| ◄ Loeiz-Felep diskaret. 1848. | Ar C’hont a Chambord er gear a Ems. | Ar C’hont a Chambord e Weisbaden. ► |
Pa oe deuet eun tammik peoc’h e Franz, ar C’hont a Chambord a zonjaz e oa mad d’ezhan tostaat ouc’h he vro, evit gwelout muioc’h a ze euz he genvroiz, nann hep ken ann dud pinvidik, mes dreist holl tud euz ar bobl. He welout a rajent evel ma’z eo, klevout a rajent gant-han he venosiou var he fesoun da rén ; hag e vije dismantret ar geier a hade bepred divar he goust eur rum dud aheurtet enn he enep. Dont a reaz eta d’ar gear a Ems enn Allamagn, peuz dost da harzou Franz.
Pa oe klevet edo Herri er gearik-se e savaz finv ha keflusk e Franz. Ann hent a gas da zukach Nassau a oe goloet buhan a veachourien. Tremen a rann ar re binvidik evit arruout gant ar vicherourien.
Hanvet ho doa kannaded euz ho renk da vont beteg ar prins ; hag e kasent d’ezhan eur re bistolennou kaer prenet etrez-ho, gant eul lizer skrivet enn hano ann holl.
Eur blantennik fuchsia e kreiz he bleun ho doa laeret douar hag all diouc’h jardin ann Teoleri, hag a reaz eur blijadur vraz d’ar Prins, rak houn-nez a vije loden ar Brinsez.
Pa oe digoret boestl ar pistolennou, ar Prins a lammaz d’ar paper a welaz ebarz, hag a lennaz, ann daelou enn he zaoulagad, ar c’homzou-ma : « Ar vicherourien d’ar C’hont a Chambord. »
Al lizer a lavare : « Micherourien a bep stad a bed ann aotrou ar C’hont a Chambord da gaout ar vadelez da zigemeret ann desteni-ma euz ho doujanz, euz ho c’harantez evit-han, hag euz ho anaoudegez vad evit ar madoberiou en deuz kaset ken aliez d’ho bro enn he dienez vrasa. Ar vicherourien-ze n’int ket bet gounezet gant promessaou faoz eur rum dud a zo, na troumplet gant geïer mallisiuz hadet divar goust ar C’hont a Chambord. Gouzout a reont pegen huel eo he spered, pegen digor he galoun, peger gwirion eo he garantez evit ar bobl. Gouzout a reont e tistroo gant-han al labour enn ho c’hreiz, e kavo gant-han Bro-C’hall eur peoc’h paduz, gloar evel gwechall ha peb eurusted. Karet ho divije mont ho-unan da gas ho frezant d’ezhan, mes n’ho deuz ket peadra da vont beteg enn-han ; plijet gant Doue he zigas hep dale beteg enn-ho. »
O veza peurlennet al lizer, ar Prins ne bade mui, hag a lavaraz a vouez huel : « Nag euruz e venn-me oc’h ober va lod da lakaat ann dud vad-ma enn ho eaz, hag o tiskouez d’ezho anaoudegez va c’halon ! »
Ar Prins o veza roet enn taol lagad d’ar prezanchou kaer digaset d’ezhan gant ann dud pinvidik, a zistroaz d’he vicherourien, hag oc’h en em lakaat enn ho c’hreiz, e lavaraz gant drid-kaloun : « Setu-me e Bro Franz. » Oc’h penn eun hanter heur e choumaz da gaozeal gant-ho evel eur mignoun gant he vignouned, o c’houlenn digant pep hini doare euz he gerent, euz he stad, ha mont mad a rea al labour e Franz.
« Evit ar vasounerez, eme ann autrou Oudin, mestr mansouner, ne gerz ket re gaer. Ha pa choum ar mansouner hep labour ar micherou all a choum a zao. Karout a rafemp ez afe gwelloc’h ann traou endro. » « Ha me ivez, eme ar Prins, oh ! ma tepante kement-se ouz-in ? » « E amzer ho tud, me ’m euz sonj mad ez ea gwelloc’h ann traou ; ha kredi a rann ez afent gwelloc’h c’hoaz ma teufac’h en dro. Gwelit, ho koulenn a reomp nann hep ken abalamour d’ehoc’h, mes abalamour d’eomp. » Eun hejik stard d’he zourn a oe respont ar Prins.
Abarz kuitaat Ems, ar C’hont a Chambord a skrivaz al lizer-ma da vicherourien Paris : « Gwelet am euz, gant eur galoun tenereet beteg ann daelou, micherourien a bep stad euz a Baris deuet beteg enn-oun enn eur vro estren da rei d’in testeniou kaer euz ho fealded hag euz ho c’harantez. Ra vezo al lizer-ma test ivez euz va anaoudegez-vad hag euz va c’harantez evit-ho ! Kannaded a oant aberz eleiz a vicherourien all pere na heljont ket ober ar veach. Ho fedi a rann da gas d’ho c’hamaraded va lizer ha va anaoudegez-vad.
« Klevout ez eo lavaret va hano gant karantez ebarz em bro hag er gear ez ounn bet ganet enn-hi, a zo eur frealzidigez vraz evid-oun em divroidigez.
« O lenn ann holl hanoiou digaset d’in var al lizer am euz bet, ounn bet euruz ha fier, o kounta eun niver ker braz a vignouned e renk ar vicherourien. Studia a rann hep ehan da ouzout penaoz ec’h halfenn ober vad d’ezho. Anaout a rann ho ezommou, ho buez poaniuz, ha va brasa nec’h eo en em welout re bell diout-ho, ha na hellann ket ho zikour na gwellaat ho stad kement ha ma karfenn, mes eun deiz a zeuio, hen esperout a rann, eun deiz a zeuio hag am bezo galloud da glevet out-ho, da zervicha Bro-Frans, ha da veritout he c’harantez hag he fisianz. »
- « Ems, 25 a vist eost 1849.
» Herri. »