue zo gannet,
Job el laro d’oh én é ès.


Mar fari en eutru Person
Én ul larèt é overen :
— Ne ya ket en treu a fæçon,
A chonjo Job en dal aben.

Kerclous èl en eutru Curé,
Job a houér larèt katechen ;
Hag, hemb fari, d’er vugalé,
De chair-noz, é tisk el lézen.

Hoér erbet ne lar pedenneu
Kement èl Job er heih peur dal ;
Hag, aveit kannein gùerzenneu,
Èl Job ne gavér ket un al.

D’er gouyan, é korn en hulèd,
Dén, èl Job, ne lar un histoér :
Ar en diaul, er bolbigeannet,
Ean a houér ré hir ha ré bér.

D’en han, mar det d’er pardonneu,
Hui a gavo Job, hemb arvar.
En dud hum zastnm d’er cheleu
Hag a lar : n’en dès ket é bar.


————


LIÈR D’EN EUTRU RIEU.


————
Distro d’er ghér, peur Breton divroet.


————

Ghennedik-ous a Vreih, en doar santel ;
É ty ha vam, miret-é ha gavel ;
Ghet deur a Vreih é ous bet badéet,
Hag, ar a dal, splann kaër é ma scrivet :
Me zo ehué mé ag en Arvorik,
Tuêm a galon ha pennek un tamik.
— Perag enta chom ker pêl doh er vro ?
— Distro d’er ghér, cleu-mé, Rieu, distro ;
Distro aben, aben, n’en dé ket mad
Eid ur Breton kol gùél a dy é dad !
Kerclous èl on te houér neb-tu n’en dé
En hun ken huêk, neb-tu ker bèr en dé,
Neb-tu ker cloar en disheol pad en han,
É léh erbet ker bourrus er gouyan.
Distro d’er ghér ! — Me vèn, aveid on-mé,
Bihuein é Breih, é Breih mervel ehué.
— Ér broïeu al, pet gùéh e mès ouilet
A pe zé d’ein chonjal é men Gùénèd,
É me mam beur, ém houh tad, ém bredér !
— Distro ehué, Rieu, distro d’er ghér ;
Dis ghet ha voès ha ghet ha vugalé !
Breih ha bro Sauz zo bredér éguilé ;

É Breih enta ne veint ket divroet.
— Péh lehuiné eit ha vam ou gùélet !
— Françès, mé-hi, deulin ou mamïeu
N’ou dès ket hoah doughet ha verhigheu !
— Te ziskoei d’hai ilis Santès-Anna,
Ha fest hur bro, gouil en Intron-Varia,
Bé er ré crean, lahet aveid ou Doué,
Ty Cadoudal, dibennet eid é Roué.
É Muzillac, te ziskoei en dachen
Rûet ghet goaid a scùillas a boulen
Bugalégheu, pautrèd lan a galon,
Avel Bayard divlam, hemb eun èl d’hon.
— Distro enta, distro d’er ghér diffré !
Breih a gav kaër gùélèt hé bugalé.




ER PUAR BRÉR.


De larèt-é, er puar prezêk a Vreih : hani Leon, hani Sant-Bri, hani Kerné, hani Gùénèd.


————

Er memb tad en devoé gannet,
Er memb mam en devoé mâghet
Job, Ivon, Guilleu ha Iahan,
Tud dispartiet a vihan.
Kuittat a hrezant ty ou zad
Eit monnet de glah chanche vad.
Ind a lavaras : kenavo,
Kenavo, bredér, gùélamb bro !
Doh er huh-heol é has Vonik ;

Dob er sàu-heol é has Jobik ;
Ér hreis-noz Guilleu a yas tré,
Ha Iahan a yas ér hreis-dé.
Bannein a hrezant ér ghis-cé
Ou bro, Breih-izel, étré-z-hé.
En dud nezé ne oent ket stank ;
Er vro oé de bep-unan frank.
Deusto ne oent ket mui kevret,
Er puar brér oé haval meurbet.
Memb predek tostik, memb dillad,
Er memb bleàu er memb deulegad ;
Ker pennêk unan èl en al,
Mad d’er ré vad, tèr d’er ré fal.
— Chomein a hrezant pêl-amzér,
Peb-unan d’é du, én é ghér.
Ind a ziské d’ou bugalé
Labourat doar ha mêlein Doué,
Mervel kentoh eit gobér fal,
Pléghein er pèn idan er goal,
Ha kassat mui eit kakousèd
Er ré d’ou ghir ne zalhé ket.
— Chetu un dé, ag er vro gal
Ur voéh a sàu : « èl er ré-ral,
« Ni a vèn ma konzo Bréhis !
« Konz brehonek zo ur fal ghis,
É léh bragheu bras, ni a vèn
« Ma tougheint èl omb bragheu moèn !

« É léh ou bleàu bir, ni a vèn
« Ma vou touzet ehué ou fèn. »
— Er puar brér hag ou bugalé
Nezé hum gonzas étré-z-hé :
« A houdé pegours, Bretonnèd,
« É ma hur mistr er galeuèd ?
« Pautrèd ! hà sentein a remb-ni
« De dud péré n’en dès bili
« Nag ar hur sai, nag ar hur bleàu,
« Nag ar hur honz ? Dalhamb attàu,
« Én drespet dehé, d’er ghizieu
« En dès lausket d’emb hun tadeu !
« É brehonek hun nès pedet,
« Ha Doué en dès hur cheleuet ;
« É brehonek hun nès konzet,
« Biskoah d’hur ghir n’hun nès manket.
« Kandalhamb perhuéh hur ghizieu,
« Birvikin n’hur bou ké na gheu !
— A houdé, er puar brér, peb plé,
Ar ur blacen hum zastumé,
Hag a douïé é vehent bet
D’ou Doué, d’ou bro, léal prepet.


————

ER HOUH BREHONEK.
hag
ER BREHONEK-GALLEK.


————


DEVIS
étré ur vam-gouh, hé doarenès, ur skolaer, ur soudard, uissant hag ur person.


————


On n’a pas cru devoir traduire la satire suivante, dirigée contre le gallo-breton, ou l’étrange mélange que font du breton et du français certaines classes de personnes en Bretagne, cette pièce ne pouvant intéresser que les lecteurs bretons.

————

Predek er vro a ya de gol !
Tud scan a bèn, tud hantér fol,
A lous, ghet ou ghirieu gallek,
Konz hun tadeu, er brehonek.
Bretonnèd, laramb méh dehai !
Breih ou dinah eit bugalé.
— Hui a houlenno martezé
Pihue-é er fal Vretonnèd-cé ?
— Allas ! allas ! é mant un troh !
Ma n’er gonyet, m’el laro d’oh.
Er verh youank, skoleit é kér,
Er soudard hag er skolaër ;
Ol en dud-cé, par ma hellant,
Er brehonek a zismantant.
Credet-mé, bout zo de hoarhein
Doh ou hleuet, ha de ouilein.

— Mar karet gratat, me leinour,
Mæs gratat sterd, ar hou ç’inour,
Ne vehoh birvikin flatér,
Me laro-mé doh un histoér,
Un histoér e mès bet disket
Ghet tud a zeli bout credet.
Doh hui, leinour, en hi laran,
N’hi laran ket de bep-unan.

————


Er Vam-gouh hag hé Doarenès.


————


er vam-gouh.


Sàu bean, Jannik, sàu, mal bras-é !
Credein a ran é tarh en dé.
Kênt ma vo en ty kampennet,
Astiset tan, er seud goéret,
É vo mal bras mont d’en ilis.

en doarenès.


Péh mod ! c’est-à-dire, péh kis,
Monnet de gousket ken abret
Ha ként sàu-heol bout dihunet !
Gouyet mad, ne yér mui é kér
Ér gulé é raug uinek ær.
En retour, en trenoz vitin,
Ne sàuér ket èl ul lutin.
Ihuél-vé en heol pe sàuér,
De eih environ pé nàu ær :
De zèk é hér d’en overen,
De zêk ær hantér, d’er viren.
Mam gouh, er mod-cé zo charmant !

er vam-gouh.


M’er gouyé reih, ya, kol argant,
Me merh Jannik, a ra ha dad
Doh ha kass é kér de skolad !
Kohonnet-é ha vrehonek
Ghet un troh konzeu fal gallek ;
Hag er péh zo hoah goah, te bèn
A zo bet lakeit peb-eil-pèn.
Cleu, me merh ! ha ghetan devér
A zo ankoéhat ghirieu kér
Troein kain gronç d’ha sod kustumeu,
Ha konz avel ar er maezeu.

en doarenès.


Oh ! mam gouh, ’ma en tort ghet-n-ein
Sans doute, jamæs, birvikin....

er vam-gouh.


En tort ghet-n-id ! biskoah, men Doué
Ne mès cleuet konz ér ghis-cé !
En tor ! péh tor ? — Gùel-vé bout boar,
Ha bout idan puemb troètèd doar,
Eit cleuet dismantein èl-cé
Ur predek en dès crouéet Doué.
— Ké de valé, merh fol a bèn,
Ké ghet ha tor ! — En overen
Kênt pél a sonnou a glohad.
S’il vous plaît, pé mar kavet mad,
Sàuet, la belle, ha deit diffré,
Deusto n’en dé meit goleu-dé.
Rûoh é tei hou tivoughen
Ha gùennoh hilleih hou kourhen,
É receu glouéh melhuen en dé
Eid é chom bourset ér gulé.

en doarenès.


Pardon, mam-gouh, excuset-mé !

er vam-gouh.


Kaër-é gout, er ghir digaré,
Peur Jannik, a zo rai izel
Eit ha guéneu a zamesel.

en doarenès.


Hama, mam-gouh, pe zei creisté,
Ni a gonzo a ghemeut-cé
Ghet er skolaer, mem brér Jean,
Pé èl m’en hanvet-hui Iehan ;
Ghet er housin er haporal,
A zo bet pêl ér hapital.
Mam-gouh, ni a huélo nezé
Pihue en dès tort ha hui pé mé.

er vam-gouh.


Tor arré ! Jannik, laret gheu :
Gheu ha tor, Jannik, a zou deu.

Er viren de greisté


Er Vam-gouh, hi Doarenès, Uissant, tad er verh-youank, hé brèr, er skolaër, hag hé handerhue, er Haporal.


er vam-gouh.


Me fé ché, cleu, me fautr Uissant,
Te fond, peb plai, ur yoh argant
Aveit derhel ér skol é kér
Ha Jannik ha Iehan hé brér.

Me grèd-mé ’ma argant kollet
Er péh a hès bet dispignet.
D’er seih ! ne houyant mui on deu
Konz èl tud a ziar er maezeu !
Jannik e mès bet gourdouset,
Ken hi dès un tamik ouilet,
Rac ma kohon ghet hé gallek,
Predek hur bro, er brehonek.
Mæs hi é dès kousteliet
En hi devehé gouniet,
Mar hi devehé eit barnér
En eutru Iahanik, hé brér,
Pé hé handerhue er haporal,
Zo bet pêl bras ér hapital.
Mæs me grèd-mé, kênt bout barnér,
É ma ret gouyet er vichér.
Me vèn enta gout un tamik
Petra a houér hur Iehanik ;
Ghet er handerhue er haporal
A zo bet pêl ér hapital,
Marcé arlerh me houlenno
Hag ean en dès, é huélet bro,
Ankoéheit ol é vrehonek
Ha disket a grén er gallek.
— D’ha dro, Iehan, hag el latin
En dès groeit a-n-ous un dén fin ?

iehan, er skolaër.


Mamieu, disket e mès bet
En histoérieu a ol er bed.
N’en dès nitra certainement
Ar en doar nag ér firmament
Ne houyan gùel eit ne houyet,
Mam-gouh, larèt hou chapelet.

— Ér hollège en e mès brillet ;
Me sai liès en dès doughet
Er groéz, témoin a me victoër.
O mamieu, na péh ur gloër,
Péh un triomphe en dout prizieu,
C’est-à-dire, en devout livreu !
— Hui a houér, mam-gouh, er gallek,
Ha gùel hilleih er brehonek ;
Me houér-mé hoah gùel el latin,
Er grek ha peb langage enfin :
Chetu amen Virgil, Homér.

er vam-gouh.


Avel en hoér é ma er brér !
Iehan, el latin a zo mad,
Mæs hilleih gùel predek ha dad.
Disk, mar ghellès, fonnabl, er grek,
Mæs disk ehué er brehonek.
— Petra a vèn larèt brillein ?
Ur ghir gallek-é pé latin ?
Ha nezé hoah certainement,
Triomphe, témoin, firmament ?
— Te houér kement tra zo ér bed,
Gùel eid on-mé me chapelet !
— Peur Iehan, koh ki a hum vêl,
Rac, allas ! n’en dès dén er mêl !
— Gùélamb bremen er haporal
A zo bet pêl ér hapital.

er haporal.


Me zo bet, gùir-é, é Paris,
Comme ça environ dèk mis.
Versail ehué e mès gùélet.
Keih tud, hui a gav bràu Gùénèd !

Bah ! Gùénèd a zou pitoyable
Ha Paris a zo admirable :
Me farol, barh er hapital
Tiér zo èl er hatédral.
Ne laran ket hoah treu assès,
Pe larehen tout, nan, jamès,
Mam-gouh, ne venneoh credein.

er vam-gouh.


Ne hès ket dobér a douyein,
M’ha crèd erhoalh, hag a huél splann
É ous ker goastet èl Iehan.
Me huél é oh tud pitoyable
Hag é credet bout admirable.
— Jaujein a rehé d’oh rûein
Kentoh eit bout doh hum foenhuein.
Er bugul a hoarn en devèd,
Er peur dal a ya dré er bed
Ne houyant na latin, na grek ;
Mæs ind a houér er brehonek !
Biskoah Paris n’ou dès gùélet,
Konz ou zadeu ne hoastant ket ;
É kouvand n’en d’ind bet biskoah,
Gùel eit Jann é konzant neoah.

uissant.


Kanderhue, Jannik, ha té Iehan,
Hou lod a hoès bet peb-unan.
— Haval ghet-n-ein ehué, me mam,
É vé mad m’hou pehé hou tam.
Sod bras oh ghet hou prehonek,
Kounaret oh doh er gallek.
Damb, eit gout pihue en dès ræson,
De gavouet en eutru Person.

er vam-gouh.


Gùirioné zo gùel eit ræson !

uissant.


Ræson n’en dé ket a fæçon ?

er vam-gouh.


Pas rai ; mæs ne zaléamb ket,
Damb, mar karet, de vout barnet.

en doarenès, chiffet, a voéh izel :


Barnet ! ah ! na drolet ghirieu !
Juget a hré droug d’hé ghéneu !

er vam-gouh.


Hum ! petra larès-té, Jannik ?

en doarenès.


Nitra, mam-goun, ne saunan grik.

er vam-gouh.


Pe ne vér ket mui bretonès
É tér de vout gheuïadès !

Er Person, Uissant, er Vam-gouh hag er réral.

uissant.


Ah ! dé mad d’oh, eutru Person.

er person.


Dé mad, Uissant ! — Joéius bras on,
Mam-gouh, doh hou kuélet er porh !

er vam-gouh.


Eutru Person, péh un difforh
Étré hui ha mar-a-unan
A gav ghet-hai é évrenan !
Hinihue hoah, ya ! hinihue en dé,
Brud zo bet étré-z-hai ha mé,
Rac ma laran ne houyant mui
Konz erhat avel ma ret-hui.

(Er Vam-gouh a-zisko ghet er bis Iehan ha Iannik).

A houdé men d’int bet ér skol,
Konz a rant avel penneu fol.
Biskoah predégheu ken truèk,
N’en d’int brehonek na gallek.
Ni a vèn gout hag ind pé mé,
Eutru, en dès er huirioné.

er skolaer.


Eutru keih, n’hun nès peah erbet
Ghet mam-gouh, rac ne gonzamb ket
Emé-hi, avel er gouh tud.
Eit kement-cé é kass brud.
— Ret-é pourtant bout raisonnable ;
Mæs mam-gouh zo impitoyable !
— Chanjein a ra peb tra ér bed ;
Perac é vehemb-ni dalhet
De gonz èl ma ré hun tadeu ?
Me gav ghet-n-ein el lavreegheu
Zo comottoh eit bragheu bras.
A vragheu mui ne rér ket kas !
Hama ! pe vo enrichisset,
Pé pinvikeit, èl ma laret,
Hul langage ghet er gallek,
Kaëroh kalz vo er brehonek.

Hinihue hoah me mès admiret
Er bélèk en dès predéghet.
Gouyet, ’mé en eutru Curé,
Gouyet mad petra-é er fé ;
Hi zo er mein fondamental
Ag hun doctrine en général.
Ya, kement-cé a zo predek !

er vam-gouh.


Ya, mæs non pas é brehonek !

en eutru person.


Mem bugalé, cheleuet bloh
Er péh a yan de larèt d’oh :
Ghirieu gal zo mad é gallek,
Ne dallant tra é brehonek.
Chetu enta me chonj-mé :
Ghet mam-gouh ’ma er huirioné !


————