Ag er seih-péhet Capital

Eus Wikimammenn
◄  Ag er péhedeu a Valice Ag er seih-péhet Capital Groeit er mad   ►


Articl VII.
Ag er seih-Péhet Capital.


ER seih-péhet Capital, pé èl pe lareheoh, er seih-pèn ag er péhedeu, e zou : 1.° En Orgueil ; 2.° En Avarice ; 3.° Er Paillardiah ; 4.° En Ivi ; 5.° Er Gourmandiss ; 6.° Er Golèr, 7.° Er Parèss. Ou hanhuein e rér Capital, rac peb-unan a hehai e zou ur vamèn frontal a hilleih a béhedeu aral, ha rac a nehai é ta en ol péhedeu e eèllér commettein.

Ag en Orgueil.

En Orgueil e zou ur garanté desordr en dès un dén doh-t’ou é hunan, ha doh en avantageu e grèd en dout drès er-ré-ral, e ra dehou hum istimein mui eit-t’ai, ha clasq hum sehuel ihuelloh eit-t’ai.

En orgueil-zou er hettan, er brassan, hac en dangérussan ag en ol péhedeu. Er hettan-è, rac ean-è bet péhet en diaulèt, hac hani hur hettan tad Adam. Er brassan-è, rac en orgueil drès en ol péhedeu-aral, e hum guemér a bèn-caër doh Doué, hac ol er péhedeu-aral e zou ur suitt a hennéh. En dangérussan-è, rac, èl ma lar S. Augustin, en orgueil e hum voutt ér vertuyeu memb. Én hur halon é tougamb er vamèn a nehou ; hennéh-è er vince dehuehan a béhani en hum gorrigér, hac ur uéh ma hourièn én ur galon bet-ha commandein én-hi, en er seèllér ordinæremand èl ur merche a zannation. Eèllein e rér couéh ér péhet-ce é pedair-fæçon :

1.° A pe hum hlorifiamb én-n’amb hun hunan ag er péh hun nès, hemb obligation er bet de Zoué, pé ma hum gomportamb èl pe n’hur behai receuét nitra guet-t’ou. Èl-ce é tamb de hum hlorifiein a hun nærh, a hur vaillantiss, a hur danné, a hun isprit, a hun abiltæt, èl pe ne vehai quet guet Doué en hur behai int receuét ? Petra e hoh-hui n’hou pehai receuét, e-mé S. Paul ? Mar e hoes int receuét, perac en hum hlorifièt-hui a nehai, èl pe n’hou pehai quet int receuét ?

2.° A pe chongeamb en hun nès méritét mad un dra-benac hun nès receuét mui eid er-ré-ral, hac é ma en Eutru-Doué déléour demb. En dén humbl é hanèu n'en dès nitra a vat hemb græce Doué, ha n’eèll a nehou é hunan méritein nitra. Én éffâed, n’en domb meid corrompl ha misèr, hemb boud capabl, èl ma lar S. Paul, d'obér ur chonge mad eid en Nean, ma ne za Doué d’hur secour dré é hræce.

3.° A pe hum vantamb a avantageu n’hun nès quet, hac e fal demb ma vou credét en hun nès int. En dén humbl e guh peèllan ma heèll en donæzoneu en dès receuét guet Doué, ha n’ou disco meid a pe gommand er garanté. Ur vertu caër-è, é-mé S. Bernard, hum zisprisein veritablemant, ha boud istimét guet er-ré-ral : mæs un defaut méhus-è ehue hum istimein, ha bout veritablemant disprisét guet er-ré-ral. En nemb e hum istim un dra-benac, durand n'en dai nitra, e hum dromp, é-mé S. Paul ; rac én éffæd n’en dai nitra.

4.° A pe hum gavamb mui eid er-ré-ral, ha ma tamb èl-ce d’ou disprisein ha d’obér goab a nehai. En dén humbl, sèl mui ma hum gonsidér, distérroh-distér en hum gav, ha muyoh-mui é histim er-ré-ral ; ha mar gùél un defaut-benac én é Nessan, ean e chonge quêntoh a lemel en treust ag é lagad ean, eid a lemel er beudrèn a lagad é Nessan. Allas, miserablèt ma homb ! Ni hun nès hun defauteu-ni ardran hur hain, ha defauteu er-ré-ral dirac-omb.

Ma n’en dès quet enta er-ré-ral quemènt a zanné, a isprit, a nærh, a vaillantiss, mar dint stropiét pé mahaignét, ne rét quet goab a nebai ; Doué en dès permettét ma veint èl-ce ; rac-ce n’ou dispriset quet. Mar ou dès groeit ur faute-benac, n’en doh-hui capabl d’obér hoah goah, ma n’en doh secourét dré hræce Doué ? Remerquet penaus ér pedair circonstance e mès merchét, en orgueil e zou quasi attàu péhet marvel, drès peb tra, mar dér, èl ma arrihue ordinæremant, bet-ha disprisein en Nessan.

Ag er Péhedeu e za ag en Orgueil.

En orgueil eit boud ean er vamèn ag en ol péhedeu, en dès neoah dêc-branq mignon, péré-zou : 1.° Er væn gloër : 2.° Hum vantein hemb necessité : 3.° En hypocrisi : 4.° Chongeal bout dihaval doh er-ré-ral hac abilloh : 5.° Boud ahurtét én é chonge : 6.° bout diæz d’accord guet er-ré-ral : 7.° En disputt : 8.° En ambition : 9.° Er bresomption : 10.° En diaboeissance. Seèllet mar doh teichét d’ur-ré-benac : én hou calon é ma er ourièn.

1.° Er væn gloër. En orgueil-zou ur garanté desordr en dès un dén doh en avantageu en dès, pé e grèd en dout drès er-ré-ral ; hac er væn gloër e zou un hoand bras ha desordr ma vou hanàuét en avantageu-ze, eit bout seèllét, istimét ha mêlét. 1.° En dezir-ze-zou desordr a pe glasquér bout mêlét eit fal actioneu ; par-exampl, rac ma ivér hilleih hemb meàuein, rac ma houiér corol é mæstr, pé sonnein, pé gourén, pé foëttal, pé mèllad, &c. É gurionné, red-è bout scan a speret eit hum vantein guet treu e véritt quêntoh bout blamét eit bout mêlét. 2.° Væn gloër-è hoah, a pe rér actioneu mat, non pas eit pligein de Zoué, mæs eit boud istimét hac inourét ; èl er-ré-zou curius de zésquein leine, eit ma vou larét é mant abil ; er-ré e lar pedenneu caër, eit ma vou larét é houiant pedein Doué ; er-ré e ra yuneu hac alézoneu, eit ma vou larét é rant pénigèn, eit ma vou conzét mad a nehai... Me ouair n’en dai quet attàu un droug ma huélou er-ré-ral en ævreu-mad e ramb : mæs hun intantion e zeli bout d’inourein Doué dirac en ol, ha de zoug en ol d’en inourein guenemb. Hou ç’ævreu mat, e lar demb hur Salvér, e zeli splannein dirac en dud, eit m'ou gùéleint ha ma ranteint gloër d’hou Tad péhani zou én Nean.

Ne veaih quet amoèdét, é-mé S. Paul, guet er gloër ha guet istim en dud. Rac hilleih hou mêlou dirac-oh, hac hou tisprisoü ardran hou cain. Eit peèllad a zohoh er chongeu a væn gloër, hac eit mouguein er vanité, goulènnet guet Doué er græce de hum bligein é vout goapeit, disprisét, anjuliét : hac a pe gouéhou ur méh-benac ar-n’ah, dihoallet a hum néhancein, nac a vurmurein : trugairicaït quêntoh en Eutru-Doué, ma ra deoh en occasion-ze de ziscar hou vanité, ha de bratiquein en humilité.

2.° Hum vantein hemb necessité. Èl mei hum vantein é houiér armerh, hum dènn gùel eit er-ré-ral ; pé hum vantein ag é guærènt, ag é amièt, ag é ampertiss, ag er péh e rér ha ne rér quet. Un débauchét e hum vantou memb ag é fallanté, hac e larou liès mui eit n’en dou groeit, pé ag en infamité en dès commettét, pé groeit d’er-ré-ral commettein. Ur faus devod e sàuou ihuel é Govezioneu, é Gommunioneu, é yuneu, é alezoneu, é Bedènneu.

Jamæs ne hum vêlet, é-mé er Speret-Santel ; lausquet guet er-ré-ral er sourci d’hou mêlein : meit-ha requis vehai deoh, èl ma hoai bet de S. Paul guharal, eid otorisein er péh e hoès de larèt, pé d’obér eit gloër en Eutru-Doué. Rac doh hum vantein a hou ç’ævreu mat, hui e goll er méritt a nehai ; ha mar dai a hou ral obereu en hum vantét, n’en doh meid ur miserabl.

3.° En hypocrisi. Bout hypocrit, pé faus devod, e zou gobér sebland a vout mat pé gùel eit ne vér, eit boud istimét guet en dud. Un hypocrit en dès sourci bras a reglein en dianvès, mæs n’en dès quet paud a soign ag en diabarh : eit bout seèllét èl un dén a gouciance vad, ean e bay é zelé bihan, mæs ean e lausq er-ré vras : ean e ra er charité é publiq, hac e lair è couache : ean e hum glêm hemb cèss ag en desordr hac a fallanté er béd, hac e gommètt é secrèd er péhedeu brassan : ean e vourr bout peèl ital treid ur Hovezour, mæs é-léh disclæriein reih er fal blægueu ag é gouciance, eit hum humiliein ha bout pardonnét a nehai, ean e govessa fauteu er-ré-ral ; ean e guh é-ré-ean, hac e hum éscus a nehai guet eun ag er méh, pé a goll istim é Govezour : sodét-è guet certæn pratiqueu a zevotion, a béré é conzou liès, durand ma vanq a acomplissein é obligationeu brassan : mar dai peur, ean e rei en dén santel eid atrap en alézon, hac eit bout deit mad én ur hartér ; mæs peèl vou liès doh er santeleah. N’en dai quet larét é péh en hypocrit marvelemand én ol circonstanceu-ze, meit-hac ean e hum chervigehai ag er Sacremanteu, eit golein er fallanté ag é vuhé criminel.

Ne laran quet é teli er fal Grechénion hum ziscoein d’en-ol èl me mant : quemènt-ce e vehai larèt tehai rein goal-exampl d’er-ré-ral ; er péh n’en dai quet permettét : mæs me lar ne zeliér quet gobér sebland a vout mad eit bout istimét guet en dud, na hoah bihannoh, eit trompein ha couchi er-ré-ral. Malheur deoh, hypocrit, e lar Jesus liès én é Aviél. Ean e gomparage er sort-tud-ce doh ur bé gùennét hac auzét caër a zianvès, mæs carguét a gorrompl hac a lousteri a ziabarh. Haval int hoah doh bleidi goleit guet crohèn un oén ; hac ur momand goudé m’ou devai hoariét rol ur Sant én Ilis, en ou gùélér é hoari rol un diaul ér hompagnoneaheu. Dihoallet doh-t’ai.

4.° Chongeal bout dihaval doh er-ré-ral hac abilloh. Jamæs ur glorius ne fal dehou gobér èl er-ré-ral : ean e ouair tout er péh ne ouair quet er-ré-ral : fæçonnieu nehué en dès attàu de gonz, de douièt, de sacrein, de hum usquein, de hum alége ha de ziffædein : ean e ouair mui eid ur Perdegour, mui eid ur Hovezour hac eid é Berson. Ean e assai èl-ce lorbein er-ré-ral, hac ou laquad de goll er Religion.

5.° Bout ahurtét én é chonge. Ur glorius, gùir pé gueu, ne héliou meid é chonge ha ne sèntou meit doh é fantazi. Caër hou pou larèt tehou é ma péhet corol, fraudein, chervadein, trompein, (é spécial mar dai bet trompét), &c, mar dai teichét de guemènt-ce, jamæs nitra ne ouniehait. Mar dai ur chicannour, ne gonzou meid a procèzein doh hennont ha hennen ; jamæs ne vai er gueu doh-t’ou : er-ré-ral ne ouzant quet petra e larant ; mæs ean n’en dai quet capabl de hum drompein... Réd-è ma vou credét... Ne hum fiet quet ar hou ç’abiltæt, é-mé er Scritur santel. Diæz-è ne vehai quet trompét en hani ne cheleu meid é fantazi.

6.° Bout diæz d’accord guet er-ré-ral. En orgueil e ra d’é zén boud attàu contrel d’er-ré-ral : mar fal deoh un dra, ean e vènnou un aral. Mar soul guet-t’ou, ean e hum sàuou inemp d’er urionné ha d’er mat, just èl inemp d’er gueu ha d’en droug. É blijadur-è resistein doh é dud, doh é véstr, doh er mad e glaqquér gobér én un tiegueah, én ur partage, én ur Barrèss ; hac ean e gav ur missi hac ur gloër bras tènnein sourci ha poén d’er-ré-ral.

Douget un antètemant requinus èl-ce ; rac a-va-ze, é-mé S. Gregoër, e ta er honzieu lùem, é sau en disput, é halum er golè, en hum piq er galon, hac é collér er peah. Mar doh ingagét én un devotion-benac, ne yet quet dré ur faus gloër hac ur sod antètemant, ha disprisein devotioneu er-ré-ral, èl pe ne vehai mat meit hou ç’hani. Ol é mant mat mar conduiant de Zoué ; ha peb stad e zou santel, mar quemérér er boén de hum santéfiein én-ou.

7.° En disputt. Ag en orgueil é ta liès-mad en dissancion. Ne vern a betra é conzér, ur glorius e vènn en doug ar en ol : ean e zalh doh en ol : réd-è ma criou ihuelloh eit hanni, ha dré forh crial, ean e grèd en dout ræzon. Quemènt-ce e dènn liès de zisprisance, de yeinnion, de gaz, de valice, de zisputt, de douyereah, de foèttereah, &c.

8.° En ambition. Un ambitius e zezir attàu er péh e eèll gobér inour dehou. Dehou éma deliét el léh inouraplan, er gonz dehuehan, en déguemér caërran : meit ma vou inourét ha ma vou er-ré-ral izelloh eit-t’ou, chetui quemènd èl a faut. Er mèrhèt e zou teichettoh eit hanni, de vout ambitius. Ur voès e zougou hé frièd d’obér digueoreu caër, de hum vouttein é cargueu ihuel, de brenein dillad, léhieu caër ar zelé cuhét, eit ma vou credét en ou dès danné, eit diméein gùel ou bugalé ; ha nezè ind e ra goab ag er-ré e jauge doh-t’ai, hac e glasq er-ré e ra goab a nehai. Ur vèrh e fal dehi bout brahue, e laquei poén de hum alége, de hum usquein eit bragal, eit né vou seèllét meit don-t’hi én assambléyeu ha memb en Ilisieu ; caz hac ivi hi devou, mar gùél un aral é tiffædein gùel eit-hi. Liès mad a pe vou én Ilis, é vou hé deulagad é considérein mar bai ur-ré benac gusquét brahuoh eit-hi ; ha liès é clasq bout hoanteit, mêlét hac inourét, hi e goll hé inean hac hé inour.

Boud inourét dirac en dud e fall deoh ? Cheleuet er péh e lar Jesus-Chrouist : Doué e hanàu en donn a hou calon : er péh-zou ihuel dirac en dud, e zou abominabl dirac Doué... En hani e hum sàu, e vou humiliét ha discarrét.

9.° Er bresomption e ra hazardein mui eit ne vér capabl d’obér, ha boud ingorto a vout salvét hemb laquad poén d’obér ævreu mat. Guæd a dud e-hum grev èl-ce dré ou molliaheu ha reforcereah, é hourèn, é sehuel béhieu, è faillein, é vèllad, é hivèt par ivi péhani e ivou muyan. Guæd e gouéh hoah én ihuern dré en hardehtæt guet péhani en hum laquant bamdé én dangér a béhein, èl mei é hantein tiér dangérus eid er burtæt, compagnoneaheu dissolitt, é spécial a dud youanq hardéh en eil-doh-éguilé, é monèt d’en deværranceu ag er béd... Er mod, er gustum-è, e larou ur-ré-benac... Mæs er Speret-Santel e lar deoh : En hani e gar en danger, hum gollou én ou... Ne hum sàuet quet, é-mé S. Paul, ne hum hlorifiet quet é resistehait ; mæs douget, ha peèlleit èl é raug ur serpand.

10.° En diaboeissance. En orgueil e ra cavouét perpet un dra-benac de larèt pé inemp d’en hani e gommand, pé inemp d’er péh e gommand, pé inemp d’é fæçon de gommandein. Honnéh-è er ourièn ag en dirangemand én tiegueaheu, ér Parræzieu ; partout hac é peb-stad. Rac er miserabl brasoni-ze e laq hilleih de ziaboeissein d’ou zud, de zisprisein er-ré-zou drès t’ai, ha de dorrein Gourhæmenneu Doué ha ré en Ilis. Mar arrihue miserieu ér béd, credamb erhad é ma ni zou caus ; rac ne brezamb quet sèntein doh er-ré en dès Doué laqueit de gommandein ar-n’amb. Ma ne sèntet quet, é-mé er Scritur Sacret, doh boèh ha Gourhæmeneu Doué hou Mæstr,... peb-sort malediction e gouéhou ar-n’ah : méliguet vehait én hou ti, méliguét vehait én hou parq : malédiction Doué e gouéhou ar hou craniél, ar er madeu e hoès dastumét, ar hou pugalé, ar hou lonnèt, hac ol er péh e zou deoh : ean e zegassou ar-n’ah quêrteri ha famin, hac e daulou é valédiction ar er péh e rehait.

Peb-unan enta, é-mé S. Paul, e zeli aboeissein d’er-ré en dès berh ar-n’amb, rac n'en dès otorité er bet ne za a Zoué... En n’emb e resist doh-t’ai, e resist doh Doué, e dènn èl-ce ou hondannation ar nehai ou hunan. Credet enta é-ma æssoh aboeissein eit commandein.

Chetui en orgueil ha lod ag er péhedeu e za a nehou. Dougeamb ne guemérehai gourièn én hur halon ha ne ouniehai ar hur speret ; rac Doué e resist doh er-ré orgueillus, hac e ra græce d’er-ré humbl : rac ni e gouéhehai idan bili Lucifer roué er ré glorius, ha ni e zouguehai partout, revè S. Gregoër, er merche a hur dannation. Er remæd doh en orgueil e zou en humilité ; vertu hemb péhani ne yehèmb jamæs d’en Nean, é-mé Jesus-Chrouist. (Mar fal deoh goud é petra é consist er gùir humilité, leinet er Chapistreu IV, V ha VI, Parti III ag er Vuhé devod).

Ag en Avarice.

En Avarice e zou ur garanté desordr doh er madeu tamporel. Me lar ur garanté desordr doh er madeu, ha non pas er jouissance a vadeu bras : rac eèllein e rér bout pihuiq, hemb boud avaricius, just èl ma heèllér bout peur, ha boud avaricius. Me lar hoah ur garanté desordr, rac n’en dai guet avarice-è carein er madeu é quemènt m’en dint necessær, pé aveit gobér un implé mad a nebai.

En avarice, é-mé S. Paul, e zou er vamèn ag en ol drougueu ; hac hanàuein e rér un avar doh unan ag er pemb-merche-men : 1.° A pe hum abandonnér d’er brassan joé, durand ma possedér danné, ha d’er brassan chiff hac anquin a p’ou hollér. 2.° A p’ou gouniér én ur dorrein Gourhæmeneu Doué, pé m’ou goarnér inemp d’é Lezèn ha d’é volanté. 3.° A p’ou hlasquér guet raï a brèss, ha m’ou goarnér guet raï a sourci, hemb chongeal calz nameid én-ai. 4.° A pe n’ou dezirér meid éit hum goutantein, eit hum abandonnein d’er plijadurieu, d’er chérvadeu, d’er gloër, &c. 5.° A pe ne rér quet d’er peur er péh e chom opèn en necessær revè stad peb-unan.

Péhein e rér marvelemant dré avarice, a pe garér mui en danné ag er béd-men, eid en Eutru-Doué ; èl pe vér én disposition de dorrein é Lezèn quêntoh eit manquein ur gounid-benac, pé eit conservein madeu deja gouniét. Pe vehai seèllét mat, n’en dès quet calz a dud ér béd n’en dint avar. N’en dès exant ag er vince-ze nameid er-ré e zalh ou halon absolumant distag doh er madeu tamporel. Èl-ce en dud peurran e eèll boud avaricius, mar carant en danné, ha mar seèllant ou feuranté èl ur malheur. Er-ré-zou bihannan avaricius, en dès eun a vout ; hac er-ré-zou, ne fal quet dehai credein nac avouéein é mant. En avarice e za ag en orgueil, ag en dezir de gondui train ér béd, ha de goutantein er horv.

Ag er péhedeu e za ag en Avarice.

Ur malheur bras-è m’en dai quer cummun en avarice ér Grechéneah, ha ma hès quer bihan a dud e hum gav cablus ag er vince-ze. Hanàuet ahoël er chouche doh er branqueu. S. Gregoër e gontt seih-péhet, péré e za liessan ag en avarice. 1.° En treizoni. 2.° En trompereah. 3.° Er gueuyér. 4.° Er faus touïadelleu. 5.° En néhance. 6° Er carnagereah. 7.° Er gomportemant calét ha didruhé é quevir er beurerion.

1.° En treizoni. Un avar e dreissehai é dad, é vam, é verdér, eit en dout danné. Eid argant ean e uerhehai é inean. En avarice en doai groeit de Judas gùerhein Jesus-Chrouist. Nitra abominaploh eid un avar, é-mé er Speret-Santel.

2.° En trompereah. Un avar e uerh ur varhadoureah é léh un aral : ean e gaige er fal é mésq er mat, hac e douiou ag é nærh eit golein sieu é varhadoureah. Ean en dès deu-sort musul, unan bihan eit daccor, hac hunan bras eit quemér : faus balanceu ha pouizeu aveit trompein ; deusto m’en dai abominabl dirac Doué en hani e ra en dra-ze. Er péh-zou fallan én é di, e rei de Zoué, avèl Caïn.

3 .° Er gueuyér. N’en dès gueu n’en dai capabl un avar de larèt eid atrap, eit gùerhein quirroh ha prenein gùel marhad... Haval vehai n’eèllér mui gobér marhad er bet hemb gueuyér, hemb touièt. Ne ouiér mui é pihue fiein : rac er-ré ne zougeant quet a offancein Doué, ne zougeant quet ehue a drompein.

4.° Er faus touïadelleu. Touiét é gueu ne goust nitra d’un avar, mar cav é brofitt. Ne gleuér quin ér foërieu, ér marhadeu... Petra-zou caus meid en avarice ? Malédiction Doué, é-mé er Profæt Zachari, e gouéhou ar di ul lair un trompér, ar di un touyour-Hanhue-Doué é gueu ; ne lamou quet a ziar-nehou, hac hi er revinou beèd er hoæd hac er vein.

5.° En néhance. Jamæs un avar ne gav en en dès assès a zanné. Sorbét-è dalh-mat guet en hoand d’en devout : hac en eun a goll er péh en dès, e dourmantt hemb cèss é speret. Ean e lausq é dud hemb pedèn, hemb ansaignemant, guet eun ne gollehènt ou amzér. Bihuein e rant é creis en danné, èl tud goué, hemb lezèn, hemb instruction, &c. Daibrét vènt guet en anstu, hac un druhégueah vai gùélèt ou dillad a billen é vraignein doh-t’ai...

6.° Er carnagereah. Un avaricius e garnage, e palforce de zaccor dehou mui eit n’en dès reit, d’obér dehou deu-blijadur eid unan, &c. É serviterion, é ounidion, é varhadision e zou fal bayét : ur hrignage-benac en dou attàu. Eid er horvæyeu, eid en drougueu e zeli, ean e daul tout er béh ar er-ré-ral. Er païemand e hoès refusét d’er ré en dès hou chervigét, e gri vangeance inemp-teoh, é-mé S. Jâq ; hac ou hri e zou oueit bet-ha Doué. Malheur, é-mé Jeremi, d'en hani e sàu é di diar goust er-ré-ral, e ra gueu doh é Nessan, hac e refus rein é recompance dehou.

7.° Er gomportemant calét ha didruhè é quevir er beurerion. Ne vou quet guet un avar é cavou er peur soulagement. Mui a sourci en dès ag é lonnèt, eid a dorrein nan é Nessan : Er peur Lazar e hum bresantai bamdé é touldor er faus pihuiq ; mæs rac m’en doai refusét a er soulagein, é vou resistét ehue dehou un dapèn-deur e oulèn a oudé tri-hùéh-cant-vlæ-ç’ou, eit dispèlhein é dead. En hani, é-mé er Speret-Santel, e stanq é ziscoharn guet eun a gleuèt er peur é crial ha doh hum glêm, en dou é dro ehue de grial ; mæs ne vou quet cheleuét na secourét. Dihoallet a vout calét ha hemb truhé doh er peur : rac ér Jugemant general, haval vehai n’en devou en Eutru-Doué meid er péhet-ze de rebræchein d’er-ré dannét.

Seèllet ha dihoallet doh en avarice, é-mé hur Salvér : rac n’en dai quet é creis en abondance é loge calz er santeleah. : hum goutantet enta a hou pihuance ha gusquemant, é-mé S. Paul ; rac er-ré e fal dehai donnèt de vout pihuiq, e goueh é tantation, hac é laceu en diaul, hac én dannation. Er remædeu doh en avarice, hac er moyandeu de zistag er galon doh er madeu ag er béd-men, e zou er Bedèn, en alézon, er beuranté a speret hac a galon, hac er gonsidération ag er marhue, péhani e lamou guenemb én drespèt temb, en danné hur bou carét ar en doar. (Leinet er Chapistreu XIV, XV ha XVI, Parti III ag er Vuhé devod).

Ag er Baillardiah.

Er Baillardiah e zou ur garanté doh er plijadurieu dishonest. En Apostol S. Paul ne fal quet dehou ma vou conzét ag er péhet infam-ze é-mésq er Grechénion : rac-ce ne larein quet peèd-sort péhet a baillardiah-ç’ou, nac er circonstanceu a nehai. Ne larein memb meit lod ag er péh e eèll couchi en inean. Er péhedeu a lubricité e zou perpet marvel, mar dai parfæd er gousantemant : rac quêstion vai perpet ag un dra a vras consequance, ha n’en dès meid er manq a gousantemant parfæt e eèll diminuein er péhet. Rac-ce é lar S. Paul : ne hum drompet quet ; nac er-ré paillard, nac er-ré e hum gouchi int memb, nac er-ré e gouchi er sort guet-t’ai... ne yeint jamees de Ranteleah Jesus-Chrouist.

1.° Hum gouchi e rér dré chongeu lous é tair fæçon : 1.° A pe gousantét de chongeu dishonest guet er volanté, pé en dezir d’obér er péh e vai én hou chonge. 2.° A pe hum arrestét guet plijadur d’ur chonge lous, hac é vehai gùir ne gareheoh quet gobér er péh e chonget. 3.° A pe hum arrestét a volanté vat de chongeal é treu lous, hac é vehai gùir ne guemérét quet plijadur én-ai. Eit bout cablus a lubricité, n’en dai quet enta requis gobér en action ; er chongeu cousantét, er plijadurieu a chonge, en dezirieu a galon e zou ehue péhet : rac, é-mé hur Salvér, ag er galon é ta er fal chongeu, er multr, er baillardiah, el laironci ; hac er sort treu-ze e gouchi en inean : hac en hani en dès seèllét ur voès guet fal dezir, en dès deja groeit er péhet én é galon. Dré er ræzon contrel, en dirangemanteu e santét, er chongeu e za én hou speret, n’en dint quet péhet, ma ne hoès reit dré hou faute occasion dehai, mar groant poén deoh quentéh èl m’ou santét, mar ou feèllét dohoh prontan ma heèllét. Er péh e souffrehait én drespèt teoh, ne vou quet péhet aveid-oh.

2.° Hum gouchi e rét é larèt conzeu lous ha dishonest, dré gonzeu a zihue-antand, conzeu alleurét, mæs ampouisonét, conzeu doubl... Rac er sort bourdeu-ze ne zant liessan meid ag ur galon corromplét. Ag er péh mei carguét er galon é conz er bêg, é-mé hur Salvér. Brassoh-è hoah er péhet mar e hoès int larét ésprès eid alum é calon er-ré-ral en tan infam a lubricité, pé guet en intantion de ounit ha de solitein unan-benac d’er péhet. N’ancoehet quet a éxp1iquein quemènt-ce é Covezion. Mar e hoès commettét pé chongét, pé dezirét commettein er péhet lous-ce guet unan-benac, réd-è éxpliquein erhad hou stad-hui, ha stad en aral ; hac ean e oai youanq, ha hui ehue ; ha hui hou pehai ean contraignét én ur mod-benac ; hac ean e oai diméét, ha hui ehue ; hac ean e oai car deoh pé aliét ; hac ean e oai ingagét én ur stad santel-benac, pé hui marcè, &c.

3.° Hum gouchi e rér hoah dré er squêndeu naturel. Dré en eulagad : a pe hum arrestér hemb necessité de seèllèt pé tud, pé treu dangérus, pé de leine un dra-benac contrel d’er burtæt... Dré en discoharn : a pe cheleuér guet plijadur conzeu lous, bourdeu infam, sonnenneu sot, pé treu-aral inemp d’en honestiss. Dré er oust : é taibrein pé é hivèt &c. treu e eèllét hac e zeliét goud hou tougou d’el lubricité... Dré en deourn : èl mei en hoarieu dourn, er bouffonnereah, en tastournereah pé e ret hui hou ç’hunan, pé e rét, pé e souffrét guet ré-ral... Dré er gesteu dijauge, dré er gusquemanteu diffourniss, &c. Dré er fri : é santein er péh n’en dai quet permettét. Tud youanq, ne hum zallet quet : douget ha creinet ; rac en isprit e zou pront, hac er horv e zou goann ha lache... Priedeu, ne hum drompet quet ; n’en dai quet tout permettét d’er-ré diméét, èl ma chonge ul lod-vat, péré e hum zann en eil-éguilé dré ur gomportemand infammoh eit hani el lonnèt brutal.

En orgueil, revè er Profæt Ézéchiel, er chérvad, el larganté, en arouaredigueah, bout calét ha hemb truhé doh er peur, e zou quel liès a vamèn a lubricité ; hac en experiance pamdiêq e zisco penaus en hantiss a dud youanq pautrèt ha mèrhèt, er horolleu, en assambléyeu bobançus, &c., e zoug bras d’er baillardiah. Er péhet infam-ze e stleige ar é lerh en dalledigueah a speret, en obstination a galon, en dirangemant én tiegueaheu, en ancoéh a Zoue hac ag er salvedigueah, en eun horribl a verhuel, en amoèdigueah, er revin ag er yéhæt, en dibarfætion hac er valigueance ér resolutioneu, en ahurtemand é goal stad, ha liès mad en désespoër ér momand ag er marhue. Doué en dès a ol viscoah discarguét é vrassan colèr ar er péhet-ce, hac ér béd-aral ur ovèl a dan hac a chouffr berhuèt e vou partage er-ré paillard, é-mé S. Yehàn, én Apocalyps.

Remædeu doh er Péhet lous.

En diaul a baillardiah n’éspergn hanni, ha de zougein e zou ag er péhet-ce quasi ag er hettan momand ag er vuhé beèd en dehuehan. Eit hum breservein a nehou, pé eit sorti mar e hoès bet er malheur de gouéh én-ou, 1.° Peèlleit doh en oscasioneu, hac é general doh tout er péh e eèll tènnein d’er péhet-ce ; èl mei er hompagnoneaheu dangérus, er bouffonnereah, er horolleu, en hantiss hardéh é spécial itré pautrèt ha mèrhèt, en amité tinèr... (Leinet er Chapistr XVIII, parti III ag er Vuhé devod). 2.° Pedet liès ha chonget én hou pedair-fin dehueban : ne leinet meit livreu capabl de douchein hou calon ha de rein sclerdér d’ou speret. 3.° Dihoallet doh en arouaredigueah ha féneantiss : ur féneant e vai liès impudiq. Castiet hou corv dré el labour ; er yuneu, er pénigènneu... 4.° Occupet dalhmat hou speret hac ou calon guet Doué ; drès peb-tra a pe za deoh ur goal chonge pé un tantation-benac, hum recommandet d’er Uérièss Santel ha d’hou ç’Æl-Gardién. 5.° N’arrestet quet hou teulagad ar nitra capabl de zegass teoh ur fal chonge : ha laqueit quêntoh hou tourn én tan, eit el laquad d’obér ur fal action. 6.° Ne lausquet quet hou calon de vout gouniét guet er væn curiosité, nac hou speret de voud amoèdét guet en amourustæt : ne laquet jamæs hou chonge guet hanni é sigur taillein el lis. 7.° Hum zefiet a hanah hou ç’hunan ; beaih é goard doh en diaul ha doh er béd ; pratiquet en humilité, ha chonget hemb græce Doué n’en doh capabl de nitra eit hou salvedigueah. U1 lod vad e gouéh é peb sort infamité méhus, é punition ag ou orgueil ha vanité. 8.° Quêret liès de govessad, ha hum zizoleit d’hou Covezour guet un humilité ha hardéhtæt santel : hilleih e chom é liameu Lucifer guet ur stæd eahus a sacrilegeu, hac e hum zann ; rac er méh e vir doh t’ai a govessad ou féhedeu. (Leinet er Honsidérationeu santel, Meditation ar el Lubricité, hac er Chapistreu XII ha XIII, Parti III ag er Vuhé devod, pé er Hombat spirituel, Chapistr XVIII).

Ag en Ivi.

En Ivi e zou un anquin, ur chagrin hun nès é huélèt bonheur er-ré-ral, e seèllamb èl un droug aveid-omb.

En ivi e za ordinæremand ag en orgueil : rac ne vai fache guenemb gùélèt er-ré-ral avantagettoh pé quen avantagét èl-omb, nameit rac ma hum istimamb mui eit-t’ai. Remerquet neoah, n’en dai quet ivi-è hum affligein rac ma huélamb unan-benac én ur garg, a béhani é hès léh de zougein en hum chervigeou eit gobér poén demb ha d’er-ré-ral, hemb ræzon er bet : dougeance-è quemènt-ce. N’en dai quet ivi-è boud affligét é huélèt er-ré-ral mat, rac ma carehèmb boud quer mad èl-d’ai : un hoand, un dezir devout gùel-è quemènt-ce. N’en dai quet ivi-è boud affligét é huélèt danné, nærh, yéhæd d’er-ré-ral, rac ma hum chervigeant a nehai eid offancein Doué : drespèt doh en droug è quemènt ce. N’en dai quet ivi-è hum rejouissein ag un droug, ag ur hlinhuèd arrihuét guet un ivraign, guet ur paillard... rac ma hès léh d’esperein é changeou guet é glinhuèt ; pé hum rejouissein m’en dai punisset ur fal zén, rac ma rai poén d’er-ré-ral : dezirein ur gùir vad d’en Nessan-è quemènt-ce. Douget neoah n’hou touguehai er fal inclination a hou calon de gâssad er péhour, ha non pas é béhet. Caret perpet er péhour ; mæs câsset é fal deicheu.

Mæs mar hun nès anquin é huélèt bonheur hun Nessan, rac ma tougeamb n’en douguehai ar-n’amb, rac ma fal demb hur boud en inour hac er rang drès-t’ou ; hennéh-zou ivi. Mar hum chagrinamb rac ma carehèmb ma collehai en avantageu en dès drès-omb, pé ma vehai lamét guet-t’ou er mad en dès, eit er rein demb ; hennéh-zou ivi. Mæs marcè hui en hanauou gùel doh er branqueu. Ag en ivi é ta : 1.° Er haz. 2.° Er raportereah. 3.° Er goal-gonzereah. 4.° Er joé é huélèt droug en Nessan, pé er boén é huelèt é vad.

1.° Er haz. En ivius ne grèd quet é heèll bout heurus durand ma huélou ur vad-benac é harrihue guet é Nessan. Rac-ce ean e rechign, hac e zezir droug tehou, hemb gobér cas ag er péh e ordrén demb Jesus-Chrouist, de hum garein en eil-éguilé ; rac en hani en dès caz doh é Nessan, e zou multrér.

2.° Er raportereah. En ivius e daul é velim ar guemènt hanni e uél pé istimettoh eit-t’ou, pé ihuelloh eit-t’ou, pé avantagettoh eit-t’ou. Ean e assai ou duein gùéh dré finèss, gùéh a voéh ihuel : er raportereah gùir pé gueu ne goust nitra dehou, meit ma cavou en tu d’ou décriein ha d’ou brouillein guet ou amièt. En ivius e zeliehai ahoèl chongeal en hum zisinour ean memb é sigur disinourein er-ré-ral ; rac, é-mé er Speret-Santel, Un dén a zeu~dead e gouèh ér fallan disinour ; hac er raportour e denn ar nehou er haz, er malice hac en décriance... Er goal-gonzerion é secret, en teadeu a zeu-luèm e vou méliguét, rac ma laquant dissancion é mèsq er-ré e vihuai è peah hac amitié.

3.° Er goal-gonzereah. Mar fal deoh gobér plijadur d’un ivius, goal-gonzet dirac-t’ou ag er-ré e ra droug d’é zeulagad ; ean e larou hoah goah eid-oh, mar eèll. N’en dès nitra e ra mui a boén dehou, eit cleuèt mêlein er ré m’en dès ivi doh-t’ai. Rac-ce, er goal-gonzereah e zou mechér carettan un ivius.

4.° Er joé é huelèt droug en Nessan. Un ivius e hum rejouiss mar gùél droug é couéh guet en Nessan ; hac e hum fache ag er mad e arrihue guet-t’ou. Caz-è guet-t’ou m’er mêlér, ha joé m’en décriér... Dré ivi en diaul é ma deit er marhue ér béd.

En ivi e zou ur péhet bras ha marvel ag é natur, a p’en dai gùir é laq S Paul en ivius ér memb rang guet er-ré ne veint quet receuét én Nean : ha S. Basil e hanhue er vince-ze » Un ansaignemand ag er hoh serpand, un ard ag en diaul, un arrès ag er bunition éternel, un ampechemant d’en devotion, un hènd d’en ihuern... » Er péhet-ce e rantt é zén haval doh er goal-speret, péhani ne glasq hur holl nameit dré ivi do-hemb ; rac fache-è guet-t’ou ma vehèmb heurussoh eit-t’ou. En ivi n’en dai neoah meit veniel, a pe ne vai meid é fæd a dra distér ; a pe ne zistruge quet er garanté ér galon ; a pe ne rér quet dehou ur gousantemant parfæt.

Er remædeu doh en ivi e zou en humilité, er mortification, en distag-a-galon doh er madeu ag er béd men. Rac mar pratiqueamb en tair-vertu-ze, ne garehèmb nac en inourieu, nac er plijadurieu, nac en danné ; hac èl-ce ne zouguehèmb quet ivi d’er-ré en des, pé e zou ér stad d’en dout er faus avantageu-ze.

Allas ! cummunæd-è er péhet-ce é-mésq en dud ! Quentéh èl ma huélér en en dès unan-benac vaillantiss, commodité, istim, isprit, abiltæt, devotion, &c., en ivi e luèmmou en teadeu inemp tehou. El labourision, en artisandèt, er vechérerion, er varhadision, en dès en eil-doh-éguilé er maliciussan ivi. En ivi e daul memb é velim ar santeleah er-ré e chervige Doué hac e vihue én é hræce. Clasq e rér en tu d’ou dibauchein ; gobér e rér goab a nehai ; assai e rér ou gounid dré fal gonzeu : un taul caër é cavér mar eèllér ou laquad de béhein. N’en doh-hui ag en nombr-ze ? Er péhet-ce-zou inemp d’er Speret-Santel, ha diæz de vout pardonnét. Er-ré ivius, é mé S. Chrisostom, e zou haval doh en diaulèt, pé goah eit-t’ai ; rac er ré-ze ne glasquant quet gobér poèn na droug en eil-d'éguilé.

Ag er Gourmandiss.

Er Gourmandiss e zou ur garanté raï vras doh er plijadurieu én daibrein hac én ivèt. Cavein mad er bouéd e zaibrér ; cavein goust d’er péh e ivér, n’en dai quet gourmandiss. Mæs dihuènnét-è daibrein pé ivèt raï : dihuènnét-è daibrein pé ivèt mui eit n’en dai requis eid antretenein ha conservein er yéhæd, ha hembquin dobér meit ma cavér goust é taibrein pé é hivèt.

Péhein e rér dré ourmandiss é huéh-fæçon : 1.° A pe zaibrér pé ma hivér raï, de larèt-è, mui eit ne oulèn er ræzon. Mab-dén ne zeli daibrein nac ivèt meid er péh-zou requis eit maguein er horv, en derhel ér stad de chervige Doué ha d’obér é labour. Malheur, é-mé Jesus-Chrouist, d'er-ré n'ou dès quin chonge meid a garguein ou horv, rac ind ou dou nan goudé. 2.° A pe vér tavantêq ha goubéhét é taibrein pé é hivèt, ha ne vai quæ meit d’er péh e chom arlerh ; el ma ra certæn tud péré e zaibr guet ou deulagad er péh e bresantér dirac-t’ai, hac e garehai ou dout tri pé puar-cov de garguein, a pe gavant un dra-benac d’ou goust. En dén just, é-mé er Speret-Santel, e zaibr eit sustantein é vuhé ; mæs cov er-ré fal ne vai jamæs goalhét. 3.° A pe rér dispigneu dijauge eit en dout friantage, bouéd mat, treu delicat eit coutantein er oust ; èl ma ra er-ré e zistro treu ag en tiegueah eit cass d’en tavarneu, pé e lair ou zud eit gobér friantage. 4.° A pe glasquér er bouéd gùellan, pé ivage delicat, eit cavouét mui a blijadur ; èl ma ra er-ré e glasq a brèss er predeu mat, hac e rid d’er festeu é péré é vou muyan chérvad d’obér. 5.° A pe ortér er prèd guet un hirreah ha dibatiantæt quer bras, ma taibrér hemb necessité quênd en amzér reglét, drès peb tra en déieu-yun, èl ma ra er-ré ne hanàuant quet cource doh cource, ha n’ou dès, haval vehai, quin mechér meit daibrein, ha ridêq a davarn de davarn. 6.° A pe zaibrér pé ma hivér hemb necessité treu dihuènnét, pé e ouyér e rei gueu doh er yéhæd ; èl mei daibrein hemb necessité quiq d’un dé-vigil, pé torrein ur yun commandét.

Er gourmandiss e zou ur sort péhet a idolatri, a pe lar S. Paul ag en dud gourmand n’ou dès quin Doué meit ou hov ; en hum gollant int memb, hac é laquant ou gloër ér péh e ra ou méh ha disinour. Er gourmandiss n’en dai quet neoah attàu péhet marvel, meit ne vou quet considérabl en dirangemant, ha ne garehér quet er chérvad bet-ha mouguein caranté Doué ér galon.

Er gourmandiss e us er horv, e oanna er yéhæd, e bonnéra en isprit hac e laq burhud d’amoèdein : ean e zioust ag en treu spirituel, e yein en devotion, hac e ra liès lausquein en deværieu a Grechéneah guet er chonge ag er bouéd. En dangérussan branq en dès er gourmandiss e zou en ivraignereah.

Ag en Ivraignereah.

En ivraignereah e zou ivèt bet-ha troublein en isprit. Eit péhein dré ivraignereah n’en dai quet requis, èl ma crèd ul lod vad, coll er ræzon, pé turel a ziar er galon. Rac eèllein e rér péhein bras hemb coll er ræzon, hac eèllein e rér turél a ziar er galon hemb péhein. Eit péhein assès-è ivèt mui eit n’en dai necessær ; ha malheur, é-mé er Profæt Isaï, d 'er-ré-zou creihue a bèn eid ivèt, ha vaillant eid ivraignein. Jugein e rér é vai istroh eid en necessær e ivér, a pe eèllér larèt ne vehai quet ivét pe vehai deur vehai : hac èl m’hun nès deja remerquét, jugein e rér é vai péhet marvel un action, a pe brononce er Scritur santel malheur inemp d’er-ré hé groa. Peb-sort dereglemand én ivage n’en dai quet neoah marvel, mæs en imur, er seèll, er gonz changét guet en ivage, e zou ur merche ag un dirangemant marvel. Ne yet quet ha larèt, jamæs en ivage ne ra poén deign ; me ive, ha jamæs ne gollan me santimant : rac inemp d’er sort tud-ce é prononce er Speret-Santel malheur, a pe lar dré guêneu er Profæt Isaï : Malheur deoh péré e sàu a vitin eid ivraignein, hac e zalh taul beèd en noz, beèd quene vai tuèmmét teoh guet en ivage.

Douget en ivraignereah, péhet infam é peb-unan, mæs hoah infammoh ha dangérussoh ér mèrhèt ; rac en drougueu e stleige guet-t’ou, e zou hemb nombr. 1.° Un ivraign e hum laq én dangér de gommettein er péhedeu brassan. Én ivage é ma en touyereah, er holèrieu, er foëttereah, er scandal, er gloër, er bêgadeu lous, er bouffonnereaheu infâm, en dezirieu criminel, er baillardiah abominabl, &c. Ne veàuet quet, é-mé S. Paul ; ér gùin é ma er baillardiah.

2.° Un ivraign e zispign é zanné, e revin é diegueah, e ra poén d’é dud, e lausq é vugalé hemb ansaignemant, de zuein guet nan ha misèr. Ur mechérour ivraign ne vou jamæs pihuiq, é-mé er Speret-Santel. Ean e goll é inour ; dén ne fi én-ou : é zelé e chom hemb bout payét : hac anfin ne goust nitra dehou laireah ha friponein eit en dout d’ivèt.

3.° Un ivraign e goll é speret a nebedigueu, e bonnérra é bèn, e us é yéhæd, e chairr clinhuedeu bras, hac e hast é varhue dré é gorvadeu. Ne hum garguet quet a ivage, é-mé hun Salvér, guet eun a vout somprenét guet er marhue. Guet pihue é harrihuou malheur, é-mé er Scritur ? Guet pihue é harrihuou en tabut ? Pihue e gouéhou ér fozieu ? Pihue e vou blessét ? Guet pihue é harrihuou ma tihoéllei ou deulagad, nameit guet er-ré e gar en ivage ?... En ivraignèt ne yeint jamæs de Ranteleah en Eutru-Doué, é-mé S. Paul.

Opèn er péhet e zou é hivèt bet-ha troublein er speret pé er ræzon, en ivage e zoug hoah de hilleih a fauteu : 1.° A pe rér gueu doh er yéhæd ; 2.° A pe vanquér d’un devær-benac ; èl a gleuèt en Overèn un dé a obligation, a obér ur yun commandét, a larèt er Pedènneu ordrénét, &c. ; 3.° A pe zispignér er péh e zou necessær eid en tiegueah ; 4.° A pe hum laquér ér mæz a stad de bayein en delé ; 5.° A pe vanquér a secour er peur én é vrassan necessité ; 6.° A pe rér goal-exampl d’er-ré-ral : 7.° A pe santér é vou caus en ivage de douièt, de golèrein, de gonz sot, pé d’obér un infam sotiss-benac, &c. Unan itré deu-ùin e vai liès hardéhoh d’en droug.

Péhet-è hoah solitein er-ré-ral, pé rein dehai de veàuein. Ur faute bras-è enta, 1.° Meàuein unan-benac ésprès. 2.° Manquein a virèt doh er-ré-ral a veàuein, a pe vér obligét de guemènt-ce, pé ma heèllér æzemand er mirèt. Malheur enta d’en davarnerion, péré e ra d’er-ré en dès déja assès, pé e ouair é veàueint guet er péh e rant tehai ; pé e ra d’ivèt durand en Office de dud ag er hanton, pé deit a ziabeèl ésprès eit corvadein. Malheur dehai mar goarnant deu pé tri-dé ivraignèt én ou zi ; mar rant ivage eit dillad, pé treu-aral lairét ; mar rant retirance de fal dud ha de fal actioneu én ou zi ; mar soutirant en dud youanq, pé mar rant tehai d’ivèt inemp de volanté just ha ræzonabl ou zud, &c. ; mar dai ou zi ur scoll a fallanté, a oal-gonzeréah, a zissancion, a douyereah, a libertinage, &c. Allas ! ne uélér meit raï ag er sort-ze.

Hilleih e béh hoah é hobér corvéeu, chairréeu, leigneu bras, &c., hac é sigur gobér inour d’ou zud, ou solitt d’ivèt, hac e ra dehai de veàuein. Quer goah-è hoah en æredeu bras, e péré é tolpér nombr a dud, nonpas eit pedein Doué de rein é vénidiction d’er priedeu, mæs eit gobér chérvad, coroll hac ivraignein. Ne vai quet mad er fest, ma ne vai meàu er-ré couviét hac er sèèllerion. Un digaré caër e gavér é larèt é ma er gustum hac er mod gobér èl-ce. Mæs Crechénion péré n’ou dès quin regl eit hum gomportein, meit Lezèn Doué, e zeli ou dout caz doh modeu er béd, péré e zisplige quemènt de Zoué.

Er remæd doh er gourmandiss e zou bout reglét mad én daibrein hac én ivèt, yunein, gobér pénigèn, chongeal liès ér marhue hac én nan ha séhæd en dès andurét eid-omb hur Salvér. Mar chongét erhad ér vistr hac ér gùin-aigr e oai bet reit dehou eit dispèlhein é séhæd, hui e zésquou hum goutantein ha cavouét mad er bouéd e ra Doué deoh, hac e ouyou gùel hum oarn doh er gourmandiss hac en ivraignereah. O men Doué ! preservet-ni doh en ivraignereah hac er baillardiah : rac en eu-vince-ze é spécial e zou diæz bras de dènnein ag ur galon é péhani é vènt ur uéh gouriennét.

Ag er Golèr.

Er Golèr e zou un tærision divad ag er galon, e ra demb hum revoltein guet dibatiantæd inemp d’er péh e zisplige temb. Me lar un tærision divad ag er galon : rac ur golèr reglét-mat n’en dai quet ur péhet, a pe ne hum laquér é colèr meid eit gobérur vad, pé mirèt un droug. Jesus-Chrouist en dès reit temb un exampl a guemènt-ce a pe hum laquas én ur golèr santel inemp d’er-ré e brofanai en Tampl a Jerusalem. Requis vai guhavè colèrein eit laquad d’obér er mat, eit corrigein er-ré n’er groant quet. Én éffæd, bout-çou certæn tud a béré n’eèllér tènnein vad er bet, ma ne gonzér rust doh-t’ai. Er golèr reglèt dré er garanté n’en dai quet vélimus. Un tad hac ur vam e fache doh ou bugalé, rac ne brezant quet chervige Doué de noz ha de vitin, ne dostant quet d’er Sacremanteu, pé rac ma hantant fal gompagnoneah ; rac ma cleuant ou zud, ou serviterion é touyèt, é conz sot, &c. Deliét-è dehai ér sort occasioneu-ze ou horrigein ferm, mæs hemb amportemant na taul brutal ; rac ou holèr e zeli bout revè Doué, ha non pas revè ou fantazi hac imur.

N’en dès enta meid en tærision divad ha desordr e zou péhet, ha malheurusemand e arrihue liessoh eit ne chongér. 1.° A pe zezirér de unan-benac un droug n’en dès quet méritét ; èl ur prièd brutal e hum laq é colèr doh é voès, rac ma rebræche dehou e zefauteu a fallanté. 2.° A pe zezirér ma vou punisset unan-benac mui eit n’en dès méritét ; èl mei certæn tud furius péré e ziscarg ur foul-anjulieu ha tauleu ar ou bugalé, ar ou serviterion eit fauteu distér. 3.° A pe gastiér unan-benac hemb en dout berh ar-nehou, eit coutantein un dahinat colèr pé malice. 4.° A pe bunissér unan-benac eit hum vangein ha torrein er fantazi ar-nehou, quêntoh eit guet er chonge a bunissein en offance en dès groeit de Zoué : èl-ce ur vam e hum laquei én ur golèr vras doh hé bugalé mar manquant tehi ; mæs ne rei cas erbet eit ou gùélèt é hoffancein Doué. 5.° Anfin er golèr e zou desordr a p’hun troubl, a p’hun dirange bras a ziabarh, drès peb-tra mar gùélér splann quemènt-ce ar-n’amb. » Rac, é-mé S. Gregoër, er golèr mad e droubl un tamiq en isprit ; mæs er golèr fal en dall... » Quemènt-ce e zisco é ma diæz colèrein hemb péhein ; ha S. Francæs a Sale e lar é ma æssoh hum virèt a monèt é colèr, eit hum virèt a béhein a pe hum lausquér de golèrein.

Er golèr e za ag en orgueil, ag en ambition, ag en avarice ; rac a-va-ze é ta er gorruption a galon mab-dén ; hac hun experiance e zésq demb é homb douguét dré natur de hum sehuel inemp d’er péh e resist doh hun dezirieu. Ag er golèr é ta en drespèt hac er haz doh en Nessan, en tabut, en dissancion, en anjulieu, en dezir de hum vangein ha d’obér droug, en touyereah, er blasfæmereah, er foëttereah, er multr, &c. Hac én ol circonstanceu-ze é hès quasi perpet péhet marvel, drès peb-tra, mar dai raï zivad en tærision, mar maguér raï beèl er golèr ér galon ; mar hum gav guet-t’ou ur scandal considérabl...

Ne hum éxcuset quet en ul larèt, ne douiét jamæs én hou colèr ; ne zezirét jamæs droug d’er-ré-ral ; jamæs ne rét hou malloh de nitra : rac n’en dai quet requis quemènt-ce eit péhein. En-n'emb e hum laquei é coler doh é Nessan, é-mé hur Salvér, e vou punissét dré er Jugemant : en hani e larou dehou Raca, de larèt-è, ur guir a zisprisance, e vou condannét dré er Honseill ; hac en hani e larou dehou Fol, guir anjulius, e véritou en ihuern. Arlerh quemènt-ce penaus é crèd en tadeu ha mameu colèrus réin d’ou bugalé hanhueu horribl ha scandalus ?

Ne laret quet hoah é ma forh diæz ha burhud impossibl deoh mirèt a golèrein guet er sourci hac en tergass ag un tiegueah. Rac mar dai diæz guhavè mirèt a santein er prontitud, eèllein e rér ahoèl hum virèt a gousantein, ha guet græce Doué er mouguein quentéh él m’er santér. Désquet goasquein ar hou c’imur dré er reflexioneu-men : 1.° Dré er goler hui e gollehai er batiantæt necessær deoh eid accomplissein Lezèn Doué : Hum anduret en eil-éguilé, é-mé S. Paul, hac èl-ce hui e accomplissou Lezèn Jesus-Chrouist. 2.° Dré er golèr hui e gollehai en doustér, hemb péhani n’hou pou quet en inour a vout galhuet bugalé de Zoué : Heurus er-ré dambonær, é-mé hur Salvér, rac galhuét veint bugalé de Zoué. 3.° Dré er golèr hui e gontraignehai er Speret-Santel de gùittad hou calon ; rac ne chom quet én troubl ag er galon, émé er Scritur. 4.° Én hou colèr ne ouzoh petra e rét, na petra e larét ; jamæs ne gredét é vai er gueu dohoh, durand ma hum sàuét inemp d’er urionné ; rac er golèr, é-mé S. Jâq, ne ra quet er péh-zou ræzonabl dirac Doué. 5.° Dré er golèr hui e goll hou ç’amièt, opèn ma rét poén d’er-ré e chom gueneoh. Rac-ce é lar er Speret-Santel : Ne veaih quet ami d’un dén colèrus ; ne chomet quet guet ur furius... Gùel vehai bihuein én un deserh guet el lonnèt goué, eit chom guet ur voès attahignus ha colèrus.

Remæd doh er golèr. 1.° Èl S. Francæs a Sale, groeit ur hontrad guet hou tead, eit ne larou guir a pe santehait hou c’oal imur. 2.° Hum dènnet ag en occasion mar dai possibl deoh, pé souffret guet patiantæt, hac hou toustér e changeou bean en hani-zou é colèr. 3.° Goulènnet liès guet Doué er græce de dorrein hou fal imur, rac un dra caërroh-è, é-mé er Speret-Santel, feahein er golèr, eit gounid ur guær. 4.° Diazéet sonn én hou calon er honzeu-men : Désquet gueneign, é-mé hur Salvér, é hon douce hac humbl a galon, ha hui e gavou er peah d’hou c’ineanneu. 5.° Mar e hoès er malheur de golèrein, ne faut quet, é-mé S. Paul, ma cousquou en heaul ar hou colèr. Cousquèt guet er golèr e zou cousquèt guet ur serpand. (Leinet er Chapistreu VIII ha IX, Parti III ag er Vuhé devod).

Ag er Parèss.

Er Parèss e zou un dioust ag en treu spirituel, e ra demb délezel hun deværieu, pé hum aqùittein a nehai guet lézidantæt, quêntoh eit hum gontraignein é fæçon er bet. Péhein e rér dré barèss : 1.° A pe gollér courage é huélèt er boén e zou rét quemér eit feahein en tantationeu, eit torrein er fal deicheu, eit gounid er Baraouis : hilleih e goll en espérance ag ou salvedigueah a pe larér dehai guet Jesus-Chrouist : Ranteleah en Nean e oulèn nærh ha courage, ha ne vou meid er-ré e hum gontraignou hac e hum boéniou, e yei d’inou.

2.° A pe bassér en amzér é féneandal pé é hobér bagatellage, é ridêq a di de di, é tiscoural ar dreu inutil, é hoari, é teværral, é léh en impléein d’obér er mad a béhani é vér capabl. En dud féneant en dès de zougein ne gouéhehai guet-t’ai er peh e lar hur Salvér ag er servitour paressus : Taulet ean én tihoéldæd izellan ; inou ne vou meit dareu a zésespoër ha tarhereah dènd.

3.° A pe laquér termén a vomand-de-vomand, eit hum aqùittein ag en deværieu a obligation, guet eun ag er geinance e zou doh ou gobér ; èl derænein ul labour, tardein a monèt de govessad, a obér pénigèn. Goah-è hoah mar hum zioustér doh en deværieu bet-hac ou lausquein ol. Ar er sort-ze é crier Profæt Jeremi malheur, a pe lar : Méliguét-è en hani e ra ævreu Doué guet lézodantæt.

4.° A pe ne brezér quet hum boéniein eit pratiquein er moyandeu jeaugeabl eit peèllad doh er péhet hac avance é vertu ; èl er-ré en dès dongér doh er Govezion, doh er yuneu, doh en instructioneu ; pé e guemér caz ha drespèt doh er-ré e ra dehai aviseu santel, pé e zisco dehai exampl vat...

5.° A pe rér d’en isprit ha d’er chonge liberté de vout digampèn ha de valé durand en Overèn, er Pedènneu, pé en Instructioneu, &c. A pe ne rér cas a hum geinein eit chongeal é Doué, eit profittein ag er chongeu mad e zegass de beb-unan, eid offrein dehou er galon hac er poénieu, &c.

Ag en orgueil, ag en avarice, ag en dezir de goutantein er horv hac er goal inclinationeu é ta er parèss. Rac ne vanquamb d’hun deværieu, pé ne hum aqùittamb a nehai guet lézidantæt, nameit rac ne fal quet demb hum geinein na hum gontraignein eit resistein doh hur fal deicheu. Er parèss e zou dangérus, hac ur vamèn ampouisonét a vinceu. Caus-è ma quemérér caz doh el labour, ma hum daulér raï guet er housquæt, ma collér courage, ha ma couéhér én désespoër, ma hum inzrouguér doh er urionné ha doh er-ré e lar hur profit temb, ma lausquér tout é liberté guet en isprit, ma hum ahurt er galon ; hac er péh zou hoah goah, ne vourrér meid ér horrompl hac én infamité, &c. En hani-zou perpet occupét mat, n’en dès meid un diaul doh en tantein : mæs en hani ne ra quæt, en dès seih.

Ol é homb gannét eit labourad, é-mé en dén santel Job, peb-unan revè é vechér ha vacation, hac er-ré e dremén ou amzér é plijadur hac én æzemant, én un taul, én ur momant e tisquênnant én ihuern. Cleuét e mès, é-mé S. Paul d’er bobl a Thessaloni, é hès én hou mesq tud arouarêq ha curius, ne rant meit ridêq duhont ha dumen eit cleuèt nehuétædeu : me ordrén dehai é Hanhue Jesus-Chrouist labourad ha gounid ou bouéd... Ha mar dès unan-benac ne sèntt quet doheign, merchet ean èl un dén éscommuniét : ne faut quet m’en dou hanni commerce er bet guet-t’ou, eit m’en dou tout er méh, hac en disinour. N’en dai quet larét eit quemènt-ce é ma attàu er parèss ur péhet marvel : rac, ma n’en dai quet considérabl el lézidantæt, ma ne ya quet bet-ha forbanein caranté Doué ag er galon, nezè er parèss n’en dai meit veniel.

Mæs n’en dai quet erhoalh chongeal attàu ér vuhé. Rac hac é ounieheheoh ol er bèd, é-mé hur Salvér, petra é chervigeou quemènt-ce deoh, mar dét ha coll hou c'inean. Hur chonge principal e zeli bout guet en affær a hur salvedigueah. Ne dardet quet a hum gonvertissein, é-mé er Speret-Santel, ne quet a zé-de-zé ; ne ortet quet peèlloh, rac colèr en Eutru-Doué e gouèhou ar-n’ah én un taul, hac én dé ag é vangeance ean hou collou. Ne zougeamb quet er boén e zou doh hum salvein : er vrastæd ag er recompance e zeli hun accouragein. Hum boéniamb de hanàuein ha d’accomplissein hun deværieu general, de larèt-è, en deværieu cummun itré en ol Grechénion ; hun deværieu particuliér, de larèt-è, en deværieu en dès peb-unan revè é stad ha vacation ; hac hun deværieu-ni hun hunan, de larèt-è, en deværieu hun nès d’accomplissein revè en differant circonstanceu ag er vuhé. N’en domb quet Crechénion ma n’en domb sourcius de hanàuein petra e oulèn Doué guenemb é peb-occasion ; ma n’en domb fidel de héli é volanté. Péhein e ramb dré barèss mar manquamb a zésquein en deværieu-ze, pé mar manquamb dré lézidantæd a ou accomplissein.

Rémæd doh er parèss. 1.° Considéret peguemènd en dès Jesus-Chrouist poéniét ha souffrét aveid-oh : petra e hoès-hui groeit eit-t’ou ? Petra ne hoès-hui groeit inemp tehou hac eit hou tannation ? 2.° Chonget liès én noz-hont ag er marhue, é péhani dén n'éèllou gobér nitra, é-mé S. Yehàn. 3.° Tosteit liès d’er Sacremanteu eit quemér nærh ha courage de feahein ol er péh e gavét diæz én hænd a hou salvedigueah, ha groeit hou ç’ol obereu èl ma careheoh hou poud int groeit én ær ag er marhue. 4.° Chonget liès é vou requis temb d’accor contt de Zoué a hun ol chongeu, conzeu, dezirieu, ævreu, ag en ol amzér, ag er secourieu ha græceu, en dès reit temb : réd-è enta profittein perhuéh a nehai. 5.° Ne glasquet quet coutantein hou fal inclinationeu, é-mé S. Paul ; rac ur galon e gar plijadurieu er béd, e hum zioust é-cource ag en treu spirituel. 6.° Pedet, hum impléet perpet, castiet hou corv, méditet hou pedair-fin dehuehan ; hennèn-è er remæd general doh en ol vinceu. (Leinet er Hombat spirituel, ag er fæçon de gombattein inemp d’er parèss, Chapistr XIX).