Ag en huéhvèt Gourhæmèn

Eus Wikimammenn
◄  Ag er bempèt Gourhæmèn Ag en huéhvèt Gourhæmèn Ag er seihvèt Gourhæmèn   ►


Articl VI.
Ag er hùéhvèt Gourhæmèn.

Ne veès paillard é-nep fæçon,
A gorv, nac a intantion.


DOué dré er Ourhæmèn-ze e zihuèn dohemb er chongeu, er honzeu, er seèlleu hac en ævreu dishonest, hac e gommand temb bout pur ha gùerh én hur homportemant.

Commettein e rér er péhet lous dre chonge, dré gonz, dré zezir, dré action, ha memb dré omission, a pe ne brezér quet impléein er moyandeu e ordrén Doué de bep-unan quemér, eit conservein er uerhtæt revè é stad. Doué e zihuèn ehue dré en huéhvèt Gourhæmèn tout er péh e zoug d’el lubricité, èl mei en arouaredigueah, er vuhé lache ha delicat, er gourmandiss, er horolleu, el livreu dishonest, er sonnènneu sot, el lux, er gusquemanteu diffourniss, en hantiss raï hardéh é spécial itré goassèt ha mèrhèt, er braguerisseu ha modeu væn e guemérér hemb quin eit bout seèllét hac eit pligein d’er béd, en amité tinèr. (Leinet er Chapistr XVIII, Parti III ag er Vuhé devod).

Ne hum arrestehèmb quet de gonz ag er péhet infam-ze, péhani e goll en darn muyan ag en dud, hac e zou de zougein eit quemènd oaid, eit quemènt stad ha condition-zou. Un dra e mès de recommandein d’er-ré en dès er malheur de gouéh ér péhet-ce : ne ouhènt quet hum éxpliquein raï splann guet ou Hovezour, a gaus d’en nombr bras a circonstanceu péré e change en éspece a nehou. Ind e zeli enta disclæriein ou stad ha condition ; stad ha condition en hani-zou bet lodêq én ou féhet, hemb hanhuein hanni ; er chongeu cousantét hac en dezirieu e change ehue en éspece a nehou. Éxpliquét hun hès é-mésq er péhedeu capital én articl ag er baillardiah, tout er péh e eèllamb larèt ar er vince-ze. É hamb amen de larèt ur guir pé deu ar er horolleu, péré-zou, revè S. Chrisostom, ur scolage a lubricité, ha revè S. Augustin, ur profession publiq a bep-sort infamité.

Tertulian, péhani e hanhuai er sort bobanceu-ze un trafiq a baillardiah, e larai, bout-ç’ou ardro pembzêc-cant-vlæ, d’er-ré-zou taulét guet-t’ai : » Ne fal quet deoh enta qùittat compagnoneah enemiset Jesus- Chrouist... Ne fal quet deoh renonciein d’er scolage-ze a bep-sort fallanté... na hum dènn ag en air-ze ag en amzér ampouisonét guet boéh er sonnerion... Laret er péh e garehait é mant honest, n’en dès droug erbet, ha rac-ce en hum bligét én-ai : ne zistrampér quet en ampouison én huilér eit er rein d’ivèt ; mæs er rein e rér deoh ér péh e garét muyan, eit m’en ævrehait æssoh... Mar domb obligét de zihoal guet er brassan sourci doh en ol péhedeu inemp d’er burtæt, penaus é vou permettét cheleuèt er péh n’en dai quet permettét larèt ? Penaus é vou permettét seèllèt guet plijadur er péh e vehai péhet bras gobér ?... Caër e hoès larèt é mant honest ha n’en dès quet a zroug én-ai : n’en dai quet possibl deoh derhel hou teulagad, nac hou chonge, nac hou calon... Opèn hac é vehai gùir larèt ne rét quet droug er bet a hou tu, hui-zou caus pé occasion d’er-ré-ral d’obér... Caër e hoès dasq digaréeu eid assaï mouguein hou cousciance, dén ne dro guet enemisèt Jesus-Chrouist meit goudé m’en dès ean abandonét. »

Diarbèn er horolleu hac en deværranceu dangérus é ta en amité tinèr ha naturel quer cummun é-mésq en dud youanc, de voud ul lubricité pommét. É vér queti-quetan pihue e hum alégeou hac e hum usquou brahuan eit monèt d’er bobanceu-ze : hum guinteine rér eit diffædein, eit pligein ha bout hoanteit. Digueor e rant en or d’en ol péhedeu dré er seèlleu lubriq, dré er honzeu libr ha tinèr, dré er gesteu dijauge, dré er bouffonnereaheu sot, dré en dezirieu lous, dré en amoèdage a speret, dré er grèd criminel a galon, dré en dirangemanteu méhus, &c. Ha ma n’eèll un dén, é-mé er Speret-Santel, quêrhet divott ar er gleu-tan hemb losquein é dreid, èl-ce ehue n'eèll quet tostad de gompagnonèah er mèrhèt hemb couchi é galon, mar touche doh-t’ai. Ér sort deværranceu-ze é ma sur en diaul, é-mé S. Chrisostom : en dro e zou é gamaradèt, hac ean-ç’ou é creis, eit turel é flem hac é dantationeu ar peb-unan, é-mé S. Charles.

Me ouair é lar S. Francès a Sale é h’eèll bout guhavè circonstanceu é péré ne vehai quet marcè un droug coroll : mæs ean e lar quemènt-ce guet conditioneu péré n’en dint quet de oust er-ré e vourr é bobanceu er béd. (Leinet er Chapistr XXXIII, Parti III ag er Vuhé devod).

Er horolleu e zou dihuènnét dré en Ilis ha dré Ordrénanceu er Roué. Raï hir vehai scrihue en Decredeu ag er Honcilleu inemp de guemènt-ce ; ne gonzein meid ag er Reglemanteu a Éscopti Gùénèd, péré e venace a éscommuniein er-ré e fourniss ti hac er-ré e ya d’er festeu noz, d’er filageu, d’en néereaheu, ha d’en ol fal-assambléyeu-ze. En Inourabl Charles-Yéhàn a Vertin, Éscob a Uénèd, én é Lihér ag er blæ 1753, e ordrén absolumant » d’en dud a Ilis gobér ou fossibl eit difacein er filageu a bautrèt ha mèrhèt, er ridereaheu noz, é spécial ag ur guær d’un-aral, en æredeu bras ha saffarus, er fraudeu hac er horolleu publiq : rac malheurusemant ne ouyér meit raï pèh quen dangérus int, ha de beguemènd a béhedeu é vènt occasion... Ean e zihuèn hoah doh en dud a Ilis a monèt de larèt en Overèn d’en Ilizieu, d’er Chapélieu, ital péré, pé dré en occasion a béré é vai goureneu, mèlladeu, pé corolleu ; hac ean e venace a éscommuniein hac a laquad idan çansurieu en Ilis er-rè n’aboeisseint quet. »

Er Parlemand a Vretagn e zihuèn gobér assamblé na tolp er bet de noz é sigur néein... hac e zihuèn ehue doh én davarnision a rein d’ivèt durand en Office d’er Sul ha d’er Gouïl, idan boén a bayein en amand... Goudé ean en dès hoah dihuènnét doh peb-sort tud a goroll, hac a hoari dirac en ol tost d’en Ilisieu ha Chapélieu durand en Office, idan boén a vout punissét revè er vrastæd ag er faute. Un dra éstrange-è ma vér obligét de guemér quemènd a boén eit mirèt doh Crechénion a offancein Doué hac a hum goll. Pétra e glasquét-hui guet bobanceu Lucifer, de bérè en e hoès renoncièt én hou Padiènd ?

Doué dré er Ourhæmèn-ze e ordrén demb pratiquein er burtæt, hac en ol moyandeu e eèll chervige temb eit conservein er vertu caër-ze, peb-unan revè é stad. Er Grechénion e zou obligét de vihuein pur ha gùerh, rac m’en dint mambreu Jesus-Chrouist ha Tampleu er Speret-Santel. (Mar fal deoh un instruction hirroh ar en necessité ag er uerhtæt, hac er moyandeu d’hé honservein, leinet er Chapistreu XII ha XIII, Parti III ag er Vuhé devod, dré S. Francès a Sale).