| ◄ Jourdan ar Sax | Onezim | Gwerok pe Girek ► |
nezim a oa ginidik eus ar Friji hag a oe sklavour gant Philemon, eun den pinvidik bras eus kêr Kolos, gonezet d’ar fe gant sant Pol.
Rei a reas tu d’e vestr d’en em glemm anezan, ouspen eur wech ; eun devez, zoken, ec’h eas betek e laerez, hag e tec’has goude-ze, dre guz. Digouezout a reas en Rom.
Eno, e oa sant Pol, prizoniet abalamour ma prezege Jezuz-Krist. Eun devez, e c’hoarvezas gantan kaout Onezim war e hent, hag o vezan klevet gantan penôs an evoa ’n em gemeret d’en em denn adre daouarn e vestr, e roas da anaout d’ezan e fazi.
Goude-ze-en em lakas d’e gelenn war ar relijion gristen, hag e vadezas anezan. Neuze hen c’hasas da gaout e vestr, gant eul lizer eus e beurz, da c’hourc’hemenn anezan.
- « Philemon muian-karet, »
« Dont a ran d’en em erbedi ouzit evit ma mab Onezim, am eus ganet er chadennou. Hennez a c’hall bezan bet talvoudek d’it gwechall, ha breman eo talvoudek d’imp hon daou.
» E gas a ran davedout. Te, avat, digemer anezan evel ma c’hrouadur. Me ’m oa c’hoant d’hen derc’hel ganin, da rei d’in an dorn da brezek an Aviel eus ma frizon, mes n’eo ket bet falvezet ganin ober netra, hep goulenn ganit da gentan.
» Hag am eus e gaset davedout. Mar don da vignon, digemer anezan evel ma rafes ac’hanon.
» Ma n’eus grêt gaou ouzit, ma tle eun dra bennak d’it, tamall ac’hanon.
» Me, Pol, eo am eus skrivet ma unan al lizer-man. »
Philemon, n’eo ket hepken pardoni d’e sklavour a reas, mes ober a reas d’ezan dizrei raktal da Rom, da gaout sant Pol, ha betek maro an abostol bras, e chômas gantan.
Dont a reas da vezan eskob divezatoc’h, ha merzeriet e oe en amzer Domisian, er bla 95.
Ar sklavaj a oa unan eus gouliou euzusan ar bed pagan, en amzer goz.
Ar sklavour, n’eo ket eun den oa, mes eun dra, eur benveg, mouez den d’ezan ; eun aneval, hag a lavar Katon e werzan e-mesk an ejenned koz hag an hernachou merglet, pa deu an oad pe ar c’hlenved da viret outan da c’honid e vara.
Ar sklavour, n’eus gwir ebet, ha n’eus dever ebet en e genver, E c’hlazan pe e lazan a zo ober droug d’ar mestr ha nan d’ezan ; ha diouz an droug ’zo grêt, ar mestr eo a zo da vezan digollet, ’vel pa deu unan bennak da c’hlazan e anevaled.
Ar sklavour n’hall ket dimezi. Herve al lezen, n’hall kaout na pried, na bugel, na breur : ar chadennou houarn a zo stag ouz e dreid hag ouz e zaouarn, a ramplas evitan liammou ar gerentiach.
Ar sklavour, n’eus droug ebet evitan, avat, herve al lezen, o ’n em rei d’ar vue fall, ha ma teu bugale da c’henel, ar vugale-ze a zo tra ar mestr, evel al loened bihan-all a c’han en e greier.
Ar sklavour, ma klask tec’hel, a vezo laket tud paeet gant ar gouarnamant d’e glask, ha kavet e ve peurliesan, ha merket neuze e dâl d’ezan gant an houarn ru, evit ma vezo, hiviziken, êsoc’h tol plê outan.
Ar sklavour a zo d’e vestr, korf hag ene ; kemer a ra ar gwir d’ober gantan ar pez a gar, ar mad hag ar fall, ha d’en em zizober anezan, herve e faltazi. An impalaer August, er memes devez, a lakas krougan 6.000 sklavour ha n’o devoa grêt netra ken nemet kemer o armou, war urz ar Senat.
Ar sklavour, pa varv, ma ne chom netra war e lerc’h d’e zebelian, a zo tôlet e gorf, evel hini eur c’hi, en eun toull anvoez da vreinan.
Setu petra oa ar sklavourien, en amzer ma teuas Jezuz-Krist war an douar. Daoust hag eleiz a oa aneze ?
En Athen hag en Spart, ’vit pep den libr, e oa daou-c’hant sklavour. En Rom, ouspen an hanter eus an dud a zo sklavourien. Truezus oa stad ar bed en amzer-ze. An dud, gant o zechou fall, o devoa troet an treo war an tu gin. An Iliz a deuas, hag a nebeudou, a droas an treo war an tu mat. Ar sklavaj, drezan e-unan, n’eo ket eun dra da vezan kondaonet a-grenn, rak an den, daoust pegen diês e c’hall bezan kement-se evitan, ma n’hall ket en em werzan e-unan, a c’hall gwerzan e labour, evel ma c’haller e brenan.
An Iliz, evel m’hen gwelomp dre lizer sant Pol da Philemon, ne zifennas ket dustu kaout sklavourien ; ar pez a zifennas, avat, dustu, krak ha krenn, eo miret oute d’ober o deveriou en kenver Doue, hag en o c’henver o-unan.
Embann a reas n’eus ket diou ouen tud war an douar : unan evit serviji, hag eun all evit bezan servijet ; embann a reas eo an holl breudeur, ha tamm ha tamm, ar sklavourien gez a welas o c’habestr o kouezan.
En trizek kant vla, an Iliz a deuas a benn eus he zôl, en Europ a-bez. Ar madober dispar-ze a stagas ken mat kalon ar bobl ouz kalon an Iliz, ma n’hallo nag an amzer nag an ifern o dispartian biken ken !