Armor

Eus Wikimammenn


Armor
ou Napoléon III en Bretagne


skrivet gant Fañch an Uhel


1864



ARMOR.


————
I.


Bars en traonien Karnak e ma kousket Armor,
Ha war hi gorf eur c’hoad mein-hirr so dioanet :
Drem-dostik d’al lec’h-se dalc’h-mad e troûz ar môr,
Er goan rust ha kriz na pa ve koûnnaret
Eneb rec’hel an aod ; hag en hanv, war an treaz,
’N pâd an nôziou kloûar, pa gân gant karantez.


II.


’Baoue meur a gant vloas é-man eno kousket,
Hag a hunvre bepred ous an amzer gwech-all :
An hunvreou coz-se en hi galon kuzet
’Dalc’h en-han ar vuhe. — Goude an amzer-fall,
En noz, pa sav al loar, a well c’hoas an Drouiz braz
O tont, gant hi falz aour, di-ous tû ar mor glaz.


III.


Hag a wechou iwe ’tremen eur messaër
O kàna gwerz Arzur, gant hi vouez skiltr, huël ;
Pe eur merdead coz, pe c’hoas eur pesketaër
A gàn Morvan Lez-Breiz, o vonet d’ar brezel ;
Ha neuse e tishun, ’tigor hi daoulagad,
’Wit c’heuill Nomineuïo en Brô-C’hall, ar paotr mad.


IV.


Astenn a râ hi zorn treseg hi gleze dirr :
Mouez an amzer newez ’gomz neuze er ghîz-ma :
« Chom ase, chom ase c’hoas dindan da vein-hirr !
« Marw ’è ’re a welas, marw-mik ’wit ar bed-ma !
« Marw è Nomineuïo, Beaumaner ha Gwesklenn,
« ’R roue Arzur iwe, siouas ! ewit bikenn. »


V.


Neuse hen em astenn gant glac’har braz ’n hi vèz :
« Kouskomb c’hoas eur c’hant bloas, da c’hortoz an amzer
« Dioûganet gant Marzinn, ma ’teuïo, da newez,
« Arzur en Breiz-Bihan, Arzur hor roue ker ;
« Oh ! neuse e savin, hag en meneïer Breiz,
« Er c’hoad hag el lannek, ’vò levenez a leiz. »


VI.


’Wechou eur plac’h iaouank, o tònt a bardònan,
War-drò an abardeiz, goude an heol kuzet,
Dre ar wènôjenn voan a dremen o kànan
Eur zòn, d’eur bennherez gant-hi dousik savet :
Ma lamp kalon Armor, hag ma wel ar pardon,
An tanted, an dansou, hag ar zòner o sòn.


VII.


Eûnn deiz, a vagadou, ha leûnn a levenez,
E tremen kalz a dud, ha paotred ha plac’hed,
O vònt ouc’h tu ar mor. — « Petra ’so a nevez ?
« Ar Saoz en Breiz-Izell marteze diskennet ? »
— « Nan, nan ! an holl bobl-se ez ia trezeg pell-brò
« Du glask pinvidigez, da glask aour ha màdo ! »


VIII.


Gant eûnn huanad braz Armor a n’em astenn
En fons hi vez meinek ’n daero ’n hi daoulagad,
Ar maro ’n hi galon, hag a larr gant ankenn :
— « Allas ! pe-lec’h kaout breman eur gwir Vreizad ?
« N’è ket digwezet c’hoas an amzer dioûganet,
« Ha n’è ket ar re-se an dud gan-in klasket ! »


IX.


Eûnn deiz-all ’tremenas o kànan holl laouenn,
Tud, pere lavare : — « Setu deût an amzer
« A bell-so gortoët : breman en peb tachenn
« Peb-hini ’raï hi c’hoant, war ar maès, ’vel en kear :
« Kânomb ta ha dansomb, hag evfomb kufrere,
« Ha roomb d’an diaoul braz, ha person ha kure ! »


X.


Pa glewas ker bras trouz, savas war he ilinn
Armor, hag a laras : — « Arzur ’so digweset ?
« Kasset ’c’heus kuit ar Saoz ? Dishunvnet è Marzinn ? »
— « Nann ! med eur roue koz hon eûz ni dibennet !
« Brezell d’ar pinvidik ha d’an dut a iliz !
« Da veint krouget dre-holl, heb truez en neb ghiz ! »


XI.


« Allas ! allas ! me-z-han, ’n eur leuskel eur c’hlem bras
« Petra ’so c’hoarveset en drò-ma ’bars en Breiz ?
« Malloz war noc’h, malloz ar stered, ar mòr glaz !
« Kollet è Breiz-Izel, na mar d’è marw ar feiz !
« Kouskomb c’hoas bloawesio, kant, ha kant goude c’hoas
« Mar tânet an iliz, ha mar tôret ar groaz ! »


XII.


Med eûnn deiz eûnn drouz vraz a deù ous tù ar mor,
Brassoc’h ewit biskoas, douget war an awell.
— « Setu da-vad an deiz ! » ’lavar kerkent Armor,
« Arzur, leûn a vuhe, ’deù d’hor kass d’ar brezell ;
« War-sao ta, paotred Breiz ! war-sao, holl dud ar c’hoad
« Al lannek, ar menez ; war-sao, holl baotred-vad !


XIII.


— « Selaouet !… Pe c’hàno a lavar ar rec’hell
« Skoët gant ar moueziou a deù dreist al lannek ?
« Napoleon ! — ’lavar ar meneïer huël :
« Napoleon ! — goude ’lar an draonïenn meïnek.
« Holl man en levenez en drò-ma Breiz-Izell ;
Ia, setu deûd an deiz a c’hortoënn a-bell ! »


XIV.


Ha ma sav eûz hi vez, gant hi zrem rust meurbet,
Hi vàro gwenn ha hirr, hag hi vleo war hi skoas,
Ha d’an Impalaër ’r ghiz-man hen deûz komzet,
Hi dorn war hi gleze : — « Oh ! na n’è ket marw c’hoas
« Armor, gant hi baotred kaled eûz ar menez !
« Setu-int diredet ! — petra ’so a newez ?


XV.


« Pe-tra a fell d’eoc’h, mestr ? — Ar Saoz ’so diskennet
« En douar Breiz-Izell ? — Iou ! ha dirr en awell !
« Heb dàle ho gwelfet war an aod astennet,
« En draonïenn, er mèzou ; ha bars-en Breiz-Izell,
« Ar brini a gavfo ’ c’hann da bell boed aoset,
« Hag er parkou drùoc’h e tivoano an èd ! »


XVI.


« Nann ! — ’me ’n Impalaër. — A-walc’h a vrezelio
« ’N tre ar Saoz ha re Vreïz ! Brema ’so ’n amzer-all ;
« Ar peoc’h ! ha breudeur holl, goude ker braz poanio !
« Digwèd ez an amzer, en douar ’r muïa fall
« Ma vò an èd gwèllan : — En lec’h bruk el Lannek,
« A fell d’in-me gwelet kerc’h a gwiniz boedek.


XVII.


« D’an traou ta c’hleze dirr, hag iwe ar penn-bâz !
« Hag en lec’h fusuillo, da vò brema gwelet
« ’N ho torn ha tranch ha pàl. — Ebars al Lannek vraz
« Lakaët an alar, hag oc’hen krenv staget ;
« Ha pa zistroïn c’hoas bars bro-gaer an Armor,
« Da vò gwelet gwiniz dre-holl evel eur mor !


XVIII.


« Hogenn dalc’het-c’hui mad, dalc’het-mâd d’ho kizio
« Hag iwe d’ar iez coz gant ho tàdo komzet ;
« Kànet bars ar menez ho kwerzio, ho sonio.
« Ha ’bars ar pardònio pedet, goude danset.
« Dalc’het-mad, ’raok peb-tra, oh ! dalc’het-mad d’ho feiz
« Beset, ’vel ar re gôz, tud kalonnek ha reiz ! »


XIX.


Hag ar bobl ’lavaras neuse souden, ’n eur vouez :
« He-man ar gwir Arzur ! hor gwir Impalaër !
« N’hen gortoët pelloc’h, tud kaled ar menez,
« Tud ar warem, ar c’hoad, klasker-boëd, pesketaer
« Setu deut an amzer gant Guiklan dioùganet,
« Ma vò ’r falla douar a raï ar gwellan èd !


XX.


— « Levenez did, paour kaès labourer, oberour,
« Koader en kreiz ar c’hoad, ar paour klasker bara,
« Mederrienn war an erv, merdead war an dour ;
« ’Bars an amzer a beoc’h, gwèllâd a ra peb-tra,
« An douar ’vel an dud. — Gwened, Kernew, Leon,
« Trèger, laret : — Doue ’viro Napoleon ! »


F.-M. AN HUEL