| ◄ Ag er Vertuyeu é general | Ag er Fé a Grechéneah | Explication a Symbol en Apostolèt ► |
R Fé-zou ur Vertu Theologal dré béhani é credamb ferm ol er péh en dès revelét en Eutru-Doué, hac e ra demb en Ilis de gredein.
Er Fé-zou ur Vertu Theologal, de larèt-è, ur sclærdér surnaturel péhani e zoug mab-dén bet-ha Doué mèmb. Er Fé e ra demb credein ferm, hemb doutance er bet, ol er péh en dès Doué revelét d’en Ilis, hac e ra demb en Ilis de gredein ag é berh, rac ean en dès int larét ha n’eèll quet hum drompein nac hun trompéin. Doué, é-mé S. Paul, en dès conzét guharal doh hun Tadeu dré guêneu er Brofætèt ; mæs goudé ean en dès conzét dohemb dré guêneu é Vab uniq. Ni e ouair enta sur en en dès conzét : en Ilis el lar demb, hac en Ilis n’eèll hum drompein nac hun trompein ; rac er Speret-Santel e zou perpet guet-hi dré é assistance, eit ma vou goarnourès d’er Scritur sacrét, péhani-zou conzeu Doué memb, eit m’ou expliquou ha ma hansaignou demb opèn er gurionnéeu deit a vêg de vêg ag en Apostolèt beèd-omb, ha péré, hemb bout comprênét ér Scritur santel, e zou neoah conzeu hun Doué.
Er Fé e sàu mab-dén beèd en Nean eit contamplein parfætioneu infini hun Doué, eit considérein en dondaed ag er Misterieu a hur Religion, hac adorein er péh n’eèllamb quet comprenein dré er sclærdér a hur ræson goann ha distér. Dré er Fé é hanàuamb pèh quer misericordius-è hun Doué é quevir er-ré e zistro doh-t’ou a galon, ha pèh quen terribl vou é vangeance inemp d’er béherion obstinét. Er Fé e laq én hur halon en dougeance santel a zisplige dehou, hac en dezir carantéus d’obér perpet é volanté. Dré er Fé é hanàuamb pèh quer faus-è plijadurieu er béd, pèh quer bras-è folleah er-ré e laq ol ou spi de glasq ou æzemant ha lehuiné ar en doar, ha pèh quen terribl-è er bunition e reserv Doué dehai ér béd-hont. Mæs hi e zésq demb ehue pèh quér bras-è joé ha coutantemand er-ré e zispris er béd hac é zivertissemanteu, eit chervige Doué guet fidelité, ha doug ou Hroès arlerh Jesus-Chrouist. Er Fé anfin hul laqua de vout sourcuis de seèllèt petra-zou dihuennét eit n’er groehemb quet ; ha petra-zou ordrenét eit er gobér ne vern petra e vou larét a hanamb : hi hun désq de zisprisein er vuhé-men, ha de zezirein er marhue, èl un tremén heurus ag er poénieu d’er joyeu.
Er Fé-zou necessær de bep-unan eit bout salvét ; rac hemb er Fé, é-mé S. Paul, ne fehèmb quet pligein de Zouè : hac hur Salvér e lar sclær én Aviél, è vou condannét en hani ne gredou quet. Rac-cè hur Mam santel en Ilis e ansaign demb é ma er Fé er hommancemand a hur salvedigueah. Hemb er Fé n’eèllér enta na pligein de Zoué na bout salvét. Ha hoah, ne hum drompamb quet ; peb-sort-Fé n’hur salvou quet : rac er Fé hemb œvreu mat, t zou marhue, é-mê S. Jâq ; hac ur Fé marhue ne tall de nitra eid er Baraouis. Réd-è en doud ur Fé bihue, de larèt-è, jaugein hur buhé guet er péh e gredamb, hac èl-ce bout distaguét doh er béd, rac ma ramb profession a gredein guet S. Jâq, penaus en-n’emb e gar er béd, e zou enemis de Zoué.
N’en dai quet assès credein é general ol er péh e grèd en Ilis ; rac bout-ç’ou gurionnéeù principal e zeliamb goud ha credein é particuliér. Peb Crechén deit d’en oaid a ræzon, e zeli, idan boén a zannation, goud ha credein é hès un Doué péhani e recompance er-ré vat, hac e buniss er-ré fal : ean e zeli goud, ha credein Mistèr adorabl en Drindèd, Mistèr en Incarnation, Mistèr er Redamption hac er gurionnéeu-aral comprênét é Symbol en Apostolèt, Gourhæmeneu Doué ha ré en Ilis, hac er péh e feèll er Sacremanteu, é spécial Vadiènd, er Sacremand ag en Autær, hac er Sacremand a Bénigèn. Rac-cè, pihue-benac e ra Covezioneu hemb goud er Misterieu-ze, e zou obligét d’ou reparein. Caër hou pou larèt en e hoès ind ancoeheit ; er Fé zou necessær beèd er marhue, ha ne hoès quet ancoeheit offansein Doué : caër hou pou hoah larèt ne hoès quet a vémoèr, n’eèllét quet désquein, hui e zésq erhad coroll, sonnein, ha mil-sotiss-aral : abil oh partout meid én hou Lezèn.
Ordrenét-è hoah demb idan boén à béhein marvelemant, goud petra è er Marhue, er Jugemant, er Purgatoër, er Baraouis hac en Ihuern ; credein penaus en inean ne varhuou jamæs. Obligét-omb ehue, é-mé en Doctor S. Thomas, de oud ha de gredein Misterieu Jesus-Chrouist, é spécial er-ré-zou inourét én Ilis dré ur Gouïl hac un devotion-benac. (Hui e gavou quemènt-ce éxpliquét é Gourhæmeneu en Ilis). Ni e zeli hoah goud ha credein é teliamb inourein er Sænt, respettein hou Relégueu ; goud ha credein é hès én Ilis Indulgeanceu, a béré é teliamb profittein ; goud ha credein é homb obligét d’aboeissein d’en Ilis, ha n’en-dès quet à salvedigueah ér mæz a nehi.
Obligét vér d’obér forh liès Acteu a Fé : 1.° A pe vér deit d’en oaid a ræzon. 2.° A pe vér tourmantét dré un tantation-benac, drès peb-tra, mar bai inemp d’er Fé. 3.° A pe bedér. 4.° A pe dostér d’er Sacremanteu. 5.° A pe vér én dangér a varhue. N’en dai quet erhoalh temb hur boud er Fé en hur halon ; requis-è hoah hé avouiein dré hur homzeu : de larèt-è, ne zeliamb hur bout na méh na dougeance é havouéein a voéh ihuel é homb Crechénion, hac é teliehèmb-ni coll hur buhé : rac, é-mé Jesus-Chrouist : en-n’emb em avouéou dirac en dud, m’en hanàuou ehue dirac me Zad péhani zou én Néan : mæs en hani e renonciou deign dirac en dud, me renonciou ehue dehou dirac me Zad péhani zou én Nean. Réd-è memb ma vou hur buhé ur scùir parfæt a hur hredèn, ha ma vou hanàuét hur Fé doh hun obereu. Mem berdér, é-mé S. Jâq, petra e chervigeou deoh hou poud er Fé, ma ne hoès en ævreu ? Ha hi e eèllou hé hunan hou salvein ?
Bout-ç’ou tair-fæçon d’obér profession a Fé : 1.° En ur ziscoein é peb-occasion dré hur honzeu hac hur buhé n’hun nès quet méh é héli Jesus-Chrouist. 2.° En ul larèt Symbol en Apostolèt. 3.° En ur obér Sign er Groès, péhani zou bet instituét eit degass chonge temb ag er Misterieu principallan ag er Fé ; eit discoein d’er-ré-ral er péh e gredamb, hac eit tènnein ar-n’amb secour ha bénidiction Doué dré vèriteu Jesus-Chrouist marhuét ér Groès. En ur obér Sign er Groès, ni e represantt hilleih a Visterieu én un taul : rac en ul larèt é Hanhue en Tad, er Mab, hac er Speret-Santel, ha non pas é Hanhueu en Tad, &c. ni e hanàu n’en dès meid un Doué hembquin, hac é hès tri-Person é Doué. En ul laquad hun dourn ar hun tàl hac arlerh ar er galon, ni e ra d’antand penaus Mab-Doué, ingal é peb-tra guet é Dad, e zou disquênnét ag en Nean, hac en dès quemérét ur horv haval doh hur ré-ni itré digosté er Uèriès Vari. Er figur ag er Groès e formamb ér momant-ce, e zegass chonge temb é ma marhuét Jesus-Chrouist ér Groès eit hur péhedeu.
En usage a Sigm er Groès en dès commancét guet en Ilis ; ha Tertulien e assur é ta demb ag en Apostolèt. Cheleuét é gonzeu : » A pe yamb é voyage, a pe antréamb én hun tiér, a pe sortiamb, a pe hum usquamb, a pe hum laquamb doh taul, a pe yamb de gousquèt, hac én hun ol actioneu, ni e ra Sign er Groès guet respèt ha devotion. » Eit profittein ag en avantageu e zoug guet-t’ou er Sign sacrét-ce, réd-è dihoal a er gobér dré routin ha dré acustumance : réd-è é contrel er gobér perpet guet modesti, respèt ha devotion, é spécial a pe vér attaquét guet un tantation-benac, pé ma hum gavér én un dangér-benac. Réd-è er gobér ar hur halon, éit hé dihuèn doh er chongeu ha dezirieu lous ; ar hun divès, eit arrest er fal gonzeu, e vehai prest de sorti a hur bêq ; ar hun deulagad, eit ou freservein doh er seèlleu dangerus. S. Ignace Martir e lar é touge bras er goal-speret er Sign-ze a hur salvedigueah ; ha Lantance e lar é refusas en diaul rescond d’un Ampereur er honsultai é préfance ur Hrechén péhani en doai groeit Sign er Groès. Julian en Apostad, é-mé, S. Gregoër a Nazianz, e hum exelçai mar a uéh guet operationeu magi ; hac un dé en hum bresantas tehou figurieu quen horribl, ma hum ancoehas d’obér Sign er Groès guet er spont en doai bet ; ha quentéh é ziaulèt e zisparissas.
Puar-sort-tud e béh inemp d’er Fé : 1.° Er-ré ne gredant quet er gurionnéeu e ansaign er Fé, èl mei en Turguèt, er Juivèt hac en Héritiquèt.
2.° Er-ré e renonci én exterior d’er gurionnéeu-ze, pé ne gredant quet discoein en ou hredant, a pe vai requis discoein é vér Crechén, èl mei en Apostadèt hac er Grechénion lache.
3.° Er-ré e vihue én un doutance volantær ag er gurionnéeu-ze, èl mei er béherion ahurtét.
4.° Er-ré ne brezant quet laquad poén de zésquein er péh-ç’ou necessær goud eit bout salvét ; er-ré e hum sàu inemp d’er Hatechén, inemp d’en Instructioneu, hac e ra goab anehai : er-ré e vanq a gass ou bugalé de vout désquét.
Ah ! terriplæt ur gontt en devou de rantein de Zoué er-ré e lausq ou bugalé pé er-ré-zou idan ou berh, ér brassan dangér ag ou dannation, faute a zésquein dehai er péh-ç’ou requis. Fache vehai guet-t’ai ma varhuehai unan bras-benac én ou zy hemb bout deværét ; ha ne rant cas er bet eit gùélèt ou bugalé é verhuel hemb goud na credein er Misterieu ag er Religion. N’ou hassant de govessad meid ur uéh-benac ér blæ, hac hoah a pe vai brassan foul ha prèss, hemb conz tehai a hum éxaminein, na penaus é ma rét gobér eit covessad.
Mar fal deoh bihuein revè er Fé, goulennet guet-t’hi petra e hoès d’obér a pe dostét d’er Sacremanteu, a pe yét d’en Overèn, a pe yunét, a pe rét alézon... Ne vern petra e yét d’obér, consultét-hi, hac hi e larou deoh er gobér èl pe zeliehoh merhuel quentéh goudé...